In Memoriam Dik Wolfson*
Kort geleden hebben we het verdrietige nieuws ontvangen van het overlijden van onze emeritus hoogleraar Dik Wolfson.
Met het overlijden van Dik Wolfson is een einde gekomen aan het leven van een inspirerende, breed ontwikkelde econoom, begiftigd ook met een opmerkelijk mooie pen. De bijdragen van Dik Wolfson blonken uit door helder taalgebruik, met regelmatig ook een lichte kwinkslag. Datzelfde gold voor zijn colleges en spreekbeurten. Dik zat ook nooit verlegen om passende anekdotes, die hij wonderlijk genoeg nauwelijks herhaalde.
Dik werd op 22 juni 1933 in Voorburg geboren, als zoon van een predikant. Al snel verhuisde het gezin naar Westerlee in Groningen, en kort na de oorlog naar Ede en toen Tiel. Na zijn middelbare schoolperiode en de diensttijd koos hij in 1955 voor de economieopleiding aan de economische faculteit van de Gemeente Universiteit Amsterdam. Samen met onder andere Arnold Heertje volgde hij daar de colleges van welvaartseconoom Pieter Hennipman. Die benadrukte dat economisch beleid niet alleen op geldelijke kosten en baten moest worden gebaseerd, maar dat alle factoren in de afwegingen moesten worden betrokken die voor de economisch subjecten relevant zijn. Dik Wolfson was ook student-assistent van Hennipman.
Zijn eerste baan was bij het Internationaal Monetair Fonds, eerst in Washington, van 1968 tot 1970 als permanent vertegenwoordiger van het IMF in Monrovia, Liberia. Als jonge, in beleid geïnteresseerd econoom, ervaarde Dik dit bij uitstek als een gelukkige periode – hij kwam er later regelmatig op terug. In 1970 keerde hij terug naar Nederland, en kreeg een aanstelling bij het Ministerie van Financiën, eerst als plaatsvervangend directeur Binnenlands Geldwezen en vanaf 1973 als directeur Algemene, Financiële en Economische Politiek (AFEP). In die hoedanigheid was hij betrokken bij de éénprocentoperatie van minister Duisenberg. Dik kon in geuren en kleuren vertellen hoe hij en andere medewerkers van Financiën naar Friesland werden opgetrommeld, waar Duisenberg zeilvakantie hield. De nota moest snel de deur uit; de vakantie werd even stil gezet.
In 1975 werd hij hoogleraar Openbare Financiën aan de Economische Faculteit van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn oratie handelde van 3 februari 1977 ging over concepten en criteria voor een aanvaardbare inkomensverdeling. In 1986 werd hij rector van het Institute of Social Studies in Den Haag - gelet ook op zijn ervaringen bij het IMF een passend vervolg van z’n loopbaan. Helaas moest hij al in 1990 deze positie opgeven omdat hij in toenemende mate last kreeg van doofheid. Daarna werd hij raadslid bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. In die hoedanigheid heeft hij zich vooral met de sociale zekerheid en de verzorgingsstaat beziggehouden. Dat resulteerde in rapporten als Belang en beleid en Van verdelen naar verdienen, waarin een meer activerende benadering werd voorgestaan. Ín dat verband muntte Dik het nieuwe begrip ‘transactiestaat’. In een transactiestaat worden rechten en plichten van burgers en overheid beter onderscheiden. In die relatie zijn wederkerigheid, binding en rekenschap belangrijke elementen.
In deze fase kon Dik Wolfson als beleidsgeoriënteerd wetenschapper ook een grotere rol spelen bij politieke vraagstukken. Bij de hervorming van de WAO rond 1991 heeft hij de regering, en daarbinnen vooral Minister van Financiën Wim Kok, van belangrijk advies gediend. En Dik deed dat ook in z’n rol als Kroonlid van de SER. Verder heeft hij in een groot aantal commissies zijn bijdragen geleverd, van de Bankraad van De Nederlandsche Bank tot de Economische Effect Rapportage. Zijn adviezen – altijd conceptueel grondig onderbouwd - werden binnen en buiten de politiek zeer gewaardeerd. In lijn daarmee was hij van 1999 tot 2003 lid van de Eerste Kamer voor de PvdA, met speciale aandacht voor Financiën en Sociale Zaken en Werkgelegenheid. In 1993 keerde hij terug naar de Erasmus Universiteit, nu als deeltijdhoogleraar economie aan de Sociale Faculteit alwaar hij in 1998 met emeritaat ging.
Dik Wolfson was op tal van fronten actief in de Partij van de Arbeid, hij was lid van de Koninklijke Vereniging voor de Staathuishoudkunde en van de KNAW. Hij heeft meerdere koninklijke onderscheidingen ontvangen, te weten Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, en Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau. Dik wandelde graag en genoot van kamermuziek en toneel. De laatste jaren ging zijn gezondheid helaas achteruit - een ontwikkeling waar hij zich lang tegen verzette, maar die ook hij niet kon stoppen.
Met het overlijden van Dik Wolfson is een eminente beleidseconoom, een gewetensvol adviseur en een onvergetelijke gesprekspartner van ons heen gegaan. Wij wensen zijn vrouw, kinderen en verdere familie veel sterkte.
Erasmus School of Economics
Patrick Groenen, Decaan
Erasmus School of Social and Behavioural Sciences
Semiha Denktaş, Decaan ai.
*Met veel dank voor het IM: Cock Hazeu, Henk Klaassen, Kees van Paridon
