Een rebelse aanpak in het klimaatdebat

Willen we onze planeet leefbaar houden tot het jaar 2100 en daarna, dan moet het roer radicaal om volgens RSM-masterstudent Werner Schouten. Met zijn boodschap van generatiegerechtigheid en brede welvaart bereikt hij jongeren, bestuurders en ministers door het hele land. 

Zo’n beetje alles wat Werner doet staat in het teken van het verduurzamen van de economie. Zijn constructieve maar rebelse houding opent deuren die voor anderen gesloten blijven, bijvoorbeeld die van het Catshuis in Den Haag. Werner werd er als voorzitter van de Jonge Klimbaatbeweging (JKB) in 2021 uitgenodigd om mee te denken over een ‘groen economisch herstel na corona’. Hij mocht er aanschuiven bij minister-president Mark Rutte en toenmalig minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes. 

“Hoeveel invloed bedrijven en lobby’s hebben in ons beleid, daar ben ik van achterovergeslagen.”

“Er komt niemand naar je toe die vraagt ‘joh, zou je bij ons inspraak willen hebben?’ We moesten er zelf voor zorgen dat we, als eerste jongerenpartij ooit, bij het overleg in het Catshuis werden betrokken.” Werner had een serieuze positie aan de onderhandelingstafel. De Jonge Klimaatbeweging vertegenwoordigt de stem van meer dan vijftig Nederlandse jongerenorganisaties in het klimaatdebat, met een totaal ledental van honderdduizend jongeren.  

Zijn voorzitterschap, dat duurde van oktober 2019 tot oktober 2021, noemt Werner “een tijd van volwassenwording”. Regelmatig was de 23-jarige in Den Haag te vinden voor overleg met beleidsmakers, of met de minister van klimaat. Maar over zijn politieke impact blijft hij bescheiden: “Hoeveel invloed bedrijven en lobby’s hebben in ons beleid, daar ben ik van achterovergeslagen.” 

De hoek waar de klappen vallen 

Desalniettemin maakt de JKB een positieve ontwikkeling door. In 2020 verovert het de eerste plaats van de Trouw ‘Duurzame 100’-ranglijst. Na twee jaar voorzitterschap geeft Werner, die Global Business and Sustainability studeert, het stokje door. Er komt dan meer tijd vrij voor andere dingen, zoals afstuderen. In zijn masterthesis behandelt hij de institutionele architectuur voor een impact economie. Hij verwacht het aan het begin van deze zomer te kunnen inleveren. Ook besteedt Werner aandacht aan zijn lidmaatschap van de maatschappelijke adviesraad van de VNCI, de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie. Sinds november 2020 helpt hij er grote bedrijven als Shell, DOW en DSM met transitievraagstukken. “De hoek waar de klappen vallen,” zegt Werner daarover. Meedenken met bestuurders doet de ondernemende student ook als medeoprichter van ‘Commissie 2100’, een netwerk van 21 bestuurders en 21 ‘high potential young professionals’. Samen bouwen zij aan een economie waarin, volgens Werner, “innovatie, talent en ondernemerschap niet alleen bijdragen aan financieel kapitaal, maar ook aan de brede welvaart van huidige generaties én van de generaties van het jaar 2100.” 

Koplopers

Naast dit alles heeft de Rotterdammer ruimte in zijn agenda voor een functie als radiopresentator bij BNR Nieuwsradio. Zijn opgedane kennis en ervaring brengt hij nu samen als host van de radioshow Koplopers, die Werner sinds augustus 2021 presenteert bij de landelijke nieuwszender. Wekelijks licht hij daar duurzame en innovatieve ondernemers uit, zoals bouwbedrijf Ballast Nedam, dat werkt aan ‘toekomstbestendige leefomgevingen’, of Tony’s Chocolonely met hun pleidooi voor een suikertaks. Werner: “Ik vind het belangrijk dat we een nieuw verhaal gaan vertellen over wat wij zien als vooruitgang in de samenleving. Deze ondernemers tonen aan dat veel barrières op het gebied van verduurzaming in het bedrijfsleven eigenlijk imaginair zijn. Door te communiceren met stakeholders, en door ook een beetje rebels te zijn en aan de slag te gaan, is er heel veel mogelijk.”  

In de verspreiding van zijn boodschap van generatiegerechtigheid en brede welvaart, verschaft Werners master Global Business and Sustainability hem bovendien een wetenschappelijke onderbouwing. Zowel als radiopresentator alsook bij zijn deelname aan debatten of commissies: “Als je je standpunten academisch kunt inbedden, dan is dat ontzettend waardevol.” 

"Deze ondernemers tonen aan dat veel barrières op het gebied van verduurzaming in het bedrijfsleven eigenlijk imaginair zijn.” 

Generatiegerechtigheid en brede welvaart

Bepalend in al zijn ondernemingen zijn Werners idealen van ‘generatiegerechtigheid’ en ‘brede welvaart’. Generatiegerechtigheid is een tweedimensionaal concept, legt hij uit: “Je hebt intra- en inter-generatiegerechtigheid. ‘Inter‘ betekent dat we in ons beleid met toekomstige generaties net zoveel rekening houden als met huidige generaties. En intra-generatiegerechtigheid betekent dat we generaties die opgroeien in Afrika of Zuid-Amerika net zo belangrijk vinden als generaties in West-Europa.”  

Beide dimensies zijn volgens hem ondervertegenwoordigd. “Politici maken vaak mooie beloftes, maar wanneer de miljarden worden verdeeld, toetsen beleidsmakers nauwelijks wat hun plannen betekenen voor de brede welvaart van deze twee generaties. Of het nou gaat om Lelystad Airport of het verbreden van de snelweg. Ze zeggen gewoon: ‘Dat is te ver, daar gaan we nu niet over nadenken.’”  

Voor generatiegerechtigheid speelt CO2-reductie een grote rol. Maar er staat veel meer op het spel, namelijk de ‘brede welvaart’; het algemeen welzijn van levende wezens, dat in businessmodellen vaak contrasteert met financiële welvaart, maar minstens zo belangrijk is. Hoe groen is een woonwijk? Hoe schoon de lucht? Hoe hecht een leefgemeenschap, niet alleen nu maar ook in 2050, 2100 en daarna?  

"Mijn taak is dus om medestanders te blijven vinden en coalities te smeden, zodat de gedeelde ideeën over hoe de economie moet werken zich steeds verder verspreiden.”

De bezorgde student gelooft dat deze toekomst nu serieus gevaar loopt. Hij ziet het als zijn strijd om ongehoorde stemmen terug te laten komen in de cijfers van de politiek en het bedrijfsleven. “Want momenteel stelen we de toekomst, verkopen het in het heden en we noemen het Bruto Nationaal Product.” 

Summer School

Het zou flauw zijn om te zeggen dat Werners focus op klimaat- en generatiegerechtigheid uit de lucht komt vallen, maar het is niet geheel onwaar. Als student Advanced Technology aan de Universiteit Twente wist hij lang niet wat hij wilde: “Ik wilde mezelf in veel verschillende richtingen ontwikkelen. Maar mijn leidraad vond ik tijdens een summer school in Seoul.”  

In de Zuid-Koreaanse hoofdstad werd hem duidelijk hoe klimaatverandering en milieuvervuiling ongelijkheid in de hand werken: “De zomers in Seoul zijn extreem warm, en als de wind vanuit de verkeerde richting komt, waaien er smog en broeikasgassen van Chinese industrieën over de zee. Dat spreidt zich als een soort deken over de stad uit. Mensen maanden mij dan om een mondkapje te dragen om mezelf te beschermen. Maar terwijl ik dagelijks naar de universiteit liep met mijn mondkapje, zag ik heel veel mensen op straat die nooit een mondkapje droegen. Terwijl ik mezelf voor het grootste gedeelte van de dag kon wegtrekken in goed geventileerde gebouwen, leefden zij de hele dag op straat. Waar verdien ik die gelukkige, geprivilegieerde positie aan, vroeg ik mezelf af. Omdat ik toevallig in een rijk land geboren ben?” 

Constructieve rebel

Milieuvervuiling ziet Werner sindsdien als grote ongelijkheidsvermenigvuldiger. “Als het je raakt op het niveau van het hart, dan laat het je niet los, en dan kan je het niet meer niet zien. Dat is toen bij mij gebeurd.” Een halfjaar na deze summer school, in januari 2019, richtte hij ‘Carbon Clarity’ op, een onderneming waarmee Werner de CO2-uitstoot van bedrijven in kaart bracht en met hen in gesprek ging over duurzame oplossingen. Maar geïnspireerd door de klimaatstakingen van dat jaar lonkte al gauw het voorzitterschap van de Jonge Klimaatbeweging. “Mijn kwaliteiten zijn meer strategisch en analytisch te werk gaan, in plaats van om van de grond af aan een hele onderneming op te bouwen.” 

Ondernemerschap, in de brede zin van het woord, is wel de Erasmiaanse Waarde is die hem het meest aanspreekt: “Dat is denk ik elementair, wil je uiteindelijk een sociale norm opschuiven.” Werner noemt zichzelf dan ook een ‘constructieve rebel’: “Omdat je niet echt respect geeft aan de gebaande paden van carrières of zo, maar gewoon je eigen weg vormt. Door kansen te creëren voor jezelf, mensen te benaderen met ideeën waar je mee loopt, en uiteindelijk zo initiatieven te starten, zoals bijvoorbeeld Commissie 2100.” 

Moed en lef

Ondanks zijn successen voelt de student zich in zijn strijd nog wel eens als een “roepende in de woestijn”: “Ook duurzaamheidsmanagers houden vaak nog een heel andere lezing na op de situatie. Mijn taak is dus om medestanders te blijven vinden en coalities te smeden, zodat de gedeelde ideeën over hoe de economie moet werken zich steeds verder verspreiden.”  

Aan optimisme hebben we in deze strijd voor een leefbare planeet volgens de RSM-student niet zoveel, maar wel aan moed en lef. “Het is onze taak om het rulebook van de 1.5e-graadsamenleving te schrijven. Dat begint met een visie op de toekomst. Hoe wil je die vormgeven? En dan stel ik tenminste alles in het werk om die visie te realiseren. Niks daarvan voelt als werk. Het is mijn passie, ik leef hiervoor.”