Honderd jaar geleden verscheen het eerste nummer van het tijdschrift De Gemeenschap. Dit in Utrecht uitgegeven tijdschrift was breed cultureel van inhoud en wilde dicht op de tijdgeest een modern levensgevoel uitstralen. Het werd opgericht door enkele jonge katholieke schrijvers en kunstenaars, onder wie de schrijvers Jan Engelman en Albert Kuyle en de architect Willem Maas.
Het maandblad besteedde aandacht aan kunst, literatuur, architectuur, film en actuele maatschappelijke onderwerpen. De redacteuren zetten zich af tegen de conservatieve katholieke kringen van hun tijd. In de eerste jaargangen is veel aandacht voor moderne kunstuitingen, zowel in tekst als in beeld. Belangrijk was wel, dat moderne kunst ‘bezield’ moest zijn, dus meer dan alleen vorm. Een mooi voorbeeld is een sterk gestileerde crucifix van de architect Sybold van Ravesteyn, die als bijlage werd meegestuurd: modern, abstract, maar wel met een (katholieke) betekenis.
Veel aandacht was er voor de omslagen en illustraties. Voor elk nummer ontwierp een kunstenaar of vormgever een uniek omslag. In de eerste jaren waren die vaak geheel abstract, van de hand van Van Ravesteyn, Andries Oosterbaan, Gerrit Rietveld of Willem Maas. Van Oosterbaan is het beroemde omslag van Blokken van Bordewijk, dat werd uitgegeven door De Gemeenschap. Typograaf Charles Nypels nam behalve de algehele vormgeving ook veel omslagen voor zijn rekening, waarvoor hij vrij met letters experimenteerde. Later zijn het overwegend naturalistische illustraties, van kunstenaars als Charles Eyck, Lambert Simon en Otto van Rees.
De Gemeenschap verscheen van 1925 tot 1941, toen de bezetter het blad verbood. Eerder al, in 1933, was er een scheiding van geesten: het opkomende fascisme was voor iemand als Albert Kuyle te verleidelijk om te weerstaan; hij richtte een eigen tijdschrift op, De Nieuwe Gemeenschap, dat enkele jaren heeft bestaan.
Het Leeskabinet heeft De Gemeenschap compleet vanaf 1929, uit de jaren daarvoor slechts een enkel los nummer. Het zou mooi zijn als we ook de vroege jaargangen van dit bijzondere tijdschrift aan de collectie kunnen toevoegen.
Op verschillende plaatsen worden tentoonstellingen en lezingen georganiseerd rond de honderdste verjaardag, bekijk hier een overzicht.