Vaders voelen zich vaak buitengesloten bij zwangerschap

Op folders en websites voor aanstaande ouders, verloskundige praktijken en opvoedorganisaties staan meestal alleen foto’s van moeders met kinderen. ,,Overal zien we het beeld dat de moeder de belangrijkste ouder is”, zegt gezondheidswetenschapper Violet Petit-Steeghs, verbonden aan Erasmus School of Health Policy & Management. Vaders staan tijdens de zwangerschap, maar ook in de eerste jaren na de geboorte, langs de zijlijn. ,,Veel moeders ervaren dat als een gemiste kans”, zegt ze. ,,Zij zien de zwangerschap juist als een gezamenlijk project.”

Juist door toekomstige vaders vanaf het begin te betrekken bij de zwangerschap en zorg, zullen ze ook later beter betrokken zijn bij de opvoeding en zorg, blijkt uit onderzoek. Een betrokken vader heeft tal van voordelen. Ze kunnen de moeder ondersteunen tijdens de zwangerschap en aanmoedigen tijdens de bevalling. Een betrokken vader heeft zelfs een positief effect op de mentale en fysieke gezondheid van kinderen.

Daarom is het zo belangrijk de vader al vroeg te betrekken. Dat begint bij de verloskundige. ,,Die kunnen toegankelijker worden voor vaders”, zegt Petit-Steeghs. ,,Geen roze ruimtes met bloemetjes. Dat kan afschrikken.”

Nog een praktisch voorbeeld: in de behandelkamers van verloskundigen staan lang niet altijd twee stoelen. ,,En soms staat die tweede stoel recht achter het computerscherm, waardoor de vader alsnog buiten wordt gesloten. Dat zorgt er niet voor dat vaders zich er welkom voelen.” En in de wachtruimtes ontbreken vaak de tijdschriften voor vaders.

‘Rol van vader is heel belangrijk’ 

Dat de meeste aandacht naar de aanstaande moeder gaat, is niet vreemd. Zij draagt het kind en moet bevallen. ,,Dat komt vooral door de nadruk op de medische kant”, bevestigt Petit-Steeghs. ,,Maar als je kijkt naar welzijn is de rol van de vader juist heel belangrijk.” Als de aanstaande vader begrijpt wat de moeder doormaakt, kan hij haar beter ondersteunen tijdens de zwangerschap, beter helpen om gezond te leven en sneller ingrijpen als het niet goed lijkt te gaan.

De zorg is daar nog niet op ingericht. Om dat te veranderen pleit Petit-Steeghs, samen met onder andere het Erasmus Medisch Centrum, Universiteit Utrecht, TNO en Amsterdam UMC, om niet alleen de moeder, maar ook de vader aan te merken als cliënt tijdens een zwangerschap. ,,Steun of begeleiding voor (aanstaande) vaders, kunnen zorgverleners nu niet declareren. Alleen de moeder wordt aangemerkt als cliënt.”

Tegelijkertijd zal dat ook meer vragen van zorgverleners. ,,Ze zullen nieuwe vaardigheden moeten leren. Bijvoorbeeld hoe ze beter met vaders kunnen communiceren”, zegt Petit-Steeghs. ,,Een vraag als: ‘Hoe voel je je?’, is wel erg vrouwelijk. Vaders vinden vragen als: ‘Welke rol wil je spelen bij de bevalling?’ in eerste instantie vaak prettiger.”

Winst op de langere termijn

Zorgverleners hebben bovendien vaak weinig tijd om zich ook nog te bekommeren om de aanstaande vader. ,,We denken echter dat zorg voor de vaders op de langere termijn winst oplevert. Als hij de zwangere moeder ondersteunt, heeft zij vaak minder zorg nodig.”

Maar zitten al die aanstaande vaders wel te wachten op meer betrokkenheid bij de zwangerschap en bevalling? ,,Ja”, zegt Petit-Steeghs. ,,Uit ons onderzoek blijkt dat vaders vooral behoefte hebben aan praktische hulp en advies. Vaders willen bovendien het liefst direct aangesproken worden en niet via de moeder.”

Dit artikel verscheen op zaterdag 23 maart 2024 in het AD.