Het studieprogramma in het kort
Nederland is steeds ongelijker geworden en kent een rijke variëteit aan identiteiten en levensstijlen. Dat leidt tot vurige debatten over kwesties als de vestiging van asielzoekerscentra, klimaatbeleid, seksuele voorlichting, LHBTIQA+-acceptatie en gezondheidscampagnes. Maar wat drijft zulke polarisatie? Hoe kunnen we deze begrijpen en overbruggen?
Tegelijkertijd voelen veel sociale groepen zich ongehoord door de politiek en worstelen ze om verschillende redenen met hun relatie tot democratische instituties. Waarom verhouden groepen zich zo verschillend tot de democratie? En hoe tonen ze hun betrokkenheid, zowel binnen als buiten de formele kaders?
In een tijd waarin democratische vernieuwing steeds vaker wordt ingezet als middel om met maatschappelijke polarisatie om te gaan en burgers actief te betrekken bij het bedenken en uitvoeren van beleid, onderzoeken we de effectiviteit van deze benaderingen. Werken bijvoorbeeld burgerberaden en burgerinitiatieven echt? En zo ja, hoe, voor wie, en onder welke omstandigheden?
Verken zulke vraagstukken in de masterspecialisatie Polarisatie, Democratie en Samenleving. Ga verder dan alleen theorie; pas je inzichten toe bij het ontwikkelen van beleid en initiatieven die antwoorden bieden op hedendaagse politiek-maatschappelijke uitdagingen, zoals inclusievere vormen van democratische vernieuwing.
Onderwijsvorm
Bereid je voor op een interactieve leerervaring. De kernvakken van deze master worden gegeven in dynamische seminars, waarbij je aan de hand van de laatste wetenschappelijke inzichten je eigen kritische blik ontwikkelt. Je bereidt je voor door zelfstudie en uitdagende opdrachten die zich richten op de hedendaagse praktijk.
Curriculum
Je rondt de master af met een scriptie over een onderwerp dat jou fascineert. Het fundament daarvoor wordt gelegd in de drie vakken die de kern vormen van je specialisatie: Maatschappelijke polarisatie, Democratie en conflict, en Democratische vernieuwing. Verder verrijk je je kennis met een keuzevak en het vak Sociaal-wetenschappelijk onderzoek in de praktijk. Zo word je klaargestoomd om de complexe wereld van politiek en samenleving te doorgronden en te beïnvloeden.
Onderwijsprogramma onder voorbehoud van wijzigingen. Aan de onderstaande informatie (inclusief de informatie via de links) kunnen geen rechten worden ontleend.
Blok 1
Burgers verschillen stevig van mening over hoe de samenleving moet worden ingericht. Afgelopen jaren zagen we hoogoplopende maatschappelijke polarisatie rond, bijvoorbeeld, de figuur van ‘Zwarte Piet’, de vestiging van asielzoekerscentra, klimaatbeleid, seksuele voorlichting, LHBTIQ+-acceptatie, diversiteits- en inclusiebeleid, landbouwbeleid, gezondheidscampagnes, coronamaatregelen, digitale betaalmiddelen en vaccinatieprogramma’s. Een goed zichtbare maar kleine voorhoede van voor- en tegenstanders liet zich daar dikwijls luidkeels over horen, bijvoorbeeld via verschillende (sociale) media.
Opinie-onderzoek laat zien dat ook onder het bredere publiek stevige verdeeldheid bestaat over dit soort kwesties. Maar welke sociale groepen botsen er precies met elkaar over welke vraagstukken, en waarom? En hoe worden uiteenlopende vormen van maatschappelijke polarisatie beïnvloed door onderlinge contacten van burgers, bijvoorbeeld in de buurt of online? Ook de rol van de media en voorlichtingscampagnes over omstreden thematiek vraagt om aandacht. De vraag die centraal staat in dit eerste van de drie kernvakken van het masterprofiel Polarisatie, democratie en samenleving is: wat zijn de aard en achtergronden van maatschappelijke polarisatie? Bij het beantwoorden van die vraag worden voornamelijk inzichten gebruikt uit de politieke sociologie, cultuursociologie, politicologie en communicatiewetenschap.
De democratie wordt door verschillende groepen burgers anders beleefd en beoordeeld. Terwijl sommige sociale groepen erg tevreden zijn over hun politieke vertegenwoordiging en hun weg kennen in democratische instituties, voelen andere zich ongehoord en hebben zij om uiteenlopende redenen een moeizame relatie met democratische instituties. Burgers verschillen bovendien sterk in hoe zij hun betrokkenheid bij de democratie vormen en tonen, zowel binnen als buiten formele instituties.
De vraag die centraal staat in Democratie en conflict is: hoe verhouden verschillende sociale groepen zich tot democratische instituties en principes? Bij het beantwoorden van deze vraag worden met name inzichten gebruikt uit de politieke sociologie, politicologie en literatuur over sociale bewegingen en (politieke) radicalisering, en staan we onder andere stil bij democratische houdingen, politieke onvrede, stemgedrag, politieke polarisatie en protestbewegingen. Door te werken met en te reflecteren op de Nederlandse actualiteit, leren studenten wetenschappelijke inzichten toe te passen en te vertalen in relevante adviezen over de omgang met hedendaagse politiek-maatschappelijke vraagstukken.
Blok 2
Democratische instituties liggen vanuit verschillende maatschappelijke richtingen onder vuur. Mede daarom is er toenemende aandacht voor democratische vernieuwing gericht op het vergroten van de omgevingssensitiviteit van instituties, en het betrekken van burgers bij het bedenken en uitvoeren van beleid. Voorbeelden hiervan zijn burgerberaden, zoals in verschillende landen gevormd om na te denken over klimaatbeleid, en burgerinitiatieven waarmee burgers zelf aan de slag kunnen om maatschappelijke doelen te realiseren. Maar zulke democratische vernieuwingen bereiken lang niet alle burgers even goed, en sluiten vaak onvoldoende aan bij de belevingswereld van een groot deel van de bevolking. Daarom behandelen we in dit vak de volgende vragen: welke rol kan democratische vernieuwing spelen in de omgang met politiek-maatschappelijke vraagstukken?
Daarbij besteden we aandacht aan het beter begrijpen van sociale ongelijkheid in deelname aan democratische vernieuwingen door te kijken naar hoe verschillende institutionele actoren (denk aan politici en ambtenaren) en sociale groepen zich verhouden tot democratische vernieuwingen. Dit derde kernvak maakt voor de beantwoording van die vragen vooral gebruik van inzichten uit verschillende deelgebieden van de sociologie en de bestuurskunde. Studenten leren die inzichten toe te passen door het formuleren van adviezen voor het realiseren van sociaal inclusievere vormen van democratische vernieuwing.