Het belang van vaardigheden
Vaardigheden op het gebied van professionele en persoonlijke ontwikkeling zijn steeds belangrijker geworden. Terwijl de meeste onderwijsprogramma's zich vooral richten op professionele en studie-/academische vaardigheden, richten buitenschoolse programma's zich op de ontwikkeling van persoonlijke vaardigheden. In beide gevallen wordt er echter van uitgegaan dat leerlingen en studenten deze vaardigheden weten te internaliseren en toe te passen in hun professionele en persoonlijke situatie.
In het voortgezet onderwijs wordt veel aandacht besteed aan vakgerichte kennis en vaardigheden (bijvoorbeeld bij aardrijkskunde, geschiedenis, etc.) en minder aan vakoverstijgende vaardigheden zoals bijvoorbeeld onderzoek doen en creatief denken.
De vakgerichte vaardigheden die leerlingen in het voorgezet onderwijs leren sluiten soms onvoldoende aan bij het onderwijsaanbod van het hbo en de universiteiten. Het is daarom van belang dat er in het voortgezet onderwijs meer aandacht wordt besteed aan hoger onderwijsvaardigheden (ho-vaardigheden). Leerlingen die van de havo of het vwo de overstap maken naar het hoger onderwijs, hebben vaak moeite met onder andere contextrijke opdrachten en onderzoek doen. Dit heeft een negatieve invloed op het studiesucces en leidt tot uitval in het hoger onderwijs.
Onderzoek
De werkgroep Ho-vaardigheden van het Rotterdamse Samenwerkingsverband ‘Samen werken aan een betere aansluiting vo-ho’ heeft een uitgebreid literatuuronderzoek gedaan en in kaart gebracht welke vaardigheden zorgen voor een succesvolle overgang van het voortgezet onderwijs naar het hoger onderwijs. Tijdens het proces is er samengewerkt met professoren en onderwijsprofessionals van de Erasmus Universiteit Rotterdam, Hogeschool Rotterdam, Hogeschool Inholland Rotterdam, decanen en docenten van verschillende vo-scholen in de regio Rotterdam en Tilburg University om te zorgen voor een breed gedragen document. Op basis van alle verzamelde data en expertise is het vaardighedenraamwerk ontwikkeld.
Vaardighedenraamwerk
Het vaardighedenraamwerk bestaat uit drie hoofdcategorieën: persoonlijke vaardigheden, sociale vaardigheden en studievaardigheden. Per categorie zijn vaardigheden en deelvaardigheden beschreven. Het vaardighedenraamwerk is uitgewerkt en geeft een duidelijk overzicht van alle vaardigheden. De vaardigheden zijn voor docenten uitgewerkt in rubrics en vormen een leerlijn voor leerlingen van de havo en het vwo. Er is een onderverdeling gemaakt tussen einddoelen voor de onderbouw en de bovenbouw voor havo en vwo. De differentiatie tussen havo en wvo is gebaseerd op literatuur. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Rowan via rowan.huijgen@eur.nl.
Ace yourself App
Na lancering van het vaardighedenraamwerk ontstond de behoefte aan praktische tools om de vaardigheden in te bedden in het curriculum.
De Erasmus Universiteit Rotterdam ontwikkelt momenteel in samenwerking met partners een mobiele applicatie “Ace Yourself” om leerlingen en studenten generieke vaardigheden aan te leren die zij nodig hebben voor hun professionele- en identiteitsontwikkeling tijdens hun school- en studietijd. Deze app bestaat uit diverse leerlijnen horend bij generieke vaardigheden binnen de domeinen studievaardigheden, persoonlijke vaardigheden en sociale vaardigheden.
De Ace app stelt docenten en onderwijsinstellingen in staat om vaardigheden op een overzichtelijke, herkenbare en wetenschappelijk onderbouwde manier in het onderwijs aan te bieden. Hierdoor kunnen leerlingen en studenten, ondersteund door hun docenten, vaardigheden leren en oefenen die ze nodig hebben om grip te krijgen op hun studie, ongeacht het vak of de studierichting.
Daarmee bieden we leerlingen/studenten met behulp van een app een methode of structuur om taken aan te pakken op een manier waarbij:
- een scala aan vaardigheden kan worden verkend en geoefend.
- transfer tussen verschillende onderwijstaken en contexten vergroot wordt.
- wordt uitgegaan van de principes van zelfregulerend leren.
Hierbij wordt vooral aandacht besteed aan de manier hoe je een bepaalde vaardigheid ontwikkelt, zodat deze vaardigheid toegepast kan worden in verschillende contexten. Op die manier helpen we leerlingen en studenten om hun vaardighedenset te vergroten en daarmee meer vertrouwen te krijgen in hun capaciteiten.
Dit zorgt voor:
- een soepelere transitie tussen vo, ho en arbeidsmarkt.
- betere studieprestaties en leeropbrengsten.
- meer maatwerk voor leerlingen.
Leerlingen en studenten kunnen de app zelfstandig gebruiken, maar in de meest ideale situatie koppelen onderwijsinstellingen en docenten de app aan het huidige curriculum.
Lees hier meer informatie over de app: https://www.erasmusx.io/project/ace-yourself-app
Doorontwikkeling leerlijn PO-VO-HO
De EUR hecht veel waarde aan doorlopende leerlijnen; oftewel een samenhangend geheel van onderwijsdoelen, inhoud en activiteiten die zijn ontworpen om leerlingen en studenten continu te begeleiden en ondersteunen gedurende hun hele onderwijsloopbaan, van het primair onderwijs (PO) tot het voortgezet onderwijs (VO) en uiteindelijk het hoger onderwijs (HO). Het doel is om een naadloze overgang tussen onderwijsniveaus te bevorderen en ervoor te zorgen dat leerlingen zich op een geleidelijke en samenhangende manier ontwikkelen.
Daarom is het vaardighedenraamwerk dat is ontwikkeld in het Rotterdamse samenwerkingsverband “samen werken aan betere aansluiting” door de EUR uitgebreid naar het primair onderwijs.