Hoe verbind je burgers en beleid effectief? Wat moet je doen om individuen, groepen of organisaties te betrekken bij collectieve vraagstukken, beslissingen of diensten? De cursus ‘Participatie: Kunde en Kunst van een goede samenwerking’ leert je op een wetenschappelijk geïnformeerde manier passende vormen van participatie ontwerpen én uitvoeren.
| Startdatum | 19 september 2025 |
|---|---|
| Tijdsduur | De cursus vindt plaats op vijf vrijdagen: 19 september, 3 oktober, 31 oktober, 14 november en 28 november 2025. |
| Prijs | €4125,- (bij het cursusgeld zijn parkeerkaarten, lunches, koffie/thee en cursusmateriaal inbegrepen. Alle bedragen zijn vrijgesteld van BTW.) Heb je eerder een programma bij ESSB Academy gevolgd? Of je bachelor of master behaald aan Erasmus Universiteit Rotterdam? Dan ontvang je 10 % korting op de cursusprijs. |
| Voertaal | Nederlands |
| Locatie | Rotterdam |
Vergroot je participatiekennis en -vaardigheden
In de cursus Participatie: Kunde en Kunst van een goede samenwerking komen verschillende participatie- en co-creatieprocessen aan bod. Naast theoretische inzichten krijg je praktische handvatten om actieve burgers, bewonersinitiatieven en organisaties te adviseren en ondersteunen. Aan het einde van de cursus:
- Ken je de laatste wetenschappelijke inzichten over participatie
- Kun je op systematische wijze goed onderbouwde participatieprocessen ontwerpen
- Kun je (beter) inspelen op veranderingen gedurende het participatieproces
- Ben je bewust van je eigen houding en competenties op participatie gebied, en de invloed die dit heeft op het contact met participerende burgers en organisaties
- Kun je reflecteren op de verschillende vormen die participatie binnen jouw organisatie aanneemt
- Weet je participatie op een goede wijze in te bedden in jouw organisatie
- Heb je concrete handvatten voor en stappen gezet in jouw eigen participatie-casus
Wetenschappelijke inzichten en toepassingen voor jouw organisatie
In vijf cursusdagen leer je, met de meest recente wetenschappelijke kennis en praktijkvoorbeelden, hoe je participatieprocessen en participatie-instrumenten passend inzet voor de doelen en doelgroepen die je voor ogend hebt. Ook werk je met diverse opdrachten aan een participatieplan voor jouw eigen praktijk. De casus of praktijksituatie voor deze opdrachten kan van alles zijn. Bijvoorbeeld een bewonersinitiatief dat je heeft benaderd voor ondersteuning, een specifiek instrument dat je wil gebruiken om burgers te laten participeren, of een vastgelopen proces waarin burgers meedenken over een concreet plan.
Programma
De eerste cursusdag staat in het teken van de verschillende doelen en motieven in participatie. Onduidelijke doelen, verschillende verwachtingen en twijfel over de juiste vorm of trede van participatie kunnen het participatieproces belemmeren. Tijdens de eerste cursusdag gaan we in op het bespreekbaar maken van de doelen van overheden én participanten. We verkennen hoe je vanuit lokale context en het type vraagstuk tot effectieve doelformulering komt. En welke bijpassende participatievormen mogelijk zijn. Dit kan variëren van en instrument voor een burgerinitiatief, het aanstellen van een initiatievenmakelaar, of een proces voor co-creatie of inspraak. Ook ga je tijdens deze cursusdag al direct aan de slag met het toepassen van deze elementen op jouw eigen casus.
Vanuit doelen en motieven zetten we de stap naar het ontwerpen van participatieprocessen. Hele praktische vragen kunnen grote consequenties hebben. Vragen als “Wie nodig je uit om te participeren?”, “Hoe belangrijk is het om inclusief te zijn?”, “Hoe doe je recht aan zowel enthousiaste actievelingen als mensen die niet willen of kunnen participeren?”.
Met ontwerpprincipes en criteria voor een goed participatieproces gaan we op zoek naar de antwoorden op deze en andere vragen, ook die uit jouw eigen casus. En we gaan werken met verschillende instrumenten uit de participatietoolbox. Zo komen interactieve werkvormen en de inzet van online-instrumenten aan bod.
In cursusdag 3 onderzoeken we participatie in relatie tot de publieke organisatie waarvoor je werkt. De inbedding van participatie in drie belangrijke contexten – politiek, management en uitvoering – staat centraal. Politici, bestuurders en uitvoerders kunnen met hun rol en houding het verschil maken in zowel positieve als negatieve zin. Je gaat tijdens dag 3 dan ook aan de slag met de vraag hoe je in jouw eigen organisatie de ruimte en rugdekking die je nodig hebt kunt organiseren.
Participatie vereist andere competenties van professionals. Burgers zijn mondig, hun projecten zijn persoonlijk gemotiveerd en emoties kunnen hoog oplopen. Hoe ga je goed mee om? Welke rol en houding zijn wanneer passend? En hoe zet je jouw eigen kwaliteiten optimaal in?
Vanuit twee theoretische invalshoeken – over emoties en verbinders – verkennen we gedurende cursusdag 4 de houding, vaardigheden en competenties die bij participatie van belang zijn.
In verschillende werkvormen reflecteer je op jouw eigen competenties en hoe deze tot hun recht komen binnen de verschillende vormen van participatie.
Een proces of project opzetten is wat anders dan het ook op de lange termijn goed laten lopen en participatie is veranderlijk. Het is belangrijk om te blijven leren en reflecteren. Om te blijven kijken naar de verschillende elementen die op de eerdere cursusdagen aan bod komen. Passen de gekozen vorm en instrumenten nog bij de doelen en belangen van de deelnemers? Zijn er verschuivingen geweest die vragen om herziening of die kansen bieden om de participatie steviger te verankeren? Cursusdag 5 geeft je de handvatten om te blijven reflecteren, evalueren en bijsturen.
Cursusdata eerstvolgende editie:
De cursusdagen van de cursus Participatie: Kunde en Kunst van een goede samenwerking zijn op vrijdagen van 09.30 tot 17.00 uur. De eerstvolgende editie van de cursus start in september 2025.
Voor wie?
De cursus Participatie: Kunde en Kunst van een goede samenwerking is voor iedere participatieprofessional interessant. Voor de professional die zich in diens werk actief bezighoudt met burgerparticipatie en/of overheidsparticipatie. Van bewonersinitiatieven tot co-creatie en inspraakprocessen. Je bent als participatieprofessional werkzaam in een organisatie die te maken heeft met burgerparticipatie of bewonersparticipatie in het publieke domein. Dit kan bijvoorbeeld de gemeente, provincie of het waterschap zijn, maar ook een woningcorporatie, welzijnsorganisatie, projectontwikkelaar, aannemer in groenvoorziening, energiebedrijf of andere semi-overheidsorganisatie. De cursus Participatie: Kunde en Kunst van een goede samenwerking brengt een brede groep professionals samen die op verschillende terreinen ervaring hebben met participatie.
“Het inzicht dat je jezelf moet verplaatsen in de participant helpt mij nog dagelijks”
Oud-deelnemer Remmert van Haaften over de cursus
Lessen van gerenommeerde wetenschappers én mensen uit de praktijk
Het docententeam van de cursus Participatie: Kunde en Kunst van een goede samenwerking bestaat uit een groep docenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Bekijk de docenten en hun expertise
Vivian Visser is als promovenda verbonden aan het departement Bestuurskunde en Sociologie van de Erasmus Universiteit. Zij doet onderzoek naar de manier waarop publieke organisaties ruimte maken voor burgerinitiatief, met een focus op het ruimtelijk domein.Zij bestudeert daarbij de veranderende relatie tussen burgers en overheden en hoe die relatie beïnvloed wordt door onderliggende machtsverhoudingen. Daarnaast is zij als onderzoeker en adviseur betrokken bij het valorisatiecentrum GovernEUR, op thema’s rondom participatieve planvorming, burgerparticipatie en burgerinitiatieven. In haar onderzoek gebruikt zij zowel kwalitatieve (interviews, documentenanalyses, participatieve observaties) als kwantitatieve (survey-experimenten) methoden.
Steven Blok is als promovendus verbonden aan het departement Bestuurskunde en Sociologie van de Erasmus Universiteit. Steven doet onderzoek naar de collectieve actie problemen (en oplossingen) binnen burgerinitiatieven en kijkt naar hoe overheden met meer of minder sturing iets voor burgerinitiatieven kunnen betekenen.Zijn onderzoek bestaat uit een mix van kwalitatieve (veldwerk) als kwantitatieve methoden (een experiment/game). Naast promovendus is Steven adviseur bij Berenschot en doet hij tal van onderzoeks- en adviestrajecten op het gebied van participatie (met name Democratie in Actie, VNG, BZK en gemeenten).
Arwin van Buuren is expert op het terrein van participatie en burgerinitiatieven. Hij is hoogleraar Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, programmadirecteur onderzoek van de vakgroep Bestuurskunde en programmaleider van het onderzoeksprogramma RePolis rondom het organiserend vermogen van burgerinitiatieven. Zijn onderzoek richt zich op nieuwe vormen van organiserend vermogen in het publieke domein. Vanuit zijn wetenschappelijke kennis adviseert hij overheden en initiatiefnemers over het vormgeven van uitnodigend bestuur.
Ingmar van Meerkerk is universitair docent bij de afdeling Bestuurskunde en Sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn onderzoek richt zich met name op zelforganisatie en burgerinitiatieven, in de context van stedelijke gebieds- en wijkontwikkeling. Hij maakt daarbij gebruik van theorieën over boundary spanning (verbindende en grens oprekkende activiteiten) en interactieve vormen van beleids- en besluitvorming tussen burgers, professionals en overheden.
Jurian Edelenbos is hoogleraar Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In zijn onderzoek richt hij zich op interactieve governance netwerken, de rol van vertrouwen in samenwerking, netwerkmanagement, verbindend vermogen (boundary spanning) en zelforganisatie van burgers en maatschappelijke groepen. Hij is ook wetenschappelijk directeur van het Erasmus Initiative Vital Cities and Citizens, dat zich richt op de kwaliteit van leven in stedelijke gebieden.
Jasper Eshuis is universitair hoofddocent Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij doet onderzoek naar branding en marketing in de publieke sector en daarnaast naar zelforganisatie in wijk- en gebiedsontwikkeling. Hij is speciaal geïnteresseerd in de rol van emoties – zoals enthousiasme maar ook boosheid en angst – van burgers in participatieprocessen rondom stedelijke ontwikkeling en hoe overheden daar het beste mee kunnen omgaan.
Mike Duijn werkt als senior wetenschappelijk onderzoeker bij de vakgroep Bestuurskunde en Sociologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Mike is ook medeoprichter van het valorisatiecentrum GovernEUR, waar hij als senior raadgevend onderzoeker organisaties adviseert op basis van wetenschappelijke bestuurskundige inzichten. Zijn specifieke ervaring, kennis en affiniteit ligt bij governance vraagstukken op het gebied van stedelijke en ruimtelijke ordening, decentrale energievoorziening, ondergrond, bodem- en waterbeheer en klimaatadaptatie. Hij maakt gebruik van kwalitatieve en participatieve onderzoeksmethoden (workshops, scenario-sessies, spelsimulaties) en organiseert en begeleidt interactieve beleidsvormings- en leerprocessen in de publieke sector. Daarnaast is hij programmamanager van het Erasmus Initiative Vital Cities and Citizens, gericht op de kwaliteit van leven in stedelijke gebieden.
Beitske Boonstra werkt als wetenschappelijk onderzoeker bij de afdeling Bestuurskunde en Sociologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij is gespecialiseerd in onderzoek naar burgerinitiatieven in het ruimtelijke domein, coöperatieve vormen van stadsontwikkeling en bijbehorende governance-capaciteiten. Haar huidige onderzoek richt zich op de vaardigheden en capaciteiten van stadsmakers – die individuen die succesvol navigeren tussen het maatschappelijke en het overheidsdomein – op het gebied van duurzaamheid. Daarnaast is zij oprichter van het onderzoeks- en adviesbureau BecomingPlanner en coördinator van de Kenniswerkplaats Leefbare Wijken Rotterdam.
Jitske van Popering-Verkerk is senior onderzoeker en managing director bij GovernEUR, waar zij bestuurskundige kennis toepast op vraagstukken uit de praktijk van het publieke domein. Haar expertise ligt op het gebied van samenwerking tussen overheden, bedrijven, maatschappelijke partijen en bewoners in besluitvorming. Jitske heeft diverse praktijkonderzoeken uitgevoerd rond complexe vraagstukken in het ruimtelijk domein, zoals waterveiligheid, klimaatadaptatie, energie en bodem. In deze onderzoeken maakt zij veel gebruik van interactieve en participatieve methoden.
José Nederhand is als Universitair Docent verbonden aan het departement Bestuurskunde en Sociologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Haar onderzoek richt zich op burgerparticipatie en nieuwe vormen van organiserend vermogen in het publieke domein zoals burgercollectieven. Daarbij richt ze zich met name op de vraag hoe ambtenaren, bestuurders en volksvertegenwoordigers aansturen en toetsen op, wat zij zien als, goede participatie en goede burgercollectieven. Ze maakt deel uit van het programma managementteam van het interdisciplinaire Erasmus Initiatief Vital Cities and Citizens en de expertisegroep participatie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
"Aan het einde van de cursus heb je concrete handvatten gekregen en stappen gezet in je eigen casus"
Steven Blok en Vivian Visser doen onderzoek naar participatieprocessen en zijn docenten van de cursus. In dit interview vertellen ze over de uitdagingen van burgerparticipatie en wat ze deelnemers leren in de cursus.
