TeachEUR
Ondersteuning
Ruimdenkendheid verwijst naar het in staat zijn om nieuwsgierig en zonder vooroordelen een gesprek aan te gaan. Om contact te maken met mensen en van hen te leren, moet een leerling verschillende waardesystemen kunnen herkennen en waarderen. Dit vereist een hardnekkig verlangen om informatie te vergaren, ongeacht heersende dogma's, passies of autoriteiten.
Deze vaardigheid bevordert het vermogen om (persoonlijke) aannames, overtuigingen en/of algemeen aanvaarde waarden los te laten in een poging om nader tot het onderzochte of besproken onderwerp te komen. In die zin is ruimdenkendheid een eerste vereiste voor andere vaardigheden, zoals zelfreflectie, empathie en positionaliteit.
Studenten moeten kunnen leren van culturele diversiteit, zonder anderen te stigmatiseren. Daarom zijn persoonlijke eigenschappen zoals respect en nederigheid belangrijke componenten van ruimdenkendheid als vaardigheid. Beide zijn inherent aan een mentaliteit om levenslang te leren met als doel iemands potentieel te vervullen en tegelijkertijd op een zinvolle manier bij te dragen aan de maatschappij. Het bevorderen van ruimdenkendheid is een cruciaal onderdeel van kritisch wereldburgerschap, maar behoedzaamheid en bedachtzaamheid zijn essentieel tijdens de implementatie in onderwijsomgevingen.
Tips & tricks
Met deze tips & tricks kun je studenten op een laagdrempelige manier laten kennismaken met de vaardigheid.
Tijdens de les kan de leerkracht leerlingen confronteren met controversiële uitspraken door 'advocaat van de duivel' spelen en een tegenovergestelde mening te presenteren. In plaats van het eens te zijn met wat de leerling zegt, brengt de leerkracht tegenargumenten naar voren om de leerling bewust te maken van bestaande debatten en tegengestelde meningen.
Terwijl deze tactiek wordt toegepast moet het risico dat leerlingen van streek raken zeer serieus genomen worden en daar moet op geanticipeerd worden. Docenten kunnen de risico's beperken door bijvoorbeeld studenten te informeren over mogelijke valkuilen en door uit te leggen hoe belangrijk het is om deelnemers vertrouwd te maken met afwijkende of gemarginaliseerde stemmen in het academische of maatschappelijke spectrum. Na een dergelijke waarschuwing kan deze strategie leiden tot een beter begrip van hoe anderen in de samenleving over specifieke onderwerpen denken en een sterkere basis leggen voor verdere discussie. Geconfronteerd worden met tegengestelde meningen kan ervoor zorgen dat studenten hun eigen mening heroverwegen of versterken, maar kan er juist ook voor zorgen dat studenten zelfverzekerder worden over hun eigen mening.
Het kan ook een waardevolle ervaring zijn om acteurs in te huren om rollenspellen met de leerlingen aan te gaan. Hierdoor raken leerlingen bekend met het omgaan met mensen die een ander wereldbeeld hebben en zullen hun drempels om met anderen contact te zoeken verlaagd worden. In elk geval is het belangrijk om leerlingen te coachen in het ontwikkelen van de tussenliggende vaardigheid om zichzelf bloot te stellen aan tegengestelde meningen zonder van streek te raken.
Wanneer er leesopdrachten worden opgelegd, kan het overwogen worden om teksten (of audiovisuele bronnen) te kiezen die verschillende en tegenstrijdige perspectieven bieden op het onderwerp dat besproken wordt. Op het moment dat de studenten zich in een veilige leeromgeving bevinden, is het waardevol om ze aan te moedigen om bronnen te bespreken die sterk tegen de groepsconsensus ingaan.
Een andere optie kan zijn om een tekst te bespreken die uitgaat van een radicaal ander epistemisch kader dan dat de leerlingen gewend zijn, zodat ze open gaan staan voor andere mogelijke manieren van kennis vergaren. Dit zal leerlingen bewuster maken van de verschillende perspectieven in lopende debatten en het zal hen beter uitrusten om met afwijkende standpunten om te gaan. De bredere kennis die studenten hierdoor hebben, zal studenten in staat stellen om hun eigen mening zorgvuldiger te verwoorden in de toekomst en om meer open te staan voor andere, onbekende meningen en gedachten.
Speciale aandacht is nodig om te anticiperen op (verdere) polarisatie, bijvoorbeeld door een collectieve debriefing en een evaluatie van de groepsdynamiek aan het einde van de sessie.
Werkvormen
Met deze werkvormen kun je studenten binnen jouw onderwijspraktijk de vaardigheid concreet laten toepassen.
Om ruimdenkendheid bij leerlingen te bevorderen, is het belangrijk dat ze kennismaken met sociale milieus buiten hun eigen bubbel. Zo kunnen ze leren van de ervaringen van anderen en hun wereldbeeld verbreden. Docenten kunnen dit ondersteunen door verbindingen te leggen met sociale gemeenschappen in hun omgeving, zoals gebedshuizen, stadsbosbouwgroepen, gehandicaptencentra of gemeenschapshuizen. Door zulke plaatsen te bezoeken en de kans te krijgen om met mensen te praten en vragen te stellen, verleggen leerlingen de grenzen van hun eigen leven; ze zullen getuige zijn van gewoonten en gebruiken die verschillen van wat ze gewend zijn.
Het is belangrijk om te begrijpen dat verbondenheid met de gemeenschap activiteiten kan omvatten die gericht zijn op het begrijpen van verschillen binnen de bepaalde groepen/omgevingen die leerlingen denken te kennen en (misschien nog belangrijker) om te werken aan het co-creëren van een sociale leeromgeving waar verschillen en diversiteit erkend en gewaardeerd worden. Gezelligheidssamenkomsten en collectieve zorg (d.w.z. samenkomen in verschillende huiselijke omgevingen, samen eten klaarmaken en samen eten) stimuleren ruimdenkendheid, en bevorderen een nieuwsgierige verbondenheid binnen diverse (studenten)gemeenschappen.
Door excursies op te nemen in lesprogramma's kunnen studenten in contact komen met de maatschappij waarin ze leven en worden ze aangemoedigd om zelf dat contact te blijven zoeken. Bovendien zorgt de verandering van leermethode die een excursie met zich meebrengt ervoor dat studenten meer betrokken raken bij de lesstof en dat ze zien hoe theorie in de praktijk kan werken. Dit verbreedt hun blik niet alleen op een sociaal level, maar ook op een academisch level. Na afloop kan van studenten worden gevraagd om te reflecteren op hun ervaringen, of om een paper te schrijven waarin ze de perspectieven integreren van de mensen die ze tijdens een excursie hebben ontmoet.
Tijdens deze leeractiviteit spenderen studenten een aanzienlijke hoeveelheid tijd (een heel semester, jaar enz.) aan het lezen van één (klassiek) werk 'van kaft tot kaft' en bespreken ze de inhoud tijdens kleinschalige plenaire sessies. Close reading werkt het best met complexe en cruciale primaire bronnen.
Wat deze activiteit bijzonder maakt, is dat leerlingen in plaats van dat ze één hoofdstuk of een samenvatting van een belangrijke tekst lezen, ze de tijd krijgen om een complexe primaire bron in zijn geheel te lezen. Door een langere periode uit te trekken voor het lezen van een klassiek werk, is er voldoende tijd om in detail te gaan, ideeën te laten bezinken, na te denken over wat gelezen is en zichzelf te positioneren ten opzichte van het materiaal.
Een cruciaal onderdeel van close reading trajecten zijn regelmatige sessies waarin studenten, begeleid door een docent, delen van het boek lezen en gezamenlijk het materiaal en hun interpretaties bespreken. Dit kan gepaard gaan met beoordelingsvormen waarbij studenten vragen beantwoorden over de inhoud van het boek, of waarbij ze zelf een tutorial moeten geven waarin de inhoud van het boek in de praktijk wordt gebracht.
Close reading sessies hebben vooral een sterke invloed door het “slow learning” aspect, waarbij leerlingen over een langere periode samenkomen en hun uiteenlopende ervaringen inbrengen in hun discussies over het materiaal dat ze lezen. Bovendien hoeft close reading zich niet te richten op academische/theoretische/wetenschappelijke teksten; literaire fictie, poëzie, brieven, (TV)series, dagboeken, etc. zijn ook potentieel nuttige geestopeners (net als muziek, inheemse verhalen, spirituele teksten, etc.).
Best practice
Deze voorbeelden geven inzicht hoe studenten en docenten de vaardigheid succesvol in de praktijk hebben toegepast of kunnen toepassen.
Reflectieve dialoog
Close Reading Bell Hooks (EUC-HUM310)
De reflectieve dialoog is een essay geschreven in dialoogvorm. In tweetallen bespreken studenten een bepaalde passage of hoofdstuk uit (academische) literatuur en voeren ze een gesprek over hoe ze verbonden zijn met het betreffende onderwerp. Het doel is om elkaars ervaringen en manieren om naar de wereld te kijken te begrijpen, zodat er een open blik ontstaat op hoe verschillende leefwerelden eruit zien.
- Curzer, H. J., & Gottlieb, J. (2019). Making the Classroom Safe for Open‐Mindedness. Educational Theory, 69(4), 383-402.
- Jirout, J. J., & Matthews, S. E. (2022). Developing Intellectual Character: An Educational Perspective on How Uncertainty-Driven Curiosity Can Support Learning. In Uncertainty: A Catalyst for Creativity, Learning and Development (pp. 253-268). Cham: Springer International Publishing.
- Kotzee, B. (2018). Dewey as virtue epistemologist: Open-mindedness and the training of thought in democracy and education. Journal of Philosophy of Education, 52(2), 359-373.
- Tucker, L. (2023). Open-mindedness: A double-edged sword in education. Theory and Research in Education, 21(3), 241-263.
- Biesta, G. (2022). World-centred education: A view for the present. Routledge.
- https://transitionmakers.nl/tool/positive-gossiping/#tabpanel-overview&…;