Welkom bij het Auteursrechten Informatiepunt (AIP) van de Universiteitsbibliotheek van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Auteursrechten zijn onderdeel van wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Docenten, onderzoekers, en studenten gebruiken regelmatig werken van anderen in bijvoorbeeld onderwijsmateriaal, wetenschappelijke artikelen of scripties. Deze werken zijn auteursrechtelijk beschermd.
Het AIP geeft informatie en adviseert docenten, onderzoekers, en studenten op het gebied van auteursrechtelijke kwesties in het onderwijs en onderzoek. Wil je meer weten over (publiceren in) Open Access, ga dan naar de betreffende informatie op onze website.
Auteursrecht
Het auteursrecht is een vorm van een intellectueel eigendomsrecht. In Nederland is het auteursrecht vastgelegd in de Auteurswet. Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker of rechthebbende van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst om dit werk openbaar te maken of te verveelvoudigen. Bijzonder aan het auteursrecht is dat het automatisch ontstaat zodra een werk is gecreëerd. Auteursrecht hoeft dus niet te worden aangevraagd of geregistreerd. Het auteursrecht vervalt 70 jaar na de dood van de maker.
Werk
Een werk kan auteursrechtelijk beschermd worden indien het voldoet aan de volgende vereisten:
- Het moet gaan om een geestelijke (intellectuele) schepping;
- Het werk valt in het domein van de letterkunde, wetenschap of kunst;
- Het werk moet een eigen, oorspronkelijk karakter hebben;
- Het werk moet het persoonlijk stempel van de maker dragen.
Maker
De maker heeft het auteursrecht op het werk. Als maker van het werk wordt de feitelijke schepper (auteur) van het werk aangemerkt, dus degene die de geestelijke prestatie heeft verricht. Het is ook mogelijk dat het werk meerdere makers heeft. Uitzonderingen op deze regel zijn ook mogelijk, bijvoorbeeld het werkgeversauteursrecht.
Rechten van de maker: exploitatierechten en persoonlijkheidsrechten
De maker van het werk heeft twee exclusieve rechten: de exploitatierechten en de persoonlijkheidsrechten (ook wel de morele rechten genoemd). Het recht om het werk openbaar te maken of te verveelvoudigen worden gezamenlijk de ‘exploitatierechten’ genoemd.
Naast de exploitatierechten bezit de maker ook persoonlijkheidsrechten. Deze rechten zijn bedoeld om de reputatie van de maker te beschermen en kennen daarom een nauwe band met de maker. De maker kan zich bijvoorbeeld verzetten tegen openbaarmaking van het werk zonder naamsvermelding, aanbrengen van een naamswijziging, elke vorm van verminking of aantasting van het werk waardoor de eer of goede naam van de maker wordt aangetast.
Maker of rechthebbende
De maker van het werk hoeft niet de rechthebbende te zijn: het auteursrecht is bij wet of bij overeenkomst overdraagbaar.
De tweezijdigheid van het auteursrecht
Auteursrecht heeft twee kanten: aan de ene kant de rechten van de maker of de rechthebbende, aan de andere kant de beperkingen van deze rechten. In auteursrechtelijke kwesties spelen beide kanten een rol.