Waarom festivals belangrijk zijn voor Rotterdam

Het festivalseizoen barst bijna los. Ook in Rotterdam. Van Oranjebitter tot het Kralingse Bos Festival en van Nord Sea Jazz tot het Vrije Volk Festival. Leuk voor bezoekers, maar de laatste jaren is er ook veel kritiek van omwonenden. Toch is Rotterdam internationaal een voorbeeld op het gebied van festivalbeleid. Martijn Mulder onderzoekt livemuziek, festivals en poppodia bij Erasmus School of History, Culture and Communication. Hij legt uit wat de lasten en baten van festivals zijn voor een stad en wat je kunt doen om overlast te beperken voor omwonenden.

Vieringen en festivals horen al eeuwenlang bij samenlevingen. "Van oudsher zijn ze belangrijk om mensen samen te brengen en gedeelde waarden te vieren. Vroeger vaak vanuit het geloof, nu ook vanuit een subcultuur of het ontmoeten van gelijkgestemden", vertelt Martijn Mulder. Een groot verschil met vroeger is dat festivals nu professioneler en commerciëler zijn. "Het is een verdienmodel geworden, zowel voor de organisator als voor een stad. Festivals kunnen namelijk een boost geven aan het imago van de stad en aan de lokale economie." Met dat laatste wordt economische 'spin-off' bedoeld, zoals hotels die volgeboekt zijn tijdens een festival of lokale horeca die door festivalgangers wordt bezocht.

Rotterdam festivalstad als internationaal voorbeeld

Rotterdam wordt internationaal als voorloper en voorbeeld gezien van een stad die een goed festivalbeleid heeft. Festivals worden geclusterd in bepaalde weken, verspreid over de stad en door het jaar heen. Ook wordt er 'nee' gezegd tegen festivals die niet iets toe te voegen hebben aan het huidige aanbod of als de kalender al 'vol' zit. "Het is niet voor niets dat een Rotterdammer onlangs het festivalbeleid voor Amsterdam heeft geschreven", grapt Martijn Mulder. Hij vertelt ook dat Rotterdam aandacht heeft voor de portemonnee van bezoekers: "Tegenover een duur festival als North Sea Jazz staat North Sea Around Town, met gratis concerten door heel Rotterdam heen."

Gratis en goedkope festivals verdwijnen steeds meer

Dat steeds meer gratis en goedkope festivals dreigen te verdwijnen, baart Martijn Mulder wel zorgen. Zo verdwijnt dit jaar bijvoorbeeld het gratis festival Metropolis na 30 jaar van de Rotterdamse festivalagenda, omdat de subsidie stopt. "Als ik daar was dan had ik echt het idee dat ik daar alle lagen van de bevolking door elkaar zag lopen", vertelt hij. "Door het vercommercialiseren van festivals zie je dat we steeds meer afdrijven van de oorspronkelijke functie: het samenbrengen van mensen."

Gratis festivals zijn belangrijk onderdeel van het 'festival-ecosysteem'

Maar er is nog een reden waarom deze ontwikkeling zorgelijk is. "De kleine festivals zijn heel belangrijk voor de minder bekende artiesten en dat is 90% van de industrie. Zij moeten veel spelen om relevant te blijven en vlieguren te maken. Als dit deel van het festival-ecosysteem wegvalt dan betekent het dat ze meteen op een groot podium zouden moeten spelen, terwijl ze dat eigenlijk nog niet aankunnen."

Een manier om gratis en goedkope festivals te redden, is door meer kennis te delen in Nederland. "Vaak worden ze georganiseerd door liefhebbers of buurtbewoners, terwijl een vergunnings- of subsidieaanvraag razend ingewikkeld kan zijn. Het zou goed zijn als de kennis hierover meer wordt gedeeld."

Omwonenden ervaren wel de lasten en niet de lusten?

Festivalliefhebber Martijn Mulder woonde zelf jarenlang naast het Rotterdamse Vroesenpark en de ergernissen die buurtbewoners soms hebben over festivals, zoals geluidsoverlast en rommel, herkent hij wel. "Ook ik heb dit ervaren en waar lag dat dan aan? Er werd niet goed gecommuniceerd door de organisatie en gemeente. Zorg ervoor dat buurtbewoners weten hoeveel festivals er per jaar plaatsenvinden, om hoeveel decibellen het gaat en wanneer het is afgelopen. Dat scheelt echt al een hoop."

Ook hierin is Rotterdam voorloper en bestaan er al langer 'festival locatieprofielen' waarin het bovenstaande is vastgesteld. En dat is hard nodig in een stad die steeds meer volgebouwd wordt en waar plekken voor festivals verdwijnen. "Want niemand wil dat zijn woonomgeving een pretpark wordt", aldus Mulder.

De toekomst van het festival in de stad

Tot slot heeft Martijn Mulder nog wel wat ideeën in het buitenland opgedaan voor festivals in de stad: "Je kunt werken met een 'agents of change'-principe, waarbij degene die als laatste komt verantwoordelijk is voor het probleem. Stel: een festival zit al 30 jaar in een park en er worden woningen omheen gebouwd. Dan zou de projectontwikkelaar van de woningen verantwoordelijk moeten zijn om overlast tegen te gaan." Ook ziet hij dat er geëxperimenteerd wordt met 'permanente' festivallocaties: terreinen waar meerdere keren per jaar een festival gehouden kan worden. "Maar of dat wat is? Het lost wel wat problemen op, maar je gaat wel steeds verder af van wat een festival ooit was. Willen mensen wel zo ver reizen? En de economische spin-off effecten mis je dan waarschijnlijk ook."