Het Leeskabinet werd in mei 1859 opgericht door enkele invloedrijke Rotterdamse ondernemers en bankiers. Hen stond een bibliotheek voor ogen met goede lectuur gericht op lezers uit alle sociale klassen; een bibliotheek waarvan men tegen een niet te hoog bedrag lid kon worden. Rotterdam kende toen nog geen openbare bibliotheek en ook een Universiteitsbibliotheek ontbrak. Het was de tijd waarin Rotterdam in omvang en betekenis groeide. Of zoals de oprichters het formuleerden: ‘Wat genoeg was voor een stad van den tweeden rang, is onvoldoende nu wij meer en meer tot den eersten rang zijn geklommen’. In 1865 betrok het Leeskabinet voor het eerst een eigen gebouw in het centrum van Rotterdam, aan de Gelderschekade.
Op 14 mei 1940 werd Rotterdam gebombardeerd door de Duitsers. Het gebouw van het Leeskabinet en de volledige collectie werden daarbij verwoest. In totaal ging het om zo’n 130.000 vaak kostbare boeken; gelukkig raakten er geen medewerkers gewond. In de dagen na het bombardement ging men onmiddellijk aan het werk om het Leeskabinet te laten herrijzen. Dankzij vele giften, zowel financieel als in de vorm van boeken, kon het Leeskabinet al in december 1940 haar deuren weer openen, ditmaal in een monumentaal pand aan de Parklaan. Dit voormalige woonhuis van dr. Elie van Rijckevorsel, uit het bekende Rotterdamse patriciërsgeslacht, werd voor dertien jaar gratis in bruikleen gegeven. De bibliotheek die was gegroeid uit Van Rijckevorsels reizen naar o.a. Nederlands-Indië werd nu de kern van de collectie waarmee het Leeskabinet opnieuw begon.
Sinds 1971 is het Leeskabinet gevestigd in de Universiteitsbibliotheek van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hier functioneert het Leeskabinet nog steeds zoals de oprichters het voor ogen hadden: een brede bibliotheek met een collectie van hoog niveau. En een vereniging die lezingen en activiteiten organiseert op het terrein van literatuur, cultuur en wetenschap. De bibliotheek biedt een omvangrijke collectie boeken en tijdschriften voor literaire ontspanning en wetenschappelijke, culturele en maatschappelijke oriëntatie ten behoeve van de leden. Daarbij maken studenten en medewerkers van de universiteit volop gebruik van de Leeskabinet-collectie. Zo speelt dit monument van de 19e-eeuwse Verlichting na 150 jaar nog een actieve rol in Rotterdam en op de Erasmus Universiteit.
Meer lezen over het Rotterdamsch Leeskabinet.