Rotterdam Pride: Anne-Roos Wasser
Door het veranderen van overeengekomen inclusieve formuleringen in officiële documenten en internationale verdragen, wil een groep landen - die zichzelf de ‘groep vrienden van de familie’ noemt - de vooruitgang op het gebied van gendergelijkheid, gelijke rechten en algemene acceptatie van LHBTI-mensen uitwissen. Anne-Roos Wasser, die Global History studeerde aan de EUR (2016), heeft de mogelijkheid om deze wereldwijde zogenaamde ‘pushback’ tegen te gaan. De kans ligt in het bundelen van krachten met LHBTI-bondgenoten zoals de VS en Argentinië. “Je ziet dat er een soort ideologische strijd gaande is binnen VN-instellingen.”
Anne-Roos werkt al bijna zes jaar voor het ministerie van Buitenlandse Zaken. Haar vorige plaatsing, in Shanghai, duurde twee jaar. Hier stimuleerde ze de economische relaties tussen Nederlandse en Chinese bedrijven en promootte ze corporate social responsibility: “Bijvoorbeeld door het organiseren van bedrijfsworkshops over ‘diversiteits- en inclusiebewustzijn’.”
Haar inboedel staat nog ergens in China in een opslagruimte; door COVID is er wereldwijd een tekort aan opslagruimte op schepen. Nog maar een maand geleden kwam ze terug in Amsterdam, waar ze gelukkig kan logeren in een volledig gemeubileerd appartement van een vriendin. Tijd om op adem te komen had ze niet. Ze begon direct in Den Haag als ‘LGBTI-beleidsadviseur’ bij de afdeling Mensenrechten en Multilaterale Instellingen. Haar taak is om het Nederlandse beleid op het gebied van LHBTI-inclusie en gelijke rechten te promoten in ‘multilaterale fora’, wat betekent dat er meerdere landen bij betrokken zijn.
Bondgenoot
“Ik wil iets goeds doen, en de afdeling Mensenrechten streeft ernaar om echt een verschil te maken in landen waar de LHBTI-gemeenschap het moeilijk heeft”, licht ze haar keuze voor deze functie toe. Anne-Roos wist sinds november vorig jaar dat ze aan de slag zou gaan als LHBTI-beleidsadviseur. Om goed voorbereid te zijn op haar rol sprak ze met mensen uit de LHBTI-gemeenschap, las ze boeken en keek naar documentaires over LHBTI-conflicten. “Ik kom zelf niet uit de gemeenschap, maar ik wil wel een bondgenoot zijn. Veel van mijn vrienden komen uit de gemeenschap. Door deze vriendschappen, in China en andere landen, heb ik gezien dat het je heel moeilijk gemaakt kan worden als je gewoon expressie wilt geven aan je identiteit. Soms konden mijn kennissen en ik vanwege veiligheidsrisico’s elkaar niet eens in het openbaar ontmoeten. Ik krijg er de rillingen van dat ze moeten oppassen dat ze niet gearresteerd worden voor wie ze zijn, terwijl ik elke avond naar bed kan zonder dat ik me daar zorgen over hoef te maken.”
"We zien de pushback als een poging om de vooruitgang die de afgelopen decennia is geboekt op het gebied van gelijke rechten voor LHBTI’ers en genderkwesties terug te draaien"
Hoewel de EUR-alumna nog nieuw is op het ministerie, krijgt ze geen tijd om achterover te leunen en alles in zich op te nemen. Met bijna honderdveertig Nederlandse diplomatieke missies, uitgevoerd door ambassades en consulaten die het Nederlandse beleid en de Nederlandse belangen behartigen, draagt Anne-Roos zorg voor het in lijn laten lopen van het Nederlandse LHBTI-beleid met de werkelijkheid. “Nederland besteedt veel aandacht aan het bevorderen van gelijke rechten voor LHBTI’ers wereldwijd. Het is mijn taak om een aantal grote projecten die vanuit Den Haag worden gefinancierd te monitoren, onze onderhandelingspositie over LHBTI-vraagstukken binnen VN-instellingen en multilaterale fora te coördineren en de LHBTI-ontwikkelingen wereldwijd in de gaten te houden.”
Als zij dat nodig acht, bespreekt Anne-Roos nieuwe ontwikkelingen met de Mensenrechtenambassadeur om te kijken of er directe actie nodig is. “En ik ben ook covoorzitter van een werkgroep binnen de ‘Equal Rights Coalition’, een internationaal samenwerkingsverband van 42 landen die samenwerken om gelijke rechten voor LHBTI’ers wereldwijd te bevorderen.” Nederland richtte deze coalitie in 2016 samen met Uruguay op. “Het laat zien hoe actief we zijn”, aldus Anne-Roos.
De ‘pushback’
Via communicatie met collega’s uit gelijkgestemde landen over LHBTI-ontwikkelingen in bijvoorbeeld China, Polen en Hongarije, kwam de situatie van een wereldwijde tegenbeweging aan de orde, die over het algemeen wordt aangeduid als ‘de pushback’. Anne-Roos: “We zien de pushback als een poging om de vooruitgang die de afgelopen decennia is geboekt op het gebied van gelijke rechten voor LHBTI’ers en genderkwesties terug te draaien. Daarom werken we samen met landen als Argentinië, de VS, Canada, het VK, de Scandinavische landen en Duitsland om gelijke rechten toegankelijk te maken en te houden voor LHBTI-gemeenschappen over de hele wereld.”
Op dit moment zijn de Nederlandse top drie prioriteiten het afschaffen van criminaliteit, het tegengaan van geweld en discriminatie en het bevorderen van maatschappelijke acceptatie.
Hoewel de 'pushback' verband houdt met LHBTI- en genderkwesties, denkt Anne-Roos dat het een algemener probleem is, een die volgens haar voortkomt uit toegenomen conservatisme, wat op zijn beurt verbonden is met anti-globaliserings- en antiwesterse sentimenten: “In mijn ogen is het allemaal gerelateerd aan elkaar. Het is een waargenomen bedreiging van zogenaamde traditionele waarden door sommige landen, die zichzelf collectief als ‘de groep vrienden van de familie’ duiden. In die omstandigheden zou de LHBTI-gemeenschap een gemakkelijke en zichtbare zondebok kunnen zijn. Sommige landen ontkennen zelfs het bestaan van LHBTI-identiteiten en zeggen dat het niet bestaat, of dat het een ‘westerse uitvinding’ is.”
"Sommige landen proberen LHBTI-inclusieve taal te verwijderen in onze communicatie, onderhandelingen en gedeelde resoluties"
Ideologische strijd
De fora binnen de Verenigde Naties bieden een mogelijkheid om over deze kwesties te praten, meent Anne-Roos, en kunnen zo gelijke rechten voor de LHBTI-gemeenschap in het algemeen bevorderen. “Er is veel gezegd over de VN. Dat het niet functioneert, of dat het een oud en achterhaald concept is. Maar de VN is niet zomaar een ding op zich, het zijn alle individuele landen samen die hun verschillen moeten verwerken.”
Ze geeft wel toe dat binnen de VN elk land probeert zijn eigen agenda zo goed mogelijk door te drukken. “Dus op dit moment zie je dat er bijna een soort ideologische strijd gaande is binnen die VN-instellingen. Sommige landen proberen LHBTI-inclusieve taal te verwijderen in onze communicatie, onderhandelingen en gedeelde resoluties. Dus we maken plannen en strategieën hoe we dat kunnen voorkomen. Omdat taal er echt toe doet. Het is niet alleen een papieren realiteit, het is zeer bepalend voor echte problemen en soms onderschatten mensen het belang ervan.”
Omdat Nederland een relatief klein land is, is het om vooruitgang te boeken belangrijk dat Anne-Roos en haar collega's in New York en Genève blijven samenwerken met andere landen. Bijvoorbeeld via de Equal Rights Coalition en via de UN LGBTI Core Group: “We bundelen voortdurend onze krachten.”
"Uit de grond van mijn hart steun ik gelijke rechten voor de LGBTQ-gemeenschap. Maar ik moet ook realistisch zijn."
Bewaak het fort
Wat hoopt Anne-Roos haar komende werkzame jaren bij het ministerie te bereiken? “Als je kijkt naar de afgelopen veertig jaar, kun je denk ik zeggen dat er grote stappen zijn gezet in de richting van gelijke rechten voor LHBTI’ers wereldwijd. Maar in bijna zeventig landen is het nog steeds illegaal om je als LHBTI-persoon te identificeren. In vijf landen staat de doodstraf erop. Ik hoop die aantallen te verminderen en de algemene acceptatie te ondersteunen. Uit de grond van mijn hart steun ik gelijke rechten voor de LGBTQ-gemeenschap. Maar ik moet ook realistisch zijn. Ik hoop de komende jaren goed te blijven samenwerken met onze coalitie om de pushback tegen te gaan en de geboekte vooruitgang niet te verliezen. Als we bij wijze van spreken alleen maar ‘het fort bewaken’, ben ik al best tevreden.”
Meer verhalen van alumni
Trots op Erasmus Pride
Het sociale aan een social enterprise
De groene vingers van Rotterdam
