In Leuven heeft aan de ETF het congres over Economie en Welzijn plaatsgevonden. Daarin was de centrale vraag: wat kan de economie leren van de theologie? De sprekers Masao Ogasaki, Gordon Menzies en Ellen van Stichel lieten hier hun licht over schijnen. Ook onze collega's Lans Bovenberg, Joost Hengstmengel, Bas van Os en Ard Jan Biemond gaven een bijdrage aan dit congres.
De centrale thematiek van het ETF-congres is het economische mensbeeld. In hoeverre is dit een te vergaande versimpeling van de mens, en welke elementen uit de theologie zouden dit kunnen verrreiken? Prof. Gordon Menzies betoogde dat het economische mensbeeld te weinig rekening houdt met de grenzen van de mens, en daarom te optimistisch is over de werkelijkheid - en tegelijkertijd de ethische dimensie van het bestaan vergeet. Prof. Masao Ogasaki bepleitte dat naast markt en overheid de gemeenschap nodig zal zijn om sociale problemen op te lossen; en laat nu juist de theologie zich veel met de gemeenschap bezighouden! Prof. Ellen van Stichel wijdde haar betoog aan een uiteenzetting van de katholieke sociale leer: een theologisch perspectief dat de economie normeert.
Onze collega Ard Jan Biemond (foto) reageerde op Menzies met zijn presentatie over het beeld van de mens als homo dignus: een waardige mens. Deze waardigheid kan voor de economie als ethische norm functioneren, zo stelde hij. Tegelijkertijd vroeg hij aandacht voor de grenzen aan het menselijk bestaan. Hoewel de economische mens als een atomistisch individu in een existentieel vacuum opereert, is de werkelijkheid begrensd: de natuur, de cultuur, en de beperktheid van de menselijke rationaliteit en moraliteit zijn alle evenzovele grenzen aan het menselijke bestaan. Erkenning van deze grenzen is noodzakelijk om de menselijke keuze te begrijpen.
Joost Hengstmengel voerde een pleidooi voor de integratie van het zondebegrip in de economie. Hoewel veel economen, ook christelijke, hun vingers niet aan het zondebegrip hebben durven branden, is het een uiterst nuttig idee om de wereld te verstaan. Het geeft een duiding van de menselijke beperktheid.
Onze collega's Lans Bovenberg (foto) en Bas van Os presenteerden hun visie op liefde in de economie. Zij zien de mens als een homo amans, een liefhebbende mens. Zij onderscheiden drie vormen van liefde: eros, de zelfzuchtige liefde; philia, de liefde die op de gemeenschap is gericht; en agapè, die zich richt op ieder mens. Door vanuit de eros via de philia zich naar de agapè te ontwikkelen, kan de mensheid een goede samenleving opbouwen, zo betogen zijn.
