Het Leeskabinet is de trotse bezitter van het zogenaamde ‘Rupsenboek’ van Maria Sybilla Merian (1647-1717). De officiële titel luidt: Der rupsen begin, voedzel en wonderbaare verandering: waar in de oorspronk, spys en gestaltverwisseling: als ook de tyd, plaats en eigenschappen der rupsen, wormen, kapellen, uiltjes, vliegen, en andere diergelyke bloedelooze beesjes vertoond word: ten dienst van alle liefhebbers der insecten, kruiden, bloemen en gewassen: ook schilders, borduurders &c.: naauwkeurig onderzogt, na 't leven geschildert, in print gebragt, en in 't kort beschreven.
Merian vertaalde haar oorspronkelijk in het Duits geschreven werk zelf in het Nederlands en liet het in 1713-1714 drukken bij Valk in Amsterdam. De twee delen zijn samen ingebonden in een perkamenten band. Van het enkele jaren later verschenen derde deel hebben we helaas geen exemplaar.
Maria Sybilla Merian was een uiterst veelzijdige vrouw. Ze was een begaafd tekenaar, schilder en borduurster, ze handelde in verf, was lerares, moeder en huisvrouw. En een groot liefhebber van de natuur.
Het Rupsenboek is prachtig geïllustreerd met vele tientallen kopergravures van rupsen en vlinders in verschillende stadia van ontwikkeling, altijd op of bij een bloem of plant. Merians teksten en tekeningen voor de gravures zijn gebaseerd op eigen waarneming.
Het boek geldt als een pioniersprestatie op wetenschappelijk gebied. Het bevat weliswaar geen wereldschokkende nieuwe ontdekkingen, maar het bracht een groter publiek in contact met wetenschappelijke kennis. Ook staat het Rupsenboek symbool voor een nieuwe methode van wetenschappelijk onderzoek: insecten werden niet langer opgeprikt en als statische wezentjes getekend, maar geplaatst in hun leefomgeving.
Het Rupsenboek was tijdelijk uitgeleend aan het Maritiem Museum en lag tot 3 maart 2019 in de tentoonstelling Expeditie Knappe Koppen. Inmiddels is het boek weer bij ons in Rotterdam beschikbaar.