Gebruik maken van design voor data empowerment

In de Data Empowerment Design Studio werkten dr. Emiel Rijshouwer en dr. Els Leclercq van LDE Centrum voor BOLD Cities samen met buurtbewoners, ontwerpers en buurtinitiatieven in de Rotterdamse Afrikaanderwijk. Samen zochten ze antwoorden op vragen als: Hoe kunnen we bewoners betrekken bij vraagstukken over stedelijke data? Welke problemen en kansen zien bewoners als het gaat om maatschappelijke uitdagingen? En hoe speelt (het gebruik van) data een rol bij de aanpak van deze vraagstukken? De deelnemers gingen op zoek naar het specifieke geval van 'last mile logistics' - het laatste stuk van de weg van een pakje van magazijn naar ontvanger. Wij woonden op 6 maart de eindpresentatie van de pilot bij en praten je bij over de belangrijkste bevindingen en toekomstplannen.

Data empowerment

Gegevensbronnen beïnvloeden in toenemende mate het dagelijks leven in steden. Een van de belangrijkste doelstellingen van het Centre for BOLD Cities is het creëren van bewustwording van deze processen. Data empowerment is een volgende stap, waarbij stadsbewoners niet alleen kennis opdoen over het gebruik van data in de stad, maar ook actief betrokken zijn bij het uitzoeken wat hun rol in de digitale samenleving is of kan zijn.

De Data Empowerment Design Studio vraagt burgers hoe ze denken over dit soort digitaal beïnvloede stedelijke processen (zoals online winkelen en bezorging) en nodigt hen uit om na te denken over mogelijke oplossingen. Daarmee draagt de Studio niet alleen bij aan data-empowerment; ook brengt ze thema's en vragen in het vizier die met stedelijke data te maken hebben, zoals bijvoorbeeld de relatie tussen overheid en burger, of over de formele en informele relaties en economieen in wijken.

Last mile logistics

In de pilotfase van de Data Empowerment Design Studio zijn bewoners van de Rotterdamse Afrikaanderwijk uitgenodigd om hun ideeën over pakketbezorging te delen. Pakketbezorging valt en staat met data. Niet alleen gaat dat over data van de individuele bestellen. Vooral de data die wordt ingezet en geproduceerd om pakjes te bezorgen (welke bezorgmethode, welke bezorger, levertijd, leveradres bij afwezige besteller etc.) is omvangrijk en van grote invloed op straten en wijken. 

In de pilot wilden de onderzoekers van BOLD Cities, geassisteerd door ontwerpers van Afdeling Buitengewone Zaken, verkennen wat er gebeurt als bewoners zich over dit onderwerp mogen buigen. Wat zijn hun ideeën over vormen en ontwerpen van last-mile logistics die goed zijn voor de wijk en haar bewoners? En zien zij mogelijkheden voor het gebruik van data hierin, of juist helemaal niet? De Data Empowerment Design Studio verwerft zo niet alleen inzichten in hoe stadsbuurten- en bewoners zich verhouden tot datagebruik in de digitaliserende stad, maar onderzoekt ook in hoeverre door buurtbewoners zelf voorgestelde ideeën en oplossingen verrijkt kunnen worden, of bij kunnen dragen aan hun data-eigendom.

Tijdens de pilot kwamen de deelnemers met verschillende oplossingen om de levering in een meer lokale context te verankeren, met behulp van data en met als doel het milieu en de sociale cohesie in de stad te verbeteren. Ideeën waren bijvoorbeeld het opzetten van een lokale bezorgdienst via bestaande markten, maar ook het 'hacken' van de huidige infrastructuur van afleverpunten.

Next steps

Het team van Data Empowerment Design Studio onderzoekt momenteel een volgende stap door een tweede project op te zetten in een andere wijk. Emiel Rijshouwer vertelde in een interview aan Binnenlands Bestuur dat hij het project graag wil voortzetten. "De slimme stad wordt altijd gepresenteerd als een die zoals die voor en met burgers is ontwikkeld", zegt hij. "Maar de eerste vraag moet zijn: in wat voor soort wijk wil je wonen? (Hoe) kunnen we dat met gebruik van (slimme) datarealiseren? We zouden deze gesprekken veel vaker moeten voeren."

Auteur: dr. Jiska Engelbert