5e Van Doorn-lezing door professor Jan Rath - 17 juni 2022
Hippe ondernemingen, culturele consumptie en nieuwe stedelijkheid: Effecten van commerciële gentrificering
Na de lezing volgde een reactie van een panel met Paul Sharo oprichter van Man met Bril Koffie, Ron van Gelder, Alliantie Hand in hand, Winkelboulevard Zuid en Joke van der Zwaard, zelfstandig onderzoeker. De middag werd geleid door moderator Tracy Metz.
Langzaam maar zeker wordt de stad bevolkt door een nieuwe soort bewoners. Zij zijn vaak hoogopgeleid, 'van oorsprong' Nederlands of ‘expat’, relatief jong, en vormen doorgaans een één- of tweepersoonshuishouden of klein gezin. Deze ‘nieuwe middenklassers‘ komen af op de karaktervolle appartementen, de lommerrijke omgeving of juist de drukke winkelstraten, de fraaie locatie van de buurt, haar diversiteit en stoere karakter. Zij personifiëren de schijnbaar onvermijdelijk residentiele gentrificering, waarover zoveel te doen is, en jagen tegelijkertijd een proces aan van commerciële gentrificering.
Etnische ondernemingen en andere winkels en bedrijfjes aan de onderkant van de markt maken langzaam maar zeker plaats voor hippe en chique zaken zoals coffeebars, craft beer breweries, vintage boetieks, kattencafés, vegetarische restaurants, yoga studio’s, boekhandels, designzaken, taartenarchitecten en mineraalwaterspecialisten.
De komst van nieuwe plekken van consumptie verbetert niet alleen het voorzieningenniveau van de buurt, vooral ten behoeve van de middenklassen, maar verschaft deze stedelingen bovendien evenzovele kansen om hun sociale identiteit te boetseren.
Nieuwe stedelijkheid, nieuwe middenklasse
In de Vijfde Van Doornlezing wordt de opkomst en het vertoon van nieuwe stedelijkheid’ verder uitgediept. Het aanbod aan stedelijke voorzieningen leent zich uitstekend hiervoor en eigenlijk is het merkwaardig dat dit tot nog toe zo weinig is onderzocht. Maar wie kijkt naar al die etalages en uithangborden, naar de producten en diensten, en naar de verkopers en hun klanten ziet de veranderende bevolkingssamenstelling. En ook het veranderende gebruik van de publieke ruimte, de veranderende stedelijke politiek, de veranderende smaken en voorkeuren van de bewoners, en hun veranderende identiteit en stedelijkheid. Dat maakt de opkomst van die nieuw bedrijfjes en de culturele consumptie die er plaatsvindt, zo interessant. Wie zijn die middenklassers die die winkels en bedrijven bezoeken en, ten tweede, welke sociale processen voltrekken zich er, hoe gaan zij met elkaar om, wat verbindt hen met elkaar en met de buurt waarin ze vertoeven?