Met veel verdriet hebben we kennisgenomen van het overlijden van onze emeritus hoogleraar sociale condities voor menselijk geluk Ruut Veenhoven op maandag 9 december. Hij was emeritus bij de Erasmus School of Social and Behavioural Sciences.
Ruut Veenhoven was nationaal en internationaal bekend als de eerste geluksprofessor. Hij was de oprichter van het Journal of Happiness Studies en de drijvende kracht achter de World Database of Happiness. Ruut Veenhoven was een pionier in het wetenschappelijk onderzoek naar geluk. Zijn eerste publicatie over dit onderwerp was in 1970. Hij is een van de grondleggers van de gelukswetenschap.
Dit alles heeft hij bij onze faculteit bewerkstelligd sinds hij bij de opleiding Sociologie van de toenmalige Nederlandse Economische Hogeschool in 1969 begon als universitair docent sociale psychologie. Maar zijn eerste schreden bij Sociologie in Rotterdam zette hij al in 1964 als een van de eerste sociologiestudenten in Rotterdam. Hij is daarna altijd verbonden gebleven aan de Rotterdamse sociologie. In 2001 werd hij benoemd op de leerstoel ‘Social conditions for human happiness’. Hij was daarvoor bijzonder hoogleraar in de Humanistiek bij de Universiteit Utrecht. Na zijn emeritaat in 2007 bleef hij werken aan zijn oeuvre en de World Database of Happiness (WDH). Eerst bij ESSB en vanaf 2012 was hij verbonden aan Erasmus Happiness Economics Research Organization (EHERO). EHERO is onderdeel van de Erasmus Holding. Door middel van een Gastvrijheidsovereenkomst is hij echter altijd verbonden gebleven aan ESSB. Hij heeft bij de faculteit ook diverse bestuurlijke rollen vervuld, zo was hij in de 80-er jaren vice-decaan en begin jaren negentig voorzitter van de afdeling sociologie.
Geluk noemde Veenhoven ‘levensvoldoening’. Hij was degene die het begrip geluk als eerste op die manier definieerde. "Het gaat om het oordeel wat je hebt over je leven als geheel", verduidelijkt hij. "Dat is wat anders dan je stemming van de dag. Je kunt tevreden zijn met je leven, dus dat je rapportcijfer een acht zou zijn, terwijl je vandaag behoorlijk chagrijnig bent. Dat zijn dus verschillende dingen." Het onderliggende idee van Veenhoven was dat samenlevingen leefbaarheid kunnen vergroten als we weten onder welke omstandigheden geluk het vaakst voorkomt. Veenhoven faciliteerde het geïnformeerde streven naar geluk.
In zijn promotieonderzoek concentreerde Veenhoven zich op het in kaart brengen van de omstandigheden waaronder mensen gelukkig zijn. Daaruit vloeide zijn levenswerk, de World Database of Happiness, voort. In deze database zijn zo'n 50.000 gestandaardiseerde beschrijvingen van empirische bevindingen over geluk samengebracht.
De eerste jaren was de steun vanuit de faculteit voor het opbouwen van de Database bescheiden. Hij heeft dit voor elkaar gekregen dankzij de vele vrijwilligers die hij keer op keer wist te motiveren en zich inzetten voor de vulling van de database, en die gehuisvest waren bij de ESSB. Vrijwilligers zullen het werk aan de World Database of Happiness voltooien door nog eens 1.500 onderzoeken op te nemen. De WDH blijft openbaar beschikbaar en zal compleet zijn voor onderzoek dat vóór 2021 is gepubliceerd. Ieder jaar trekt de WDH nog vele honderdduizenden bezoekers wereldwijd.
Hij werkte ook vele jaren samen met Rotterdamse psychologen waarmee hij onder andere De GeluksWijzer ontwikkelde. De Gelukswijzer is een combinatie van een zelfhelp website en wetenschappelijk onderzoek. Deelnemers rapporteren hoe gelukkig ze zich voelen en kunnen hun geluk dan vergelijken met dat van vergelijkbare deelnemers. Deelnemers konden ook een GeluksDagboek bijhouden. Daarmee kregen zij meer inzicht in eigen geluk en kunnen daarmee beter geïnformeerde levenskeuzen maken. De GeluksWijzer heeft tot meerdere publicaties in toptijdschriften geleid die veel invloed hebben in de geluksliteratuur.
Eigenlijk was zijn initiële specialisatie de seksuologie. Dit is altijd een zij-interesse in zijn werk gebleven. Hij bleef de idealen uit de zestiger jaren trouw door te werken aan de bevrijding en emancipatie van individuen. Tussen 1970 en 1990 was hij een vooraanstaand pleitbezorger bij het bevorderen van de acceptatie van vrijwillige kinderloosheid en de hervorming van de abortuswetgeving in Nederland. Ook sprak hij regelmatig over het oplevende geluksgevoel van ouders waarvan de kinderen het huis uit waren.
In de loop der jaren is Ruut in de media een bekend gezicht geweest. Of het nu ging om interviews met Margriet of NRC, of optredens bij Rijnmond of de NOS, Ruut stond iedereen te woord. Zelfs internationale media wisten hem vaak te vinden. Hij deed dit niet om zichzelf te profileren, maar omdat hij het van groot belang vond om wetenschappelijke inzichten met de samenleving te delen.
Hij was een sociale collega die oprecht in anderen geïnteresseerd was. Altijd in voor een goed gesprek met collega’s. Ruut laat een indrukwekkend wetenschappelijk oeuvre na, dat zonder twijfel toekomstige gelukswetenschappers zal blijven inspireren.
Wij wensen zijn dierbaren veel kracht en steun toe in deze moeilijke tijd.
Namens medewerkers en studenten van Erasmus School of Social and Behavioural Sciences, Erasmus Universiteit Rotterdam,
Prof.dr. Victor Bekkers
Decaan
Prof.dr. Laura den Dulk
Voorzitter Departement Bestuurskunde & Sociologie
- Meer informatie
Marjolein Kooistra, communicatie ESSB, 0683676038, kooistra@essb.eur.nl
