Migratie en integratie: het zijn thema’s die al jarenlang verhitte discussies opleveren in de politiek en tijdens verkiezingen. Het lijkt maar niet te lukken om de problemen die aan deze thema’s zijn verbonden op te lossen. En dat is precies wat Peter Scholten (40), hoogleraar Bestuurskunde aan Erasmus Universiteit Rotterdam interesseert. “Ik hoef als wetenschapper niet de oplossing te vinden, maar kan wel onderzoeken wat er achter de problematiek zit”, is Peters realistische kijk op zijn werk. En daarin kijkt hij graag over grenzen.
Peter praat veel met beleidsmakers. Zijn contacten met de gemeente Rotterdam, maar ook met de EU in Brussel zijn intens. Hoewel hij nauw contact heeft is Peter duidelijk over zijn rol als wetenschapper. “Een te nauwe verwevenheid tussen beleidsmaker en wetenschapper is niet altijd goed. Ik vind dat ik professioneel afstand moet kunnen houden. Distantie is een goede methode om goed wetenschappelijk onderzoek te kunnen doen. Ik kan bij deze thema’s impact hebben door een spiegel voor te houden. Reflectie op de anti-islam houding. Reflectie op het Black Lives Matter debat. Hoe maken we sollicitaties echt open, zodat iedereen een kans heeft? En nog dichterbij: hoe kunnen we bij de Erasmus Universiteit Rotterdam zorgen voor meer diversiteit? Onze vrij witte onderwijsstaf kun je niet van de een op de andere dag veranderen. En toch: wat kunnen we wél doen?”
Zo goed mogelijk achter de feiten aanlopen
Na zijn studie Europese bestuurskunde in Twente ontdekt Peter dat er wetenschappelijk gezien weinig aandacht is voor de thema’s migratie en integratie. Het heeft zijn bijzondere interesse, ook omdat hij ziet dat de huidige, complexe samenleving niet meer zo controleerbaar en beheersbaar is. “Ik zie dat complexiteit en risico’s hand in hand gaan. En dat maakt moderne bestuurskunde zo leuk. De samenleving blijkt niet maakbaar. Beleid van vandaag is morgen alweer achterhaald”, vertelt Peter. Om dat meteen op een ontwapenende manier kracht bij te zetten: “Het enige wat je kunt doen is zo goed mogelijk achter de feiten aanlopen.”
Minderheidsgroepen bestaan niet
Als voorbeeld noemt de bestuurskundige ‘onze’ kijk op minderheidsgroepen in de samenleving. Peter: “Het punt is: minderheidsgroepen bestaan niet. We moeten de samenleving leren zien als allemaal verschillende groepen. De derde generatie Marokkanen in Nederland is bijvoorbeeld totaal anders dan de eerste generatie. Je kunt die verschillende groepen niet over een kam scheren. En dat moeten we ook niet willen.” Peter is wars van gemakkelijk beleid om politiek snel mee te kunnen scoren. Beleid dat echt kan werken, vraagt om een lange adem. Als positief voorbeeld roemt Peter de nieuwe discriminatieaanpak waar Rotterdam mee komt: allerlei mini-maatregelen op meerdere terreinen, die op de langere termijn moeten gaan werken. “Rotterdam heeft de verleiding weerstaan om het op een quick fix te gooien. Die is er ook niet. Rotterdam heeft dat ingezien. Dat is moedig!”
IMISCOE
In samenwerkingen met andere wetenschappers vindt Peter herkenning op dit soort thema’s. IMISCOE is hét Europese onderzoeksnetwerk op het terrein van migratie, integratie en sociale cohesie. Maar liefst 64 instituten en meer dan duizend leden sloten zich erbij aan. En EUR leidt het netwerk. “Ik vind dat een grote eer”, vertelt Peter. “Het gaat hier om fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, bijvoorbeeld naar superdiversiteit. Ik vind het mooi om te zien dat Rotterdam daarover hetzelfde zegt als bijvoorbeeld Londen: in je diversiteit heb je een identiteit.” Ook in Nederland trekt EUR samen met de universiteiten van Leiden en Delft op in het onderzoek naar deze thema’s. Het Leiden-Delft-Erasmus (LDE) Centre Governance of Migration and Diversity kijkt met een multidisciplinaire blik naar bestuurs- en beleidsvraagstukken in vier Zuid-Hollandse steden.
UNIC: inclusieve universiteit met impact
Naast IMISCOE leidt de EUR ook een initiatief om te komen tot een Europese universiteit: European University of Post Industrial Cities (UNIC). Peters verbindende rol komt ook hier duidelijk naar voren. “Het mooie is dat dit een samenwerking is tussen 8 universiteiten die allemaal erg op de EUR lijken. Het gaat om universiteiten in postindustriële steden, zoals Rotterdam ook is. Daar hebben we bewust naar gekeken. Wij willen een universiteit vormen die anti-elitair is. Een universiteit voor ‘eerste generatie universitaire studenten’: studenten waarvan de ouders geen universiteitsachtergrond hebben.” Peter ziet in de praktijk dat dit een ander type student is: iemand die minder leunt op het netwerk, die zich voor een opleiding niet zomaar in de schulden steekt en die een zetje nodig heeft om ook internationaal te gaan studeren. Het maakt de uitdaging voor Peter des te groter. “UNIC wordt een inclusieve universiteit met impact. Wij leiden non-traditionele studenten op. En dat zijn de leiders van de toekomst.”
- Professor