Op donderdag 15 november is het de Wereld Filosofiedag. Geen betere dag dus om aandacht te vragen voor een Rotterdamse filosoof.
De Franse filosoof Pierre Bayle arriveerde op 30 oktober 1681 in Rotterdam aan de Boompjes. Hij was toen 34 jaar oud en een vluchteling. Hij was professor aan de Protestante Academie van Sedan, die door Lodewijk de veertiende werd gesloten. Jacob van Zoelen, neef van een van de meest invloedrijke regenten van Holland in die tijd, had aan dezelfde universiteit gestudeerd als Bayle en drong er op aan dat deze jonge, veelbelovende onderzoeker zo snel mogelijk politiek asiel moest krijgen. Zo werd Bayle dankzij vriendjespolitiek Rotterdammer.
Hij werd hoogleraar aan de Illustere school en schreef het befaamde 'Dictionaire Historique et Critique' (1697). In zijn geschriften verdedigde hij de principes van verdraagzaamheid en tolerantie. Zijn motto was: ‘Schaam je, om uit naam van je godsdienst op te roepen tot geweld!’ Zijn denkbeelden werden echter door velen als radicaal beschouwd en hij werd uiteindelijk uit zijn functie gezet.
Sinds de jaren zestig is Bayle geleidelijk herontdekt als een van de pijlers van de Verlichting. Hij geldt als één van de belangrijkste wegbereiders van de Verlichting.
In 2011 kreeg deze wereldberoemde filosoof een monument in Rotterdam. Kunstenaar Paul Cox ontwierp geen standbeeld, maar een ‘teksthuis’, dat oorspronkelijk gemaakt was voor Crooswijk, maar daar nauwelijks tot zijn recht kwam. Dit teksthuis is voorzien van bronzen tekstpanelen met citaten van Bayle en heeft aan alle zijden overdekte banken. Begin november is het monument aan de rand van de campus geplaatst van de Erasmus Universiteit.
Wiep van Bunge, hoogleraar Geschiedenis van de Wijsbegeerte aan Erasmus School of Philosophy
Bij de onthulling van het monument hield Wiep van Bunge, hoogleraar Geschiedenis van de Wijsbegeerte aan Erasmus School of Philosophy, een toespraak. Daarin sprak hij (in het Frans) over het belang van Pierre Bayle voor de student van nu. "Bayle leefde ruim 300 jaar geleden, maar zijn denkwijze is nog altijd relevant. Hij gaf antwoord op een heel eenvoudige vraag waar veel Rotterdammers nog altijd mee worstelen: hoe ga je om met mensen die anders zijn? Bijvoorbeeld omdat ze een andere godsdienst hebben dan die van jou, of omdat hun wieg of die van hun ouders niet in Nederland stond? Het antwoord van Bayle luidde: beoordeel mensen op wat ze doen, op hoe ze zich gedragen. En maak je niet druk om wat ze allemaal geloven. Probeer andere mensen niet te maken zoals jij bent. Dat leidt onherroepelijk tot geweld."
Van Bunge rondde zijn toespraak af met een citaat van Bayle, die zijn jongere broer Joseph over het leven in Rotterdam schreef: "Le grand jour m’incommode; j’aime l’obscurité. (…) Je demeure des années entières dans une Ville sans connaitre seulement les voisins et j’aime extrêmement le retraite et la solitude." Hij houdt van de duisternis en het teruggetrokken leven.
Van Bunge was bijna twintig jaar lid van het team dat de omvangrijke correspondentie van Bayle heeft uitgegeven. Onlangs verscheen zijn boek 'From Bayle to the Batavian Revolution'. Ook was hij te zien zien in de documentaire 'Pierre Bayle, l'apologie du doute' op de Franse televisie.
- Related content
