Schrijver, filosoof en mecenas Alain LeRoy Locke (1885-1954) werd ook wel de Vader van de Harlem Renaissance genoemd. Hij was van cruciaal belang voor de bloeiperiode van Afro-Amerikaanse cultuur die plaatsvond in de New Yorkse wijk Harlem, van grofweg 1918 tot 1935. Zijn bloemlezing The New Negro (1925), waarvan het Leeskabinet een prachtige vroege editie in bezit heeft, wordt nog altijd gezien als een hoogtepunt van de Afro-Amerikaanse literatuur. Het boek bevat essays, gedichten, fictie, muziek en illustraties van onder andere Langston Hughes, Zora Neale Hurston en Aaron Douglas.
Er bestaat veel literatuur over de Afro-Amerikaan, zo schrijft Locke in het voorwoord van The New Negro. Maar we kunnen wel stellen dat “nine-tenths of it is about the Negro rather than of him, so that it is the Negro problem rather than the Negro that is known […]”. Met zijn bloemlezing wilde Locke een beeld geven van het Afro-Amerikaanse intellectuele en culturele leven in al zijn variëteit. De zwarte kunstenaar was eraan gewend geraakt zichzelf als onderdeel van een sociaal probleem te benaderen, vond Locke. Afro-Amerikaanse kunstenaars reageerden op negatieve beeldvorming door er geïdealiseerde beelden tegenover te zetten. Locke’s doel was een einde te maken aan deze simplificering en kunstenaars te stimuleren tot zelfexpressie. Het was tijd voor een nieuw zelfbewustzijn, een “New Negro”.
Wat we nu kennen als de Harlem Renaissance werd destijds The New Negro Movement genoemd, naar het invloedrijke werk van Locke. Harlem was bij uitstek de plek waar deze beweging kon ontstaan. In de negentiende eeuw was de wijk gebouwd voor de witte middenklasse, maar rond 1900 was het een zwarte wijk geworden. Na de afschaffing van de slavernij en de periode van reconstructie waren in het zuiden van de Verenigde Staten de Jim Crow-wetten opgelegd, waarin racisme geïnstitutionaliseerd werd. Een massamigratie van Afro-Amerikanen naar het noorden kwam op gang, en in de noordelijke steden ontstond een nieuwe, hoogopgeleide zwarte middenklasse. De ideeën die in deze periode ontstonden zijn van blijvende invloed geweest, en schrijvers als Zora Neale Hurston worden nog altijd veel gelezen.
Onze editie van The New Negro was eind 2020 in de vitrines van de Universiteitsbibliotheek te zien als onderdeel van de expositie Worldviews: Books of oppression and empowerment.