Van 23 tot 29 oktober is de Internationale Open Access Week. De perfecte gelegenheid om met onze UB-directeur Lucinda Jones over Open Access in gesprek te gaan. In dit interview vertelt ze over de uitdagingen die voor ons liggen, de rol van bibliotheken en het belang van het verruimen van onze blik om een duurzame en diverse publicatiecultuur te realiseren.
"Door het bewustzijn te vergroten over de invloed die de gemeenschap heeft, en verandering te creëren vanuit de gemeenschap zelf, kan er zoveel worden bereikt."
Zoals rector magnificus van EUR, Annelien Bredenoord verklaarde tijdens het Open Science Festival 2023 in Rotterdam: “Open Science zal de kwaliteit van wetenschap verhogen door bias in data te verminderen. Het vergroot de impact en relevantie van de wetenschap, omdat er meer stemmen en perspectieven worden opgenomen, wat bijdraagt aan de epistemische rechtvaardigheid. Het vergroot ook eerlijkheid en rechtvaardigheid als we onze resultaten uitbreiden naar een veel groter publiek.” Eén van de belangrijkste, drijvende krachten voor onze Open Science ambitie is de open access beschikbaarheid van academische publicaties.
De ambitie van EUR om 100% van de wetenschappelijke publicaties open access te hebben in 2024 is bijna bereikt. Op dit moment wordt 98% van de wetenschappelijke, peer-reviewed artikelen open access gepubliceerd bij EUR (exclusief het Erasmus MC, dat momenteel een gemiddelde van 81% heeft). Deze geweldige prestatie is te danken aan twee strategieën (i) de Read & Publish deals met grote uitgevers, die via het consortium van Nederlandse universiteiten tot stand zijn gekomen en (ii) de implementatie van het Open Access Reglement (OAR), gebaseerd op het Taverne Amendement, waardoor alle korte, wetenschappelijke werken van EUR-auteurs zes maanden na de publicatiedatum openbaar beschikbaar worden gemaakt in de institutionele repository.
Het Erasmus MC werkt momenteel aan de implementatie van het Taverne Amendement en ik ben er zeker van dat hun open access percentage naar 100% zal stijgen in de komende jaren.
Nu bijna alle academische, peer-reviewed artikelen bij EUR openbaar beschikbaar zijn (en sommige faculteiten zelfs 100% open access bereiken), is de tijd gekomen om onze blik te verbreden en alternatieve strategieën te verkennen die een duurzamere en meer diverse publicatiecultuur mogelijk maken.
Als 'contentmanager' van de universiteit zijn bibliotheken verantwoordelijk voor het gemakkelijk toegankelijk maken van alle soorten bronnen, niet alleen voor de academische gemeenschap, maar ook voor een breder publiek. Bij de EUR-bibliotheek is en blijft de ondersteuning van open access-publicatie één van de belangrijkste pijlers van ons werk.
De open access experts van onze bibliotheek spelen een belangrijke rol binnen EUR en op nationaal niveau. Hun kennis van het huidige open access landschap is essentieel om onderzoekers te helpen de praktische aspecten van open access te begrijpen en hen te faciliteren en te ondersteunen bij hun publicatieactiviteiten. Op nationaal niveau moedigen onze experts de academische gemeenschap aan om de huidige grenzen van het open access landschap te verleggen en de volgende stappen te zetten.
Daarnaast spelen universiteitsbibliotheken een essentiële rol in de onderhandelingen met uitgevers. De transformatieve overeenkomsten, ook bekend als Read & Publish deals, zorgen ervoor dat onze onderzoekers direct (goud) open access kunnen publiceren, met een open licentie, in hun tijdschrift naar keuze.
De uitdagingen, waarmee we op dit moment worden geconfronteerd, zijn gebaseerd op het feit dat het huidige, meest gebruikte open access model (goud open access) niet toekomstbestendig is. Het is noch economisch duurzaam, noch inclusief.
Er is lang aangenomen dat de contractuele overgang van lezen naar publiceren kostenneutraal zou moeten zijn. Dit is echter verre van het geval. De kosten om te lezen en de kosten om te publiceren, in de vorm van Article Processing Charges (APC's), nemen jaarlijks toe. Het is ook moeilijk om inzicht te krijgen in de werkelijke, totale open access kosten door de verschillende vormen van financiering (Read & Publish deals worden gefinancierd uit de collectiebudgetten van de bibliotheken; de APC's worden door de auteur betaald uit onderzoeksgelden of faculteitsbudgetten).
Er is steeds meer bewijs waaruit blijkt dat APC’s ervoor zorgen dat onderzoekers met minder financiële middelen hun onderzoek minder snel open access publiceren. De waivers, die sommige uitgevers aanbieden, zijn geen duurzame oplossing: auteurs willen niet gezien worden als een 'liefdadigheidsgeval' die geld nodig hebben. De enige manier om dit aan te pakken is door het 'per eenheid betalingsmodel (zoals APC's) te vervangen door rechtvaardigere modellen.
Het derde, strategische doel van het meerjaren-ambitiedocument van National Plan Open Science (NPOS 2030 Ambition Document and Rolling Agenda) is: “In 2030 zijn barrières voor het creëren, lezen, hergebruiken en evalueren van alle Nederlandse, wetenschappelijke output weggenomen, zodat iedereen op duurzame wijze toegang heeft tot wetenschappelijke kennis en daarvan kan profiteren”.
Het doel is dat alle wetenschappelijke output van publiek gefinancierde kennisinstellingen uit Nederland, kosteloos en duurzaam beschikbaar en herbruikbaar is onder een open licentie. Dit kan alleen worden bereikt met een geharmoniseerde aanpak bestaande uit verschillende routes (groen, diamond en ook goud open access), waarbij de nadruk ligt op duurzaamheid, kosteneffectiviteit en publieke waarden.
Op lokaal niveau zijn we binnen EUR begonnen met het versterken van groen open access door auteurs te ondersteunen bij het gebruik van Rights Retention. Auteurs zijn zich vaak niet bewust van hun invloed bij het publiceren en de Rights Retention Strategy (RRS) stelt auteurs in staat om hun rechten uit te oefenen en een kopie van het Author Accepted Manuscript (AAM) bij publicatie te deponeren in een repository en open access beschikbaar te stellen. Het bewust zijn van je rechten als auteur en het erkennen en laten gelden van deze rechten komt niet alleen de auteurs zelf ten goede, maar ook de wetenschap en op de lange termijn de maatschappij.
We streven ook naar het versterken van full- en diamond open access publishing aan EUR. We doen dit bijvoorbeeld door het Erasmus Library Open Access Fonds voort te zetten, dat is onderverdeeld in twee fondsen: het Open Access Boekenfonds en het Diamond Open Access Fonds. Met het Open Access Boekenfonds willen we de open access publicatie van wetenschappelijke monografieën en geredigeerde bundels (edited collections) stimuleren. Het Diamond Open Access Fonds is bedoeld als ondersteuning voor het verbeteren en ontwikkelen van bestaande initiatieven (professionaliseren van een bestaand tijdschrift, abonneren op een platform etc.) of het opstarten van een nieuw initiatief (een nieuw tijdschrift oprichten of een bestaand tijdschrift omvormen naar diamond open access).
De EUR-bibliotheek is ook projectleider voor het diamond open access initiatief van het Consortium van Universiteitsbibliotheken. Dit initiatief wil de mogelijkheden onderzoeken om een nationale infrastructuur op te zetten voor diamond open access publishing, die kostenefficiënter is dan de huidige, verdeelde infrastructuren.
De Open Access Week heeft dit jaar een geweldig thema. We moeten ons meer richten op de gemeenschap. Door het bewustzijn te vergroten over de invloed die de gemeenschap heeft, en verandering te creëren vanuit de gemeenschap zelf, kan er zoveel worden bereikt. Maar ik geloof ook dat we onze ambities niet kunnen realiseren zonder commercialisering. Een diverse, duurzame en kosteneffectieve publicatiecultuur kan alleen worden bereikt als alle partijen in het speelveld van wetenschappelijke publicatie samenwerken om nieuwe en alternatieve businessmodellen te creëren. Dus niet alleen universiteiten, onderzoekers en bibliotheken, maar ook uitgevers, redacteuren, tijdschriften, publicatieplatforms en onderzoeksfinanciers.
- Meer informatie
Neem contact op met het Open Access and Publication Support Team als je vragen hebt over Open Access.
- Gerelateerde content
- Gerelateerde links
- Lees meer over Open Access op de EUR
NPOS 2030 Ambition Document and Rolling Agenda
Lees meer over de Open Access Week
