Met een Veni-beurs krijgen net gepromoveerde onderzoekers de kans om in drie jaar hun ideeën verder te ontwikkelen. Veni maakt, samen met Vidi en Vici, onderdeel uit van het NWO-Talentprogramma en is gericht op excellente onderzoekers die onlangs gepromoveerd zijn. De gepromoveerden ontvangen maximaal 250.000 euro. Zij doen onder andere onderzoek doen naar het toenemende aantal migranten die hun nieren verkopen, preventie van heupartrose en de onbezorgdheid over de groeiende kloof tussen arm en rijk.
Veni beurzen in 2024
Veni-beurzen in voorgaande jaren
Overzicht van de twaalf wetenschappers die in 2023 de Veni-beurs hebben gewonnen:
''Samenspraak tussen kleine en grote hersenen. Om precieze bewegingen mogelijk te maken wisselen de grote en kleine hersenen continue elektrische signalen uit. Voorgaande studies hebben laten zien hoe deze gebieden afzonderlijk functioneren, maar het is nog onbekend hoe ze samenwerken bij het coördineren van complexe bewegingen van meerdere lichaamsdelen. Mijn hypothese is dat deze samenwerking steeds verandert afhankelijk van het stadium en de correctheid van het motorische gedrag. Ik zal dit met technologieën die ik recent ontwikkeld heb onderzoeken. Gezamenlijk kunnen mijn experimenten aantonen hoe de twee grootste hersenschorsen die de evolutie heeft voortgebracht samenwerken tijdens natuurlijk gedrag."
''Hoewel het wild-type poliovirus bijna is uitgeroeid, zijn er andere verwante enterovirussen opgedoken, die ook kunnen leiden tot acute verlamming bij kinderen. Dit gebeurt wanneer motor neuronen door het virus worden aangetast. In dit project zal de onderzoeker, met behulp van een nieuwe combinatie van technieken uit de genetica en virologie, onderzoeken welke eerste reacties het enterovirus veroorzaakt in geïnfecteerde motorneuronen. Dit onderzoek heeft tot doel te begrijpen hoe motorneuronen van gedrag veranderen tijdens een infectie. Dit zal ons helpen te begrijpen hoe het enterovirus verlamming veroorzaakt.''
''Mijn project onderzoekt hoe het nieuwe EU-beleid inzake kritieke grondstoffen de politieke economie van de Unie verandert. Dit EU-beleid is erop gericht de markten zodanig te hervormen dat ze niet alleen functioneren voor de vervulling van particuliere belangen, maar ook voor de verwezenlijking van publieke doelstellingen. Ik zal empirisch onderzoeken hoe dit nieuwe wettelijke kader de getroffen gemeenschappen in mijnbouw- en productielocaties beïnvloedt. Ten slotte zal ik onderzoeken of het juridisch kader inzake materiële hulpbronnen kan leiden tot een rechtvaardige en wereldwijde groene transitie - en zo niet, welke hervormingen nodig zijn om dit te bereiken.''
''Gedragsinterventies zijn waardevol voor beleidsmakers om belangrijke maatschappelijke problemen, zoals klimaatverandering, aan te pakken. Onderzoekers zetten echter steeds meer vraagtekens bij de overheersende “one-size-fits-all”-benadering die voor iedereen dezelfde interventies gebruikt. Mijn project stelt een “deep machine learning”-aanpak voor, die gedragsinterventies personaliseert. Deze aanpak voorspelt eerst de effectiviteit van gedragsinterventies en identificeert vervolgens de optimale mix en timing van deze interventies voor elk individu afzonderlijk. Onderzoekers kunnen meer zo genuanceerde inzichten bieden aan beleidsmakers door begrip van de verschillen in gevoeligheid van individuen voor interventies. Met de voorgestelde benadering kunnen beleidsmakers efficiënter gedragsverandering in gang zetten en zo maatschappelijke welvaart vergroten.''
''Kunstmatige intelligentie heeft geleid tot belangrijke innovaties in het dagelijks leven, maar dit is niet zonder risico. Algoritmisch-ondersteunde besluitvorming geeft bijvoorbeeld kans op discriminatie en op fouten in het toekennen van kinderopvangtoeslag of het besturen van een auto. Zulke risico’s komen voort uit hoe mensen algoritmes ontwikkelen. Algoritmes functioneren goed op basis van datasets, maar presteren minder goed in onvoorspelbare situaties bepaald door menselijk handelen. Om dit probleem op te lossen, wordt in dit project sociaalwetenschappelijke kennis over mensen ingezet om datasets te verbeteren en algoritmes beter te laten omgaan met onvoorziene situaties in interacties met mensen.''
''Begrijpen hoe werklozen werk zoeken, is de eerste stap in het ontwerpen van effectief arbeidsmarktbeleid. Bijvoorbeeld: vermogende werknemers hebben meer mogelijkheden om hun zoektijd te verlengen door hun vermogen in te zetten, terwijl dit voor werknemers met weinig vermogen geen optie is. In plaats daarvan zoeken zij laagdrempelige, tijdelijke, banen om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Het is niet duidelijk welke soort (laagdrempelige) banen deze werknemers aannemen om hun werkloosheid te verkorten. Dit project onderzoekt wat de impact is van vermogen op het aannemen van laagdrempelig tijdelijk werk na baanverlies, en de lange-termijn gevolgen hiervan.''
''Enterovirussen infecteren jaarlijks miljoenen mensen en kunnen ernstige en levensbedreigende neurologische ziekten veroorzaken. Er is geen kennis over welke hersencellen enterovirussen infecteren, hoe ze zich door de hersenen verspreiden en hoe hersencellen reageren op de virusinfectie. Daarom bestudere ik welke specifieke hersencellen door enterovirussen kunnen worden geïnfecteerd en hoe virussen zich van cel naar cel kunnen verplaatsen. Dit project is een essentiële stap om te begrijpen hoe enterovirussen neuronale complicaties veroorzaken en zal helpen bij de ontwikkeling van antivirale therapieën.''
''Kunstmatige beademing op de IC is levensreddend voor patiënten met ernstig zieke longen. Eerst neemt de machine de ademhaling helemaal over, de patiënt is diep in slaap. Een belangrijke mijlpaal is de overgang naar geassisteerde beademing: de patiënt gaat zelf mee-ademen met de beademing. De optimale timing van deze overgang is onbekend. Zelf ademen aan de beademing kan namelijk extra longschade veroorzaken, maar er zijn geen methoden om het risico hierop te meten. Met innovatieve beeldvorming van de longen wordt onderzocht wanneer de overgang naar geassisteerde beademing veilig kan plaatsvinden. Dit is erg belangrijk voor een snel herstel.''
Overzicht van de vijf wetenschappers die in 2022 de Veni-beurs hebben gewonnen:
“Ondanks het toenemende debat over sociale gelijkheid en de maatschappelijke inspanningen om dit in organisaties te introduceren, worden vrouwelijke leiders nog steeds geconfronteerd met gender gerelateerde vooroordelen in evaluaties. Deze vooroordelen kunnen worden geactiveerd wanneer vrouwelijke leiders de veranderingsgerichte ideeën van hun werknemers onderschrijven of afwijzen, wat negatieve gevolgen voor hen meebrengt. Dit project wil deze gevolgen begrijpen en biedt actuele oplossingen waarmee vrouwelijke leiders effectief kunnen omgaan met de veranderingsgerichte ideeën van hun werknemers en bevooroordeelde evaluaties kunnen vermijden.”
“Van organen, bloed en botten tot urine, melk en sperma—in de huidige geneeskunde kunnen we bijna elk onderdeel van ons lichaam doneren. De mogelijkheden lijken grenzeloos; maar we stellen wel morele grenzen. Welke grenzen zijn dat? Waarom leggen we die daar waar we ze leggen? En hoe ontvouwen deze grenzen zich in de dagelijkse praktijk van de geneeskunde? In dit project onderzoek ik moraliseringsprocessen rondom het medisch gebruik van menselijk lichaamsmateriaal in de twintigste eeuw. Met deze historische blik onderzoek ik hoe de moderne geneeskundige praktijk onze morele houding tot (delen van) ons lichaam heeft beïnvloed.”
“Luisteren naar muziek heeft bewezen positieve gevolgen voor welzijn. Maar waar een lied helend werkt voor de een, kan het de ander mateloos irriteren. Omdat iemands muzieksmaak beïnvloed wordt door diens maatschappelijke achtergrond, onderzoek ik in dit mixed-methods project waarom muziek subjectief welzijn verschillend beïnvloedt, op basis van belangrijke groepskenmerken zoals klasse, gender en ras/etniciteit.”
“Om toegang tot gezondheidszorg te verbeteren wordt wereldwijd geïnvesteerd in vier zorgkanalen: vaste klinieken, mobiele eenheden, deur-aan-deur eenheden, en zorg op afstand. Welke kanalen het best passen bij een bepaalde gezondheidsdienst in een bepaalde context is een open vraag. Dit project ontwikkelt modellen, algoritmes, inzichten, en simpele beslisregels voor beleidsmakers.”
Overzicht van de zeven wetenschappers die in 2021 de Veni-beurs hebben gewonnen:
"Hondsdolheidsvirus ofwel rabiësvirus onderdrukt het immuunsysteem en symptomen ontstaan pas als het virus het brein heeft bereikt. Behandeling is dan niet meer mogelijk en alle rabiëspatiënten (59.000/jaar wereldwijd) sterven. Ik wil begrijpen hoe het virus het afweersysteem onderdrukt, en een nieuwe behandelstrategie testen die de afweerreactie tegen het rabiësvirus herstelt en versterkt."
"Bij beenmergfibrose wordt normaal beenmergweefsel geleidelijk vervangen door littekenweefsel, wat leidt tot beenmergfalen en overlijden. Recente data suggereren dat ontsteking een grote rol speelt in het ontstaan van beenmergfibrose, maar de mechanismen hiervan blijven onbekend. Dit project focust zich op het aanpakken van ontsteking als nieuwe behandelingsmethode."
"Voor patiënten met agressieve borstkanker zijn er geen effectieve therapieën. Mijn vooronderzoek laat zien dat een vrij onbekende familie aan eiwitten ervoor zorgt dat immuuncellen tumoren moeilijk bereiken en/of bestrijden. In mijn voorstel ga ik de anti-immuunactiviteit van deze enzymen bestuderen, en enzymneutralizerende strategieën testen om behandelopties te vergroten."
"Ik zal causale bias analyse integreren in kosteneffectiviteitsanalyses, waardoor beter geïdentificeerd kan worden wanneer aannemelijke biases (confounding, selectiebias) beslissingen gemakkelijk kunnen veranderen en wanneer beslissingen robuust zijn voor bias. Deze methoden zullen worden toegepast op de kosteneffectiviteit van totale knievervanging, perfusie-MRI en BMI-interventies."
"1 op de 4 ouderen heeft een verhoogd risico op beroerte en dementie doordat zij zonder het te weten een herseninfarct hebben doorgemaakt. In dit onderzoek neem ik deze ‘stille’ infarcten onder de loep om kenmerken en mechanismen te ontrafelen die een gepersonaliseerde behandeling tegen beroerte en dementie mogelijk maken."
"Dagelijkse klinische besluitvorming is meestal niet gebaseerd op individuele patiëntdata, maar op klinische ervaring en richtlijnen. Beslissingen zijn daardoor niet geïndividualiseerd en er is een risico op suboptimale besluitvorming. Ik presenteer een methode voor real-time predictie van geïndividualiseerde uitkomsten en kosten, ter verbetering van gezamenlijke besluitvorming en waarde voor patiënten."
Overzicht van de zeven wetenschappers die in 2020 de Veni-beurs hebben gewonnen:
Waarom gaat de groei van economische ongelijkheid gepaard met een groeiend geloof in meritocratie? In deze vergelijkende studie zoekt Mijs een antwoord door het analyseren van publieke denkbeelden over ongelijkheid in Nederland en de VS. Daarbij maakt hij gebruik van een vernieuwende combinatie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek (o.a. experimenten).
Artrose is vanaf 2040 de meest voorkomende ziekte in Nederland. Echter is de oorzaak van heupartrose nog onbekend. Dit onderzoek combineert alle wereldwijd beschikbare data over heupartrose om een voorspellingsmodel te ontwikkelen dat nieuwe persoons-specifieke risicofactoren zal identificeren, met als doel gepersonaliseerde behandeling en preventiemogelijkheden.
Er worden steeds meer migranten gesignaleerd die hun nieren verkopen om Europa binnen te komen. Deze studie onderzoekt hoe, waar en door wie de verkoop van hun nieren wordt gefaciliteerd en hoe uitbuiting van deze migranten tot stand komt.
De ziekte van Pompe is een ernstige erfelijke spierziekte waarvoor sinds 2006 enzym-vervangingstherapie beschikbaar is. Dit heeft de vooruitzichten voor patiënten aanmerkelijk verbeterd, maar niet iedereen heeft evenveel baat. Dit onderzoek leert ons de onderliggende problematiek te begrijpen waardoor we de therapie kunnen verbeteren en afstemmen op de individuele patiënt.
Het is moeilijk goede geneesmiddelen voor de behandeling van ILD-patiënten te kiezen. Innovatieve magneet scan technieken kunnen de ernst van littekenvorming (fibrose) en ontsteking meten om de beste individuele behandeling te kiezen en om het effect ervan nauwkeurig te kwantificeren.
Is persoonsgerichtheid mogelijk binnen grootschalige bevolkingsonderzoeken? Ten Haaf’s onderzoek bestudeert hoe bevolkingsonderzoeken rekening kunnen houden met de unieke kenmerken van individuen, zoals familiare geschiedenis en comorbiditeit. Innovatieve modellen zullen ontwikkeld worden, die deze individuele kenmerken combineren met recente testresultaten om gepersonaliseerde bevolkingsonderzoeken voor borstkanker, darmkanker en longkanker mogelijk te maken.
Wat eet het vlees op je bord eigenlijk zélf? Gigantisch veel veevoer van overal en nergens vandaan, maakte de Nederlandse bio-industrie mogelijk. Dr. Floor Haalboom onderzoekt historische veranderingen in de herkomst van dat voer en de wereldwijde gevolgen voor samenlevingen en milieu. Dit is cruciaal voor het hedendaagse debat over de veehouderij.
Overzicht van de negen wetenschappers die in 2019 de Veni-beurs hebben gewonnen:
More and more people are living in cities. To accommodate everyone, people are living closer to each other. How healthy is that? With the help of residents and innovative methods, the research identifies the impact of recent urbanisation in the Randstad in the Netherlands on mental health.
For service providers such as ambulance services and roadside assistance, the service involves bringing the right assistance to a location as quickly as possible. Van den Berg is developing models to improve this service provision through improved distribution and allocation of vehicles across the region.
Prostate and breast cancer can be visualised and treated with focused radioactive molecules. The result of this can be influenced by previous treatments. Dalm’s research shows the influence of previous treatments and helps to determine when and in whom radioactive molecules can best be used.
The quest for gender equality appears to be more difficult than at first thought, partly because of the hidden nature of stereotyping. Li uses behavioural-economic techniques to combat stereotyping. She will be introducing a new measure of stereotyping and the welfare costs of stereotyping, will identify the causes of stereotyping and introduce new techniques to reduce stereotyping.
Optimisation at times of uncertainty, such as schedules for public transport providers or protection from floods, comprise successive decision-making and information inflow. Solutions need to achieve high performance levels, and decisions need to be adapted according to the latest information. Postek’s goal is robust optimisation combined with machine learning.
Some people with a psychological disorder receive insufficient care, while others receive too much care. Ravesteijn’s research used the introduction of the Personal Contribution as a natural experiment. Using statistical methods, he is researching the extent to which personal payments can result in optimum access to mental healthcare.
Overzicht van de acht wetenschappers die in 2018 de Veni-beurs hebben gewonnen:
Translating ‘big data’ into clinical improvement of neurodegenerative diseases
‘Big data’ has provided us with new insights into the underlying mechanisms of neurodegenerative diseases, such as Alzheimer’s disease. Even so, patients are still receiving the same type of clinical care. Dr Hieab Adams seeks to use new statistical methods to use data sets providing information on cerebral imaging and genetics – MRI scans of the brain that consist of millions of measurement points, for example, or tens of millions of genome variations. The objective is to be able to more quickly translate study findings into clinical treatment methods.
How can we gain control over the dementia epidemic?
Dementia is a major public health issue and is well on its way to becoming the leading cause of death in our society. Although we are steadily increasing our knowledge of dementia, we have not yet determined the best approach to combating this disease. Dr Inge de Kok is developing an innovative microsimulation model that integrates our existing knowledge about the causes, development and course of dementia, as well as the effects of interventions. This increases our insight into the development of the disease and identifies which interventions are most effective when it comes to combating dementia.
The interaction between different brain areas in autism
Autism is a common neurodevelopmental disorder, characterised by social problems and repetitive behaviour. Disruptions in cerebellar development or functioning can cause autism. Dr Lieke Kros will be examining how the cerebellum affects other key brain regions. How does this interplay contribute to autism? She will be recording neuronal activity from several brain areas during autism-relevant activities like social interactions and cognitive flexibility tasks. Her aim is to help identify new treatment possibilities.
Personalised care for patients with a thyroid disease
Despite treatment, millions of patients with a thyroid disease worldwide are affected by debilitating residual symptoms. In addition, these patients are at a higher risk of developing cardiovascular diseases and mortality. This is due to the fact that it is currently impossible to predict the optimal thyroid values for individual patients. Dr Marco Medici wants to predict these values on the basis of – among other things – unique genetic markers and other individual patient characteristics. This project is expected to lead to personalised care for patients with a thyroid disease.
Customised or arbitrary care at the kitchen table?
The stakes are high at Dutch kitchen tables. So-called ‘kitchen table talks’ are being held in each municipality in the Netherlands. During these talks, citizens and professionals negotiate about care. Which care should still be provided by the government? And what can citizens do in a ‘participation society’? In her research, Dr Lieke Oldenhof will map out this new division of care responsibilities. The results will contribute to improved quality of decision-making in social district teams and theory development about values in the ‘participation society’.
Hands-on or hands-off? Human behaviour in modern operations management
Despite increased automation and robotisation, humans play an essential role in modern logistics. Also in the near future, human labour will remain pivotal in operations management. However, the influence of human behaviour in this domain is underestimated in both academia and practice. Through realistic experiments, Dr Jelle de Vries studies the impact of human behaviour and the collaboration between humans and robots on productivity, quality, and employee job satisfaction.
Food for thought: oxygen delivery to the brain
How does the physiology of the brain work? How can we measure this functioning as effectively and non-invasively as possible? These are the questions that specifically interest dr ir. Esther Warnert. She is developing and validating imaging techniques for Magnetic Resonance Imaging (MRI) scanners. This enables users to gain greater insight into, for example, cell division processes or oxygen delivery in the brain and to map out the effects of conditions like a stroke more effectively. This will result in improved treatment for patients.
Locomotion and cerebellar modules
In order for normal movement to be possible, neurons that are involved in its control must both function correctly and be organised correctly. The cerebellum is crucial to normal movement and is organised in a very precise manner. However, how this organisation is created during development and how it relates to ongoing locomotor behaviour, is not known. Dr Joshua James White will study the development of the locomotor circuitry. He will use classical genetic as well as optogenetic manipulations to better understand the role of cerebellar organisation in locomotion.
New brain connections
Identification, Isolation and Analysis of Single Cancer Stem Cells
Unravelling the brain’s internal sensory and motor models of standing
Extracting more information from high-frequency data: Looking for signs of direction through Realized Semicovariances
General psychopathology greater than the sum of its parts? Environmental and epigenetic risk from prenatal life to adolescence
Self-Control without the Self: The Numerical Aggregation System and Overconsumption
Fatal first impressions?
New imaging technique sees the heart attack before it happens
