Spelenderwijs kunnen gamers heel wat te weten komen over de Tweede Wereldoorlog. Toch is het beeld dat wordt geschetst in videogames over de oorlog vaak erg eenzijdig, ziet promovendus en fervent gamer Pieter Van den Heede. Zo is het wraakzuchtig doden van nazi’s nadrukkelijk aanwezig en ligt de focus sterk op militaire technologie. Van den Heede betoogt daarom om videogames te betrekken bij de geschiedenisles: “Zo kan de fascinatie van een speler voor een Sherman tank aanleiding geven tot een gesprek over de rol van techniek in een oorlog.”
Literatuur en films over de Tweede Wereldoorlog spreken sterk tot de verbeelding. Ook populaire videogames, zoals Call of Duty, zijn vaak geïnspireerd door gebeurtenissen uit die oorlog. Maar geven de games een realistisch beeld van de oorlog en wat betekent het voor gamers om, 75 jaar na het einde van het de oorlog, een schietspel over dit conflict te spelen? Vragen die Pieter Van den Heede onderzocht in zijn proefschrift ‘Omgaan met de Tweede Wereldoorlog via gaming’. “Spelers ontlenen uit games soms nadrukkelijk een specifiek historisch begrip over gebeurtenissen uit de oorlog, zoals de Holocaust”, constateert hij.
Concentratiekamp in Call of Duty
Als voorbeeld noemt de promovendus een scène uit het spel Call of Duty: WWII waarin Amerikaanse soldaten een concentratiekamp ontdekken en waar je vervolgens als speler zelf in het virtuele kamp kan rondlopen. Hij sprak hierover met gamers tijdens LAN-party’s, grootschalige events waar gamers samenkomen, die hij bezocht voor zijn onderzoek. “Die specifieke scene bleek heel wat emoties los te maken. Voor mij laat dat zien dat het spelen van games echt verrijkend kan zijn en een zinvolle ervaring is.”
Aan de andere kant zijn er ook spelers voor wie de historische dimensie geen centrale rol speelt. “Die vinden het gewoon fijn om virtueel nazi’s af te schieten”, lacht de historicus. Ook die gamers worden in veel spellen op hun wenken bediend: het onderzoek bevestigt dat nazi’s in games nog steeds heel sterk als verpersoonlijking van het mythologische kwaad worden afgebeeld. Die vermythologisering kan een beter historisch begrip van het naziregime in de weg staan.
Sexy nazi’s en opstandige Fransen
Nazi’s worden in games regelmatig heel eenzijdig afgebeeld om zo wraakgevoelens op te roepen. Spelmakers borduren onder andere voort op het pornografische ‘Nazisploitation’ filmgenre uit de jaren 70, waarin kampbewakers als wellustige vrouwen met sadistische seksuele neigingen worden neergezet. “Dat soort referenties blijft vaak voortleven. Zo moet je bij de spellen uit de Wolfenstein-reeks soms ook vrouwelijke nazi-bewakers in leren pakjes afschieten.”
In andere spellen, zoals The Saboteur, wordt de Franse bevolking dan weer eenzijdig als ‘een natie van verzetsstrijders’ neergezet. “Wanneer je in dat spel nazi-installaties opblaast, dan schaart de virtuele Franse bevolking zich plots massaal achter je verzet, als een uiting van hun algemene ‘esprit de résistance’.” Dat sluit aan bij mythische verhalen over het Franse verzet zoals Charles de Gaulle die al tijdens de oorlogsjaren verkondigde. Terwijl uit historisch onderzoek inmiddels duidelijk is gebleken dat er ook in Frankrijk wel degelijk sprake was van structurele collaboratie met de nazi-bezetter.
Betrek games in de les
Dit soort simplistische weergaven betekenen volgens Van den Heede niet dat spelers daarom niets opsteken van games. Wel bouwen games vaak voort op hardnekkige mythes die door de hele populaire cultuur zijn verweven. Games zijn in de ogen van de promovendus een bijzonder invloedrijke hedendaagse culturele uitingsvorm waar je eigenlijk niet meer om heen kan. Daarom pleit hij er ook voor om games nadrukkelijker in de geschiedenisles te betrekken. Wanneer games overmatig focussen op het wapenarsenaal kan dat een goede opening zijn voor een discussie: “Zo kan een fascinatie voor een Sherman tank omslaan in een gesprek over de rol van techniek in een oorlog.”
Promotie
Pieter Van den Heede verdedigt op 11 februari zijn proefschrift ‘Omgaan met de Tweede Wereldoorlog via Gaming’ aan de Erasmus School of History, Culture and Communication. Zijn onderzoek maakt deel uit van het project ‘War! Popular Culture and European Heritage of Major Armed Conflicts’.
In de media
Onvoltooid Verleden Tijd (OVT) sprak met de promovendus over zijn onderzoek op Radio 1
Lees ook een uitgebreid interview door Erasmus Magazine
- Promovendus
- Meer informatie
Karst Oosterhuis, persvoorlichter EUR, 06-40264367, press@eur.nl.
- Gerelateerde content
