De Europese Unie bereidt strijd voor tegen oneerlijke concurrentie vanuit China

Chinese producten worden vaak vier tot vijf keer goedkoper op de Europese markt gebracht. Dit prijsverschil heeft onder andere te maken met lagere loon- en productiekosten, maar ook met subsidies vanuit de Chinese overheid. Europese bedrijven worden daarentegen geconfronteerd met strenge kwaliteits- en veiligheidsnormen, waar Chinese bedrijven zich dikwijls aan onttrekken. Dit tast het concurrentievermogen van Europese en – zoals uit het gerefereerde onderzoek blijkt – Belgische bedrijven aan. Daarnaast profiteren Chinese bedrijven van de vrijstelling van invoerrechten op pakketten onder de 150 euro en worden in voorkomende gevallen lagere waardes bij invoer aangegeven dan er voor de pakketten is betaald. Dit creëert een ongelijk speelveld dat Belgische handelaars ernstige schade toebrengt.

Naast de financiële impact en de zorgen over productveiligheid en naleving van Europese normen, bestaan er uitdagingen in de controlecapaciteit van de Belgische douane, wat ertoe leidt dat goederen die niet tegen een te lage waarde of niet voldaan aan de productieveiligheidsregels toch op de Europese markt kunnen worden gebracht. Tegen deze achtergrond heeft de Europese Commissie plannen voor nieuwe wetgeving gemaakt wat aanleiding was voor de Gazet van Antwerpen om hierover te publiceren. Schippers, die tezamen met andere docenten over onder andere dit onderwerp onderwijs verzorgd in de master indirecte belastingen en hiernaar onderzoek verricht, heeft het onderwerp nader geduid in deze publicatie. 

Plannen van de Europese Commissie

De Europese Commissie heeft een oplossing bedacht om e-commercezendingen vanaf 1 maart 2028 beter te controleren. Schippers legt uit hoe dat vormgegeven zal worden. “De e-commerceplatformen zouden volgens dat voorstel zelf verantwoordelijk worden voor de douaneaangifte. Vandaag wordt dat in de regel gedaan door derde partijen, zoals Fedex of DHL. Als je bijvoorbeeld een aankoop bij Alibaba doet, dan zou Alibaba die aankoop in de toekomst via een centraal Europees informaticaplatform meteen moeten doorgeven aan de douane, op het moment dat jouw bestelde producten nog in China zijn. Die info staat dan al in de zogenaamde Customs Hub Data. Het e-commercebedrijf wordt er dan aansprakelijk voor dat alle importheffingen worden betaald én dat de verkochte producten aan alle Europese standaarden voldoen.”

Daarnaast legt Schippers uit dat de Europese Commissie de grens van 150 euro wil afschaffen. “Vandaag moeten producten die in Europa worden ingevoerd pas invoerrechten betalen vanaf 150 euro. Maar veel pakjes uit China zijn goedkoper, waardoor Chinese bedrijven vaak geen invoerheffingen betalen. Die concurrentieverstorende grens zou dus worden weggenomen.” Daar voegt Schippers aan toe dat het plan is om de importtarieven veel eenvoudiger te maken. “Er komen vijf categorieën en dus vijf percentages, bijvoorbeeld 12% op alle kleding en 17% op schoenen, in plaats van de vele duizenden productgroepen die er nu zijn”, aldus Schippers. 

Ambities van het Europees Parlement voor versnelde inwerkingtreding haalbaar?

De Europese Commissie mikt op 1 maart 2028 om de nieuwe douanewetgeving voor e-commercezendingen in te voeren, waar het Europees Parlement meer vaart wil maken en de e-commercezendingen al per 1 maart 2026 wil aanpakken. De vraag is of dat haalbaar is. Schippers zegt daarover: “[…] het Europese Parlement heeft dit voorjaar gevraagd om de nieuwe regeling al vanaf 1 maart 2026 in te voeren. Dan is er nog een derde speler: de Europese Raad (een belangrijk beleidsbepalend orgaan van de Europese Unie, red.).” Schippers legt uit dat De Raad vanaf januari 2025 over de invoering wil onderhandelen. Hij vervolgt: “De Raad is ook voorstander van deze regeling, maar ik verwacht dat ze eerder de timing van de Europese Commissie zal volgen, omdat het altijd een tijdje duurt voor een nieuw informaticasysteem op poten staat. Ik verwacht dus eerder dat de nieuwe douanewet in 2028 in werking treedt.”

De belangrijkste vraag daarna is of de wijziging wel effect zal hebben. Schippers denk van wel: “Chinese producten zullen ook in België wellicht iets duurder worden, omdat er sowieso meer importheffingen op moet worden betaald. Bovendien wil de Europese Commissie tegen 2028 ook de European Customs Authority oprichten. Die nieuwe autoriteit gaat een eigen takenpakket krijgen, zoals helpen bij het voeren van controles. De European Custom Authority zal via een nieuw Europees informaticasysteem bijvoorbeeld meer informatie over ‘statistische waardes’ kunnen verzamelen.” De universitair hoofddocent licht toe dat de douane dan kijkt naar wat er als waarde voor een bepaald product, bijvoorbeeld vijf T-shirts, is ingegeven, en wat de gemiddelde prijs is van vijf T-shirts op de Europese markt. “Als die waardes sterk verschillen, kunnen douaniers die pakjes voor een extra controle selecteren. Het feit dat een douanier twijfels heeft, kan al genoeg zijn om een waarde van een pakje te verwerpen en er een eigen waarde op te zetten.”

Toekomstperspectief

Of de nieuwe regels zullen zorgen voor een nieuw waterdicht systeem, is te snel gezegd volgens Schippers. “Een e-commerceplatform zal nog altijd een verkeerde waarde kunnen ingeven en daar mee wegkomen.” Daarnaast zijn er volgens Schippers niet genoeg douaniers om elke dag de miljoenen pakketjes uit China te controleren. “Maar de pakkans voor Chinese bedrijven die de regels proberen te omzeilen, wordt met het nieuwe systeem groter. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat de concurrentie van Chinese bedrijven plots veel minder groot wordt. De productiekosten van Chinese bedrijven liggen nu eenmaal veel lager dan die van hun Belgische of Nederlandse concurrenten”, aldus Schippers.

Recente politieke ontwikkelingen in de Verenigde Staten kunnen volgens Schippers ook een belangrijke rol kunnen gaan spelen voor het voorduren of zelfs verergeren van het concurrentieprobleem. “De verkozen Amerikaanse president Donald Trump heeft aangekondigd dat hij een importheffing van 60% wil heffen op alle Chinese producten. Dat betekent wellicht dat er veel minder Chinese producten naar de Verenigde Staten zullen komen, en veel meer naar Europa. Op korte termijn kan de concurrentie van Chinese producten in België dus nog groter worden.”