De wetenschappers die aan EETI verbonden zijn, verrichten onderzoek op het gebied van economie en theologie dat op verschillende plaatsen wordt gepubliceerd. Boeken, themanummers van tijdschriften, artikelen, papers en werkdocumenten vinden zo hun weg in wetenschappelijke kring en daarbuiten. Een overzicht van de belangrijkste publicaties is hieronder opgenomen. Als rode draad loopt hierdoorheen het vijfluik over ‘Mens, Bedrijf en Leiderschap’. Een korte bespreking van deze vijf boeken is hierna opgenomen.
De publicaties zijn gerangschikt naar de volgende thema's:
- Mens, Bedrijf en Leiderschap
- Inzicht in Drijfveren
- Geschiedenis van economie & theologie
- Economische ethiek
- Economie & theologie
Indien u geïnteresseerd bent in een bepaalde publicatie maar er geen toegang toe hebben, dan kunt u deze bij de secretaris van EETI opvragen.
Lijst van de publicaties
Vanuit EETI wordt een vijfdelige serie over mensgerichte economie en bijbehorend leiderschap gepubliceerd. In de boeken wordt dit thema telkens vanuit een verschillend aspect belicht.
Kennen, Dienen, Vertrouwen
Kennen, dienen, vertrouwen is de weerslag van een zoektocht naar mensgerichter ondernemen in de 21e eeuw. Deze zoektoch bevat gesprekken met diverse wetenschappers over de bronnen van het denken over de mens, over werk en over economie.
Steeds stond de vraag centraal: hoe kom je tot een mensgerichtere economie? Uit deze gesprekken kwamen drie basisprincipes naar voren. Ten eerste kijkt de mensgerichte onderneming nadrukkelijk ook naar het belang van haar werknemers en van andere belanghebbenden en dus niet vooral naar de belangen van de eigenaar of aandeelhouders. Ten tweede staat het platoonse en christelijke begrip agapè (caritas of liefde) centraal bij het ondernemen. Agapè ligt ten grondslag aan het kennen, dienen en vertrouwen van mensen in de samenleving. Ten laatste streeft een mensgerichte onderneming ernaar een imperfecte wereld te perfectioneren.
Mens, werk en economie in het licht van de tijd
Ons dagelijkse leven wordt door de tijd beheerst. Op zoek naar een mensgerichter ondernemen nemen de auteurs dit fenomeen onder de loep, voorbij de sleur van negen tot vijf en de stress van uurtje-factuurtje.
In de managementwereld domineert de kloktijdorientatie, een opvatting van tijd waarin de veranderlijkheid en vergankelijkheid van alles en allen niet worden verdisconteerd. In Mens, werk en economie in het licht van de tijd wordt een andere, bredere orientatie op tijd geboden. Wat behelst 'tijd' nu precies? Welke alternatieven zijn er voor de kloktijd en wat zou een andere opvatting van tijd betekenen voor onze visie op mens, werk en economie? In dit boek wordt antwoord gezocht op deze vragen aan de hand van invloedrijke denkers uit de theologie, filosofie en sociologie.
De onvolkomenheid van de mens & het streven naar perfectie
Mogen mensen ervan uitgaan dat zij op eigen kracht het goede kunnen doen, rechtvaardig kunnen zijn en anderen het beste gunnen? Of moeten zij zich juist bewust zijn van hun eigen onvolmaaktheid en slechtheid om op een goede manier met anderen om te gaan?
Iedereen ervaart dagelijks de spanning tussen idealen en werkelijkheid. Wordt deze spanning minder als wij naar perfectie streven? En helpt het hierbij als wij ons bewust zijn van de eigen onvolmaaktheid? Hoe verhoudt het vertrouwen in het eigen kunnen zich tot het besef dat ons verstand, onze wilskracht en ons moreel inzicht ontoereikend zijn om alles in het leven goed te kunnen inschatten?
In dit boekje wordt aangetoond dat het besef van de eigen feilbaarheid een noodzakelijke voorwaarde is om goed te kunnen doen. Het besef van de eigen onvolmaaktheid vormt op paradoxale wijze de opmaat tot een gelukkiger leven.
Simultaan behartigen van belangen
Simultaan behartigen van belangen vormt de kern van een vijfdelige serie over mens, bedrijf en leiderschap. In dit vijfluik staat steeds de vraag centraal: hoe komen wij tot een mensgerichtere economie en welk type leiderschap is daarvoor nodig?
Economie is huishoudkunde, maar vooral ook samenwerkingskunde. Samenwerken levert door specialisatie en differentiatie voordelen op. Komen deze echter iedereen ten goede? Is gecreëerde welvaart ook welzijn? Hoe worden gevolgen voor mens en natuur verdisconteerd in een economisch model?
Simultaan behartigen van belangen betekent voor organisaties dat zij geroepen worden meerdere belangen van verschillende betrokkenen tegelijk te dienen. Het is de taak van de leider de belangen van de betrokkenen zo te behartigen dat er voor iedereen sprake gaat zijn van een win-winuitkomst.
In dit boek wordt beschreven hoe dit met deugdzaam leiderschap bereikt kan worden. Om een hard resultaat te bereiken, is het van belang om leiding te geven met een hart. De leider moet liefhebben. Liefde is immers de kracht waardoor leiders het streven naar duurzaam rendabel ondernemen en het welzijn voor allen kunnen verbinden.
Agapè | Caritas in bedrijf
Aan dit boek wordt momenteel gewerkt. De publicatie staat gepland voor het voorjaar van 2021.
Een ander centraal thema waar de EETI-wetenschappers voortdurend aan werken, is 'Drijfveren'. De economische prikkels en motieven, waar economen zich meestal toe beperken, zijn immers niet de enige drijfveren en beweegredenen voor economische acties. Op verschillende niveaus spelen er nog allerlei andere motieven mee. De economisch handelende mens is toch een stuk minder rationeel dan de homo economicus. Met inzichten vanuit de theologie, filosofie en psychologie krijgen we steeds meer kennis over al deze drijfveren en processen. De resultaten van dit onderzoek tot op heden zijn onder meer gepubliceerd in een reeks themanummers van het Nederlandstalige tijdschrift Management & Organisatie. Uiteraard gaat het onderzoek door en volgen derhalve nieuwe publicaties.
Inzicht in Drijfveren I (2009)
In het eerste nummer staan de drijfveren centraal die manifest worden tijdens het oplossen van dilemma’s. Er wordt aandacht besteed aan de dilemma’s van individuele bestuurders uit het bedrijfsleven, openbaar bestuur en semipublieke organisaties, en aan de drijfveren die resoneerden bij het nemen van beslissingen om uit de impasses te komen. Verder werden de onder woorden gebrachte drijfveren geduid, in het licht van wat klassieke denkers en filosofen (Augustinus, Nietzsche, Spinoza en More) te berde hebben gebracht over strevingen, intenties en grondhoudingen die drijfveren kunnen inkleuren.
Inzicht in Drijfveren II (2014)
In het tweede nummer wordt concreter ingegaan op de wijze waarop schuldbesef en het streven naar solidariteit als drijfveren samengaan. Verder zijn bijdragen opgenomen waarin onderzoek is gedaan naar de wijze waarop een marktbeeld, mensbeeld of moraal de drijfveren bepaalt. Ten slotte wordt in dit nummer andermaals ingegaan op de drijfveren die zich manifesteren in besluiten naar aanleiding van ethische dilemma’s in management en organisatievraagstukken. In dit tweede themanummer over drijfveren worden de inzichten uit het eerste nummer verdiept.
Inzicht in Drijfveren III (2016)
Aan de bijdragen in het derde nummer ligt de vraag ten grondslag hoe ‘liefde’ (ofwel caritas | agapè, als de ontvankelijkheid voor onbegrensde, onvoorwaardelijke en belangeloze liefde) kan doorwerken in de drijfveren die ten grondslag liggen aan besluiten en handelingen ten behoeve van de inrichting van het publieke en private domein. De bijdragen zijn geordend naar drie invalshoeken. In het eerste deel (‘Mens en mensbeelden’) wordt bezien hoe de nadruk op de agapè kan doorwerken in een (normatieve) visie op menselijke drijfveren en het handelen. In het tweede deel (‘Organiseren en beheren’) wordt in kaart gebracht hoe agapè kan doorwerken in de inrichting, het beheer en handelen van organisaties. In het derde deel (‘Maatschappij en markten’) wordt beschreven in hoeverre agapè tot regelmechanisme van markt en maatschappij kan worden.
Inzicht in Drijfveren IV (2020)
In het vierde nummer verdiepen we het inzicht in de wisselwerking tussen deugden en leiderschap. In diverse bijdragen wordt ingaan op de impact die deugdzaam leiderschap heeft op de maatschappij, organisaties en werknemers. De bijdragen van dit themanummer zijn in drie delen onderverdeeld. In het eerste deel zijn studies opgenomen waarin de wisselwerking tussen deugden en leiderschap vanuit theoretisch en praktisch oogpunt worden besproken. De bijdragen in het tweede deel concentreren zich op een specifieke deugd: de liefde, hier begrepen als een grondkracht die onontbeerlijk is voor de totstandkoming van een goede samenleving. In de bijdragen in het derde deel worden de deugden hoop en moed in verband gebracht met goed leiderschap. In dit deel wordt tevens aandacht besteed aan het menselijk geweten als plaats waarin een leider zijn daden en drijfveren consciëntieus kan afwegen.
- P.J.J van Geest & J.W. Hengstmengel (2020). Lost in Republication. Gabriel Biel’s ‘Humanistic’ Treatise of Money compared with its Late-Scholastic Original. In: J. Ballor (ed.), World Religions, Markets & Human Flourishing. Leiden: Brill.
- J.W. Hengstmengel (2020). De homo economicus. Een familiegeschiedenis. Amsterdam: Boom.
- J.W. Hengstmengel (2020). ‘Mensen van de derde weg. Christendom en economische ongelijkheid‘, Groen, 4 (3), pp. 6-11
- J.W. Hengstmengel (2020). ‘Tussen realisme en idealisme. De kerkvaders over slavernij’, Sophie, 10 (3), pp. 12-17.
- J.W. Hengstmengel (2020). ‘Trade’, in David G. Hunter, Paul J.J. van Geest & Bert Jan Lietaert Peerbolte (red.), Brill Encyclopedia of Early Christianity Online.
- J.W. Hengstmengel (2020). ‘Usury’, in David G. Hunter, Paul J.J. van Geest & Bert Jan Lietaert Peerbolte (red.), Brill Encyclopedia of Early Christianity Online.
- J.W. Hengstmengel (2020). ‘Wealth’, in David G. Hunter, Paul J.J. van Geest & Bert Jan Lietaert Peerbolte (red.), Brill Encyclopedia of Early Christianity Online.
- J.W. Hengstmengel (2019). ‘T.P. van der Kooy over economie en liefde’, Radix, 45 (3), pp. 205-219.
- J.W. Hengstmengel (2019). Divine Providence in Early Modern Economic Thought. London: Routledge.
- J.W. Hengstmengel (2019). Hemelse zaken. De kerkvaders over economie. Amsterdam: Buijten & Schipperheijn – Motief.
- C. van der Kooi & J.J. Ballor (2021). Providence, Divine Power and the ‘Invisible Hand’ in Adam Smith, Journal of Economics, Theology and Religion, 1(1).
- C. van der Kooi (2020). Calvin and the Ban on Usury, Churches and Moral Discernment, Vol. 2: Learning from History. Faith and Order Paper No. 229, Geneva: WCC 2020.
- C. van der Kooi & J.J. Ballor (2019). The Moral Status of Wealth Creation in Early-Modern Reformed Confessions, Reformation and Renaissance Review, 21(3) 188-202.
- J.A. Biemond, P.J.J. van Geest en H.R. Commandeur (2018). Homo dignus: de erkenning van de intrinsieke waardigheid van de mens in de organisatie, Management & Organisatie, 72(6), 26–39.
- A.L. Bovenberg (2019). Keuzekatern Gedragseconomie & Keuzekatern Ethiek. Laren: PY-publicaties B.V.
- A.L. Bovenberg (2019). Finance: A Relational Perspective, in C. van Beuningen & K. Buitendijk (red.): Finance and the Common Good. (79-97), Amsterdam: Amsterdam University Press.
- D. Bezemer, A.L. Bovenberg, M. Canoy en H. Toxopeus (red.). (2015). Economie draait niet om geld. Amsterdam: Buijten & Schipperheijn Motief.
- A.L. Bovenberg, Van Casteren, S. & Van Os, B. (2020). Mens en Economie: Liefde als het nieuwe kapitaal. Tijdschrijft voor Management en Organisatie, 74(2/3), 57-63.
- G.J. Buijs (2019). On the Economic Trinity. In: C. van Beuningen & K. Buitendijk (red.), Finance and the Common Good, Amsterdam: Amsterdam University Press, 69 - 76.
- G.J. Buijs (2019). Waarom werken we zo hard? Op weg naar een economie van de vreugde. Amsterdam: Boom.
- G.J. Buijs, A. Verbrugge & J. van Baardewijk (2018). Het goede leven en de vrije markt. (Tevens examenkatern Filosofie VWO 2020-2023). Rotterdam: Lemniscaat.
- G.J. Buijs (2018). Waartoe is de economie op aarde? Op weg naar een economie van de vreugde. Inaugurele rede op 24 mei 2018. Vrije Universiteit: Amsterdam.
- G.J. Buijs (2018). Ter bescherming van het experiment. In: G. van den Brink (red.), Waartoe is Nederland op aarde? Amsterdam: Boom, 179 – 205.
- G.J. Buijs (2016). Waartoe is de manager op aarde? – Lessen van oude fresco’s. Holland Management Review, 33(6), 6 – 15.
- G.J. Buijs & J. Hoogland (red.) (2016). Ontzuilde bezieling. Den Haag: Boom Bestuurskunde.
- G.J. Buijs (2016). Terugblik – vooruitblik: zeven observaties. In: R. Fraanje (red.), Paus Leo XIII en Abraham Kuyper. De encycliek ‘Rerum Novarum’ en de rede over de sociale kwestie. Amsterdam: Boom, 127 – 134.
- G.J. Buijs & H. den Uijl (2015). Publieke liefde. In: H. den Uijl & T. van Zonneveld (red.), Zorg voor toezicht. De maatschappelijke betekenis van governance in de zorg. Amsterdam: Mediawerf, 112 – 123.
- G.J. Buijs (2015). Remembering the Future: Christianity, Social Capital and the Development of the West. In: A. van den Braak, D. Wei & C. Zhu (red.), Religion and Social Cohesion. Western, Chinese and Intercultural Perspectives. Amsterdam: VU-University Press, 21 – 40.
- G.J. Buijs & M. ten Hooven (red.) (2015). Nuchtere betogen over religie. Waarheid en verdichting over de publieke rol van godsdiensten. Budel: Damon.
- G.J. Buijs & R. Jongeneel (red.) (2013). Christianity, Economics & the Crisis, special issue of Philosophia Reformata 78(2).
- G.J. Buijs (2013). Christianity and the Vicissitudes of European Burgher Culture: An Anamnetic Exercise. In: Religion, State & Society, 41(2), 103 – 132.
- G.J. Buijs (2012). Publieke liefde. Agapè als bron voor maatschappelijke vernieuwing in tijden van crisis. Inaugurele rede op 3 februari 2012. Vrije Universiteit: Amsterdam.
- G.J. Buijs (2012). Worldview, the credit crisis and the “unity of life”. From “framework” to “deep commitment”, Koers − Bulletin for Christian Scholarship 77(1), 29 – 37.
- G.J. Buijs (2012). De verknipte levens achter de kredietcrisis. Over het blijvend belang van levensbeschouwing en authenticiteit. Radix, 39(2), 84 – 101.
- G.J. Buijs (2011). Gespreide verantwoordelijkheid: ruim baan voor bevlogenheid en kleinschaligheid. In: S. van Bijsterveld, G.J. Buijs e.a., Waardevast. Over de uitgangspunten van het CDA, Den Haag: WI CDA, 13-27.
- G.J. Buijs (2010). Leve de burgerlijkheid! In: W. Eikelboom & H. Groen (red.), Een huis om in te wonen. Een samenleving met hart en ziel. Doorn: Stichting Christelijk Sociaal Congres, 43 – 66.
- G.J. Buijs (2009). Globalisering en solidariteit. In: W. Eikelboom (red.), Solidariteit in de global village. Doorn: Stichting Christelijk Sociaal Congres, 57-74.
- G.J. Buijs (2009). The Souls of Europe. In Limes. Cultural Regionalistics, 2(2), 126 – 139.
- G.J. Buijs (2009). Oude tradities bieden nieuw ABC voor het middenveld. In: M. ten Hooven, J. Prij e.a. (red.), Voorbij de crisis. Amsterdam: Boom, 150-166.
- G.J. Buijs, P. Dekker, M. Hooghe (red.) (2009., Civil Society: tussen oud en nieuw. Amsterdam: Aksant.
- G.J. Buijs (2009). Christelijk-sociaal – een archeologie, een her-innering. In: M. Becker (red.), Christelijk Sociaal Denken. Traditie. Actualiteit. Kritiek. Budel: Damon, 68 – 101.
- G.J. Buijs (2008). Religion, Secularism and Development: shortcircuits about HIV/AIDS. In: S. de Gruchy, N. Koopman, S. Strijbos (eds.), From Our Side. Emerging Perspectives on Development and Ethics. Pretoria/Amsterdam: UNISA Press, 223 – 242.
- G.J. Buijs (2008). Agapé and the Origins of Civil Society. In: H. Geertsema, R. Peels & J. van der Stoep (eds.) Philosophy Put to Work. Contemporary Issues in Art, Society, Politics, Science and Religion. Amsterdam: VU University Amsterdam, 18 – 50.
- G.J. Buijs (2007). De kerk als sociale beweging: de Cappadocische vaders. In: E. Fortuijn en C. Visser (red.), Voedselsafari. Een zoektocht naar honger en gerechtigheid. Amsterdam: Buijten & Schipperheijn, 64 – 72.
- G.J. Buijs (2006). The Promises of Civil Society. In: P. Blokhuis & E. Hielema (eds.), Civil Society. East & West. Dordt (Iowa): Dordt College Press, 19 – 42.
- G.J. Buijs (2006). Een gastheer richt een feestmaal aan. Over het noodzakelijk mythische en mogelijk theïstische karakter van spreken over morele vooruitgang. In: A. van Harskamp, G. Meynen & B. Siertsema (red.), Worden wij betere mensen? Essays over morele vooruitgang. Zoetermeer: Klement, 45 – 61.
- G.J. Buijs, P. Blokhuis, S. Griffioen & R. Kuiper (red.) (2005). Homo Respondens. Verkenningen rond het mens-zijn. Amsterdam: Buijten & Schipperheijn.
- G.J. Buijs (2004). Werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking. In: H. Crijns, W. Elhorst, L. Miedema e.a. (red.), Barmhartigheid en gerechtigheid, Handboek diaconiewetenschap, Kampen: Kok, 271 – 278.
- G.J. Buijs (2004). Hoera voor het leven! Calvinistische levenskunst. In: K. van Bekkum (red.), Toekomst voor de gereformeerde traditie, Barneveld, 19-41.
- G.J. Buijs (2004). Religion and Development. In: O. Salemink, A van Harskamp, A. Kumar Giri (eds.), The Development of Religion/The Religion of Development, Delft: Eburon, 101 – 108.
- G.J. Buijs (2004). Martha Nussbaum: de broze bloei van het goede leven. In: L. Derksen en M. Willemsen (red.), Wat maakt gelukkig. Hedendaagse filosofische visies, Amsterdam: Atlas, 125-152.
- G.J. Buijs, F.G.C. Dijkstra, P. de Jong en S. Verhagen (red.) (2003). Wat je zegt, ben je zelf. Identiteit en christelijke organisaties, Zoetermeer: Boekencentrum.
- G.J. Buijs (2002). De betekenis van de nieuwe sociale bewegingen. In: A. Vlot e.a. (red.), Aan Babels stromen. Een bevrijdend perspectief op ethiek en techniek, Amsterdam: Buijten & Schipperheijn, 104 – 117.
- G.J. Buijs & T.J. van der Ploeg (red.) (2002). Pro Deo. Geïnspireerd blijven in vrijwilligerswerk, Zoetermeer: Boekencentrum.
- G.J. Buijs (2001). Als de olifanten vechten... Denken over ontwikkelingssamenwerking vanuit christelijk perspectief. Amsterdam: Buijten & Schipperheijn.
- G.J. Buijs & H.E.S. Woldring (red.) (2001). Grote politieke denkers. Hun strijd tussen goed en kwaad. Een rondblik. Zoetermeer: Meinema.
- J.W. Hengstmengel (2020). De zeven eigenschappen van consciëntieus leiderschap, Management & Organisatie, 74(2/3), pp. 90-100.
- A.L. Bovenberg (2013). Economics from a Trinitarian Perspective, Philosophia Reformata, 78(2), 102-107.
- A.L. Bovenberg (2016). Economieonderwijs in balans: kiezen en samenwerken. Inaugurele rede, op 15 december 2016. Tilburg: Tilburg University.
- A.L. Bovenberg (2017). Economics as a Discipline of Hope, in Nullens, P. & Van den Heuvel, S. (red.): Driven by Hope: Economics and Theology in Dialogue. (21-49), Leuven: Peeters Publications.
- A.L. Bovenberg (2019). Where is the love, Over waarde en waarden. Inaugurele rede op 1 november 2019. Rotterdam: Erasmus Universiteit.
- H.R. Commandeur (2020). Over de brug tussen liefde, geluk en prudent handelen. Werkdocument.
- P.J.J. van Geest (2021). Morality in the Marketplace: Reconciling Theology and Economics. Leiden: Brill.
- P.J.J van Geest, A.L. Bovenberg (2020), Kruis en munt. De raakvlakken tussen theologie en economie. Baarn: Ten Have.
- P.J.J van Geest, M. Poorthuis, Th. Wagenaar, A. Warringa, [red.] (2013). Vrienden met de Mammon. De levensbeschouwelijke dimensie in de economie. Almere: Parthenon.
- P.J.J van Geest (2020). Introspection, human dignity, market and morality. The Magisterium of the Church on the relationship between self-awareness and market activity. In: J. Ballor [red.], World Religions, Markets & Human Flourishing. Leiden: Brill.
- P.J.J van Geest (2019). In caritate radicati et fundati - In liefde geworteld en gegrondvest (Eph. 3: 17). Over waarden en de onontbeerlijkheid van de theologie voor de economie. Inaugurele rede op 1 november 2019. Rotterdam: Erasmus Universiteit.
- C. Van der Kooi (2013). Towards an Ecologically Sensible Pneumatology, Journal of Reformed Theology, 6(3), 283-293.
- C. Van der Kooi & C.A. Rietveld (2019). God and His Works from an Entrepreneurship Perspective, Journal or Reformed Theology, 13(1), 47-64.
- C.A. Rietveld & B. Hoogendoorn (2021). The mediating role of values in the relationship between religion and entrepreneurship. Small Business Economics.
- H. Slob, P.J.J. van Geest, & H.R. Commandeur (2023). Caring for relations and organizational success—conceptualization of an Augustinian leadership scale. Frontiers in Psychology, 14, 1170855.