De leukste app op mijn smartphone is Obsidentify. Je maakt een foto van een plantje, stuurt hem naar een database en binnen no time weet je wat voor plantje het is en waar je meer informatie kunt vinden. Onder het motto ‘herken de natuur in één klik’ ben ik al veel wijzer geworden zonder dat ik dikke veldgidsen hoefde te raadplegen.
Ooit was een belangrijke bron voor determinatie de Flora Batava. Het was de eerste uitputtende inventarisatie van in het wild voorkomende planten in Nederland. De Flora werd in afleveringen gepubliceerd en verscheen gedurende maar liefst 134 jaar, van 1800 tot 1934. In totaal werden 2.240 planten afgebeeld en besproken, in 461 afleveringen. Een enorm ambitieus project, zowel qua vorm als inhoud. Door de lange looptijd en de beperkte oplage van 300 tot 500 exemplaren zijn er betrekkelijk weinig complete sets te vinden. Het Rotterdamsch Leeskabinet heeft de serie bijna compleet, slechts enkele latere afleveringen ontbreken. Bij elkaar 23 dikke boekbanden en een stapel niet ingebonden afleveringen.
De Flora Batava was een initiatief van uitgever Jan Christiaan Sepp (1739-1811), ook bekend van de beroemde en zo subliem geïllustreerde Nederlandsche vogelen (aanwezig in het Leeskabinet!). Ook de Flora bevat prachtige paginavullende illustraties, waarvan er zo’n 800 gemaakt zijn door Helena Christina van de Pavord Smit. In de eerste delen waren dat hoogwaardige etsen of gravures, die met de hand werden ingekleurd. Later werden de afbeeldingen gelithografeerd, en nog weer later in kleur, volgens de toen nieuwe chromolithografie. Behalve door de afbeeldingen, is de Flora ook interessant vanwege de uitvoerige beschrijvingen, die de kennis van die tijd weergeven. Ze zijn van de hand van plantenkenners als Jan Kops (1765-1849) en Frederik Willem van Eeden (1829-1901), de vader van de schrijver Frederik van Eeden.
In Museum Meermanno/Huis van het Boek in Den Haag was tot september 2023 een ruime selectie van de Flora te zien, met onder meer de originele tekeningen, die bij de Wageningen Universiteit en Naturalis worden bewaard. Deze maand verscheen bovendien een herdruk van alle afleveringen in één zeer kloeke band, waarin alle afbeeldingen, verkleind, zijn weergegeven. Een selectie van honderd planten wordt door verschillende hedendaagse schrijvers met nieuwe teksten toegelicht. Uiteraard hebben wij die nieuwe editie gekocht, maar het meest trots zijn we natuurlijk op die oorspronkelijke, bijna complete set uit de Van Rijckevorsel Bibliotheek.