De realiteit van platformwerkers: baanonzekerheid, uitputting en weinig bevlogenheid

Het bekendste platformwerk is maaltijden bezorgen en taxiritten aanbieden, diensten waarbij het werk op een online platform verzameld wordt. In het onderzoek van Scharp en Ter Hoeven zijn demografische kenmerken, werkomstandigheden, verschillende aspecten van welzijn en de invloed van pro-activiteit van platformwerkers vergeleken met mensen met andere arbeidscontracten. In totaal vulden 3620 werkenden in Nederland tussen januari en april 2022 vragenlijsten in. De deelnemers aan het onderzoek hadden verschillende arbeidsovereenkomsten. Er deden onder meer zzp’ers, mensen met een vast dienstverband, een tijdelijk dienstverband en ondernemers mee. Ongeveer een kwart van de deelnemers had zelfs verschillende contracten.

Spanning en uitputting

Platformwerk is een mogelijkheid om bij te verdienen naast ander werk, blijkt uit het onderzoek. Bijvoorbeeld naast een tijdelijk contract of om een financieel mindere periode te overbruggen. De platformwerkers zijn over het algemeen jonge mannen en vrouwen zonder kinderen. Ze betalen wel een prijs voor dit werk, want de deelnemers aan het onderzoek in deze groep geven aan dat ze moeite hebben om een goede balans tussen werk en privéleven te vinden, dat ze spanning ervaren omdat hun werk ieder moment afgelopen kan zijn, dat ze zich behoorlijk uitgeput voelen en dat ze minder enthousiast over hun werk zijn dan mensen die geen platformwerk verrichten.

Deze uitkomsten sluiten aan bij de literatuur en eerdere onderzoeken over platformwerk. Bijzonder aan het onderzoek van Erasmus Universiteit Rotterdam is dat het zich richt op Nederland.

Gevolgen van negatieve werkomstandigheden

Bij het platformwerk spelen algoritmes een grote rol. Vaak regelen ze werk dat fysiek op een locatie uitgevoerd wordt, zoals bij schoonmaakwerk of bij het bezorgen van maaltijden. Daarnaast worden platforms ook gebruikt voor bijvoorbeeld codeerwerk, ontwerpen of copywriting. Het werken voor een platform geeft vaak een gevoel van afhankelijkheid, blijkt uit het onderzoek. Dat komt omdat bij veel platforms de hoeveelheid werk die een platformwerker aangeboden krijgt afhangt van de snelheid waarmee gewerkt wordt en van de evaluaties van klanten. Er zijn voor hen weinig mogelijkheden om zelf werk te plannen en uit te voeren. Naast dit gebrek aan autonomie ervaren mensen die via platforms werken dat de werkbelasting behoorlijk hoog is en het werk monotoon. Bovendien hebben ze weinig of geen emotionele steun van collega’s, omdat de traditionele verhoudingen tussen werkgever en werknemer niet van toepassing zijn op platformwerk. Deze negatieve werkomstandigheden werken door op het welzijn van platformwerkers. Ze ervaren onzekerheid over hun werk, uitputting, gebrek aan bevlogenheid en geen goede werk-privé-balans.

Rekening houden met unieke werkomstandigheden

De onderzoekers van Erasmus Universiteit Rotterdam vinden het belangrijk dat het platformwerk beter gereguleerd wordt, en dat daarbij rekening wordt gehouden met de unieke werkomstandigheden en de verschillende behoeftes van platformwerkers. Zowel de overheid en werkgevers als de platformen én mensen die via een platform werken kunnen bijdragen aan een betere positie, meer werkplezier en interessanter en beter betaald platformwerk.

Scharp en Ter Hoeven doen daarvoor een aantal aanbevelingen: maak werkgevers van aanbieders zodat platformwerkers meer rechten krijgen, laat de overheid online of offline ontmoetingen organiseren waar platformwerkers steun en informatie krijgen, lanceer een voorlichtingscampagne over de voordelen van vakbonden, leg uit hoe platformwerkers complexer en beter betaald platformwerk kunnen doen. En geef platformwerkers gratis e-trainingen in playful work zodat hun motivatie en welzijn gestimuleerd worden. ‘Platformwerkers die proactief spelenderwijs werkten, ervoeren minder uitputting en meer bevlogenheid dan niet-speelse collega’s’, zegt onderzoeker Yuri Scharp. ‘Op die manier kunnen werknemers pro-actief hun energie reguleren.’

Langlopend onderzoek

Het onderzoek naar de impact van platformwerk wordt in 2022 drie keer gedaan. Deze uitkomsten gaan over de eerste meting. Naar verwachting zijn eind 2022 de resultaten van de drie metingen beschikbaar. 

Samenwerking

Het onderzoek is een samenwerking van de gemeente Rotterdam, de kenniswerkplaats Organisaties in een Slimme Stad, Erasmus Trustfonds, Govlab010 en de strategiegroep van Erasmus School of Social and Behavioural Sciences (ESSB) van Erasmus Universiteit Rotterdam.

In de media

NOS

Interview Studio Erasmus, 28 november 2022