Gesprekken over lezen op scholen hebben een positieve invloed op de leesmotivatie, het leesbegrip en het leesgedrag van leerlingen in zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs. Dit blijkt uit een literatuurstudie van universitair docent Lesya Ganushchak, gepubliceerd in het rapport ‘Praten over lezen’.
Ganushchak onderzocht 62 studies die gericht waren op programma’s waarbij tijdens schooltijd over lezen werd gepraat. De centrale vragen in de literatuurstudie waren: Hoe worden gesprekken over lezen in de klas vormgegeven? en Welk effect hebben deze gesprekken op de leesmotivatie, het leesgedrag en de leesvaardigheid van leerlingen?
De meeste studies (98%) tonen aan dat gesprekken over lezen, vooral wanneer ze goed gestructureerd zijn en ondersteund worden door leraren of medeleerlingen, de betrokkenheid van leerlingen vergroten en bijdragen aan betere leesmotivatie. De resultaten voor leesbegrip zijn echter gemengd. Bij zwakkere lezers (46%) is vaak wel een positieve invloed te zien, terwijl andere studies geen effect constateren.
Er zijn verschillende randvoorwaarden die gesprekken over lezen succesvol maken. Zo blijkt het bevorderlijk wanneer leerlingen de gesprekken zelf leiden, met ondersteuning van docenten waar nodig. Daarnaast werken vrije tekstkeuze, gestructureerde leesactiviteiten en een goede voorbereiding van zowel leerlingen als leraren stimulerend.
Op basis van haar bevindingen geeft Ganushchak de volgende tips voor professionals in het onderwijs:
- Zorg voor keuze: Het geven van keuze in leesmateriaal en gespreksonderwerpen vergroot de betrokkenheid en motivatie van leerlingen
- Timing: De timing en het gespreksonderwerp moeten goed afgestemd zijn op het gespreksdoel, met bijvoorbeeld voorafgaand aan het lezen inleiding en na het lezen een discussie
- Organiseer begeleide gesprekken over lezen: Leraren zouden gestructureerde, begeleide gesprekken moeten integreren om het leesbegrip van leerlingen te versterken
- Leg de nadruk op instructieondersteuning: Door gesprekken over lezen te combineren met expliciete instructie en begeleiding kan de effectiviteit en begripsontwikkeling van leerlingen worden vergroot
- Stimuleer samenwerkend leren: Het aanmoedigen van gesprekken in kleine groepen bevordert het begrip en een gemeenschapsgevoel in de klas
- Investeer in professionele ontwikkeling: Leraren hebben training en voortdurende ondersteuning nodig om effectieve gesprekken over lezen te voeren, waar leesmediaconsulenten bijvoorbeeld kunnen zorgen voor materialen
Download hieronder het rapport om het onderzoek en de uitkomsten te lezen.
Downloads
- Onderzoeker
- Meer informatie
Marjolein Kooistra, communicatie ESSB, 0683676038, kooistra@essb.eur.nl
