Mediawijsheid: hoe gaan we op een verantwoorde manier met media om?

Netwerk Mediawijsheid maakt zich hard voor een Nederland waarin iedereen mediawijs is, of bezig is dat te worden. Want mensen die mediawijs zijn, kunnen zich gemakkelijker en zekerder bewegen in een samenleving waarin (online) media een steeds grotere rol innemen. “We doen dit samen als netwerk. Daarbij is kennis belangrijk. Bijvoorbeeld kennis over hoe media ons gelukkig en socialer maken. Door de samenwerking met Bitescience betrekken we die kennis vanuit de wetenschap”, vertelt Micky.  

Positieve benadering 

Een samenwerking die door beide partijen bijzonder wordt gewaardeerd. Met name de positieve en open benadering is voor Micky, Moniek en Esther cruciaal. Alle drie zien ze dat de focus vaak ligt op de negatieve effecten van het gebruik van social media: een negatief zelfbeeld, eenzaamheid, verstoorde sociale contacten... Die negatieve gevolgen zijn er volgens Moniek ook, maar spelen bij een kleine groep: “Gebruik van social media, bijvoorbeeld in het onderwijs, kan juist ook heel positief werken. Daar zijn mooie voorbeelden van. Wij willen die positieve kant ook onder de aandacht brengen. Het liefst niet alleen via een onderzoeksrapport, maar op een toegankelijke manier.”  

Bitefiles 

Bijvoorbeeld via Bitefiles, op de websites van netwerkmediawijsheid.nl en bitescience.com. Bitefiles zijn korte artikelen waarin wetenschappelijke kennis over een bepaald onderwerp in begrijpelijke taal wordt uitgelegd. “We zoeken met elkaar hoe je media op een verantwoorde manier kunt gebruiken in het dagelijks leven. Verbinding zoeken tussen wetenschap en praktijk, zodat mensen er zelf ook echt iets aan hebben: daar worden we alle drie enthousiast van”, vertelt Esther. 

Alle leeftijden 

In hun samenwerking kijken Movez Lab en Netwerk Mediawijsheid welke onderwerpen er spelen in de maatschappij. Micky: “Bij de start ging het vooral om vragen over mediagebruik bij jongeren. Maar dat is inmiddels verschoven naar alle leeftijden, omdat mediawijsheid en het tempo waarin de samenleving digitaliseert ook bij volwassenen en senioren leeft. Het risico van een ‘digitale kloof’ is alleen maar groter geworden. Hoe zorgen we er dus voor dat iedereen meekomt?” Moniek vult aan: “Media en gedrag is een actueel onderwerp, waar iedereen mee te maken heeft. Dat maakt dat er echt wordt geluisterd als wij onderzoeksresultaten delen. Er is ook meer ruimte voor de nuance: de gevolgen van toenemende digitale media zijn niet alleen maar negatief. Kijk alleen al naar de digitale mogelijkheden die we hebben ontdekt tijdens de coronapandemie.” 

Digitale inclusie 

Om de digitale kloof te verkleinen is het volgens de onderzoekers ook nodig om in de spiegel te kijken wat we delen en hoe we dat doen. Esther: “Als we digitale inclusie willen nastreven, dan moeten we media op een inclusieve manier maken en gebruiken. Nu zien we vaak dat de meerderheidsgroepen in de bevolking oververtegenwoordigd zijn. Bewustwording wie je laat aanschuiven bij een talkshow of wie je het nieuws laat brengen is essentieel. Als je iets maakt en deelt op tv of op social media, wees je er dan ook in de beeldvorming van bewust wat je vertelt en wie je wellicht onbedoeld buitensluit.”