Ondersteuning voor mensen met onbegrepen gedrag

Looptijd: april 2023 – april 2026
Opdrachtgever: ZonMw

Wanneer je de discussies over onbegrepen gedrag in het nieuws en de politiek volgt, kun je de indruk krijgen dat sinds de moord op Els Borst weinig is veranderd. Het aantal E33-meldingen blijft stijgen, en de politie geeft nog steeds aan te vaak te worden ingezet. De werkelijkheid is echter genuanceerder. Achter de E33-meldingen schuilt een problematiek waarin mensen in kwetsbare omstandigheden door een gefragmenteerd hulpverlenerslandschap tussen wal en schip raken. De vraag hoe we als samenleving omgaan met mensen met onbegrepen gedrag, vormt de kern van het Actieprogramma Grip op Onbegrip. 

In april 2023 ging BE-grip van start, het landelijke begeleidings- en monitoringsnetwerk van het Actieprogramma Grip op Onbegrip. BE-grip versterkt regionale netwerken die zich richten op de ondersteuning van mensen met onbegrepen gedrag om gezamenlijk te leren en verbeteren. 

Aanleiding

De term 'onbegrepen gedrag' verwijst naar een diverse groep mensen met complexe zorgbehoeften door een combinatie van psychische, sociale en/of maatschappelijke problemen, waaronder mensen met psychische klachten, verslaving, dementie, of sociale problemen. Fragmentatie in de zorg- en ondersteuningssystemen heeft ertoe geleid dat deze mensen vaak tussen wal en schip vallen. Dit kan leiden tot (ervaren) overlast en zorgen over veiligheid, zowel voor de persoon met het gedrag als hun omgeving.  

Sinds 2016 zijn er tal van initiatieven opgezet om de ondersteuning van mensen met onbegrepen gedrag te verbeteren. De evaluatie op deze ontwikkelingen van het vorige Actieprogramma ‘Verward Gedrag‘ (2016-2021) liet zien dat initiatieven hebben geholpen om partijen meer bij elkaar te brengen en meer persoongerichte triage, vervoer en zorg tot stand te brengen. Tegelijkertijd blijft het bieden van passende en integrale ondersteuning een uitdagende opgave. Naast zorg is aandacht nodig voor preventie via bestaanszekerheid, passende woonvormen, nazorg en destigmatisering. De noodzaak hiervoor werd ook bevestigd in de parlementaire verkenning. Daarnaast vraagt integrale ondersteuning voor veranderingen in denken en handelen op alle niveaus: van hulpverleners in de wijk tot beleidsbeleidsmakers bij het Rijk. Daarom werd aanbevolen om te werken aan systemen die gericht zijn op het beheersbaar maken van problemen door verbindingen te faciliteren tussen verschillende lagen, professionele domeinen, organisatiestructuren en financieringsstructuren.

Landelijk team BE-grip

Het onderzoeksproject 'BE-grip' speelt een centrale rol binnen dit Actieprogramma. BE-grip ondersteunt en monitort de samenwerking binnen en tussen netwerken die werken aan de integrale ondersteuning van mensen met onbegrepen gedrag. Dit gebeurt op drie niveaus:

• Binnen regio’s: begeleiding bij casuïstiek, versterken van ervaringsdeskundigheid en samenhang in netwerken. 
• Regio-overstijgend: organisatie van workshops en reflectiebijeenkomsten rond uitdagingen zoals gedeeld leiderschap en impact meten. 
• Landelijk: bijdragen aan beleidsontwikkeling, landelijke kennisdeling en het identificeren van structurele barrières 

Hiervoor maakt BE-grip gebruik van de methodiek reflexief actieonderzoek (RMA) waarbij de inzichten vanuit de monitoring direct worden meegenomen in de begeleiding van de netwerken. BE-grip bestaat uit een breed consortium van kennisinstituten, koepel- en clientenorganisaties en wordt geleid door Erasmus School of Health Policy and Management (ESHPM) en Kenniscentrum Phrenos.  

Kennisclips over uitdagingen die worden ervaren in het samenwerken in netwerken en hoe hiermee om te gaan

Een serie van kennisclips wordt ontwikkeld over het leren en verbeteren in netwerken. Bekijk de eerste 2 video's hieronder: 

• Positieve impact zichtbaar maken; 
• Gedeeld leiderschap bereiken; 
• Aansluiten bij de leefwereld van mensen met onbegrepen gedrag; 
• Omgaan met schaarste; 
• Communicatie verbeteren in complexe omgevingen; 
• Problemen voorkomen; 
• Ondersteuning bieden aan mensen buiten het systeem.