Wat betekent de zeespiegelstijging voor een stad als Rotterdam, waarvan 80% beneden zeeniveau ligt? Hoe reageren we als stad op de huidige COVID-19 pandemie en wat leren we daarvan voor een volgende pandemie? En wat doen we als we te maken krijgen met een cyberaanval? Allemaal zaken waar Arnoud Molenaar (59) zich mee bezighoudt als Chief Resilience Officer van de gemeente Rotterdam.
“We zijn aanbeland in een tijdperk van grote veranderingen. Dat vraagt om aanpassingsvermogen. Van ons als individuen én als stad Rotterdam. We moeten met elkaar leren omgaan met shocks and stresses.” Arnoud Molenaar vertelt gepassioneerd en realistisch over doemscenario’s waar Rotterdam zich op voorbereidt. In zijn werk is een vraag telkens weer relevant: hoe kunnen we ons voorbereiden op onvermijdelijke veranderingen? En dan blijk je van doemdenken ook snel naar het zien van kansen kunt gaan.
Weerbaarheid en veerkracht
Arnoud heeft een baan die uitdaagt om innovatief te zijn. “Ik krijg er energie van om actief bij te dragen aan de toekomstbestendigheid van de stad Rotterdam. Alle grote veranderingen waar wij mee te maken hebben vragen om weerbaarheid en veerkracht. Dat is wat het Engelse woord resilience inhoudt”, vertelt Arnoud. Op strategisch niveau is hij verantwoordelijk voor hoe Rotterdam met deze veranderingen omgaat. De stad is daarin voorloper, want in 2016 lanceerde Rotterdam als eerste stad in Nederland een integrale resilience-strategie. Vanuit de samenwerking met partners in de stad volgt in 2021 een tweede versie. Weerbaarheid en veerkracht is volgens Arnoud een nieuw vermogen die de mens en de stad zich steeds meer eigen moet maken: “We moeten voorbereid zijn. Als er iets gebeurt wat ons leven op de kop zet, moeten we terugveren. En dan niet naar hoe het was, maar op zo’n manier dat we er sterker uitkomen.”
Bospolder-Tussendijken
De pilot Bospolder-Tussendijken (Veerkrachtig BoTu 2028) vindt Arnoud een mooi voorbeeld op wijkniveau. Het plan moet de tweelingwijk in tien jaar tijd veerkrachtiger maken in sociale samenhang, veiligheid en klimaatweerbaarheid. “Ook hier werken we samen met de EUR, als het gaat om onderzoek naar de veerkracht van deze wijk. Juist nu we te maken hebben met de COVID-19 pandemie zien we dat de vele informele netwerken in Bospolder-Tussendijken een belangrijke bouwsteen zijn van die veerkracht en weerbaarheid.”
De gemeente als partner
De Rotterdamse strategie om veerkracht te tonen bij veranderingen vraagt van de overheid een nieuwe manier van werken. “De gemeente is veel meer een partner geworden om veranderingen te realiseren. Een partner die samenwerkt met andere stakeholders, zoals private partijen, woningbouwverenigingen, burgernetwerken en kennisinstituten zoals de Erasmus Universiteit Rotterdam.” Die samenwerking ziet hij bijvoorbeeld bij ‘Rotterdam. Sterker Door.’, een grootstedelijke aanpak die ervoor moet zorgen dat Rotterdam sterker uit de crisis komt. Ook de EUR is hierin partner. Prof. dr. Jurian Edelenbos en zijn team van Vital Cities & Citizens (VCC) deden onderzoek naar veerkracht in Rotterdam en vertaalden deze inzichten naar beleidsbrieven. Met deze beleidsbrieven leverde VCC reflectie én concrete adviezen. Bijvoorbeeld hoe de gemeente Rotterdam met maatschappelijke veerkracht uit de wijken en buurten van Rotterdam om kan gaan, als reactie op COVID-19. Arnoud: ‘Deze ‘Rotterdam. Sterker Door.’-aanpak is ons antwoord op corona: het is een initiatief van de gemeente die voor en met de stad wordt ingevuld. Hoogleraar Jurian Edelenbos heeft ons geholpen om het begrip weerbaarheid specifieker te maken: wat houdt dat in? We hebben informatie verzameld over hoe andere steden reageren op de pandemie en dat leidde tot een kennis- en inspiratiedocument. Zo dragen we van alle kanten bij aan een meer weerbare en veerkrachtige samenleving en economie.”
Samenwerking tussen wetenschap en overheid sterker
Als het aan Arnoud ligt wordt de samenwerking tussen wetenschap en overheid alleen maar sterker. Bijvoorbeeld als het gaat om kennis over het effect van de huidige aanpak van de crisis. “Ik zou heel graag samen met EUR een analyse willen uitvoeren naar waar we stonden, waar we kwetsbaar zijn, wat we hebben geleerd en hoe we dat kunnen vertalen naar acties om later beter voorbereid te zijn.”
Het doel van VCC is de kwaliteit van leven in steden te versterken door samen met gemeenten, maatschappelijke organisaties en initiatieven, bedrijven en de creative industry netwerken te vormen en op basis van wetenschappelijk onderzoek kennis met elkaar te delen. Jurian: “Hoe gaan bewoners om met veranderingen in hun omgeving? Hoe geven steden ruimte aan diversiteit? Hoe bereik je dat bewoners het gevoel hebben er allemaal bij te horen? Hoe bereik je dat ze actief kunnen bijdragen aan een duurzame, rechtvaardige, slimme, veerkrachtige en inclusieve ontwikkeling van de stad en haar inwoners? Dat zijn vragen waar we ons bij VCC over buigen. Ons team bestaat uit wetenschappers uit verschillende disciplines, zoals psychologie, sociologie, bestuurskunde, pedagogische wetenschappen, communicatie, kunst en cultuur, geschiedenis, ontwikkelingsstudies, economie en antropologie. De samenwerking met de gemeente Rotterdam en in het bijzonder met Arnoud Molenaar zie ik als heel waardevol. Vanuit die samenwerking werken we aan een veerkrachtig Rotterdam.”
