Het bedrijf staat niet alleen voor een crisis

Het bedrijf staat er niet alleen voor

Neen, iedereen die bij een onderneming belang heeft, staat voor een crisis. Werknemers, klanten, leveranciers en de overheid: iedereen voelt de crisis en de beslissingen van de bedrijfsleiding. In dit artikel bespreken wij hoe belangrijk het is dat een bedrijfsbestuur niet alleen de eigen belangen, maar ook die van de andere belanghebbenden in deze crisistijd meeneemt. Daarmee is dit artikel het tweede in een reeks over de coronacrisis en de bedrijfseconomische beginselen.

Gevolgen voor alle stakeholders

Een goede bedrijfseconoom vraagt zich niet alleen af wat de bedrijfsvoering hemzelf of de aandeelhouders oplevert, maar ook wat de invloed van de bedrijfsvoering is op anderen. Alleen dan kan het bedrijf een opbouwende, positieve rol vervullen in de economie en de samenleving, in het bijzonder in crisistijd.

Het neoklassieke paradigma

Onder invloed van het neoklassieke economische denken is dit uitgangspunt echter naar de achtergrond gedrukt. Daarom leidt het neoklassieke denken in deze crisistijd tot oneerlijke en onrechtvaardige besluiten en uitkomsten. Het hoofdprobleem ontstaat wanneer de bedrijfseconoom alleen nog maar de eigen winst vooropstelt, en zich niet meer afvraagt wat de verdere gevolgen van zijn bedrijfsvoering zijn. Volgens het neoklassieke paradigma is die smalle focus juist de opdracht van het bedrijf: Milton Friedman schreef the only business of business is business(1). Bovendien gaat de neoklassieke econoom ervanuit dat de mens alleen maar bezig is met zijn eigen welzijn en welvaart. Deze twee ingrediënten sporen hem aan tot een maatschappelijk destructieve bedrijfsvoering.

Omgang met problemen

De huidige coronacrisis brengt dit goed aan het licht. Door het grotendeels stilleggen van economische activiteit maken veel bedrijven een ongekende wegval van omzet mee. Bovendien ligt er een recessie in het verschiet, zodat de economische toekomst niet zo mooi is. De cruciale vraag is hoe bedrijven met deze tegenslag omgaan, en op wie ze de problemen afwentelen.

Wie krijgt de rekening? 

Uit de media blijkt dat veel (grote) bedrijven ervoor kiezen om de rekening zoveel mogelijk bij anderen neer te leggen. Zo legt de koopjesketen Action de rekening grotendeels bij haar leveranciers, door deze later te betalen en orders af te zeggen(2). Andere bedrijven proberen de rekening door te sluizen naar hun werknemers, door mensen met een tijdelijk contract te laten gaan en flexwerkers en zzp’ers niet langer in te huren(3). Weer andere bedrijven, zoals vliegtuigmaatschappijen, leggen de rekening via staatssteun neer bij de maatschappij(4). Het is de vraag of deze besluiten moreel te verantwoorden zijn, want ze getuigen van weinig liefde en solidariteit voor de genoemde
belanghebbenden(5).

Conclusie

Uit het voorgaande blijkt duidelijk dat al deze partijen belang hebben bij een goed functionerende en winstgevende onderneming. In meerdere of mindere mate zijn ze van de onderneming afhankelijk voor hun eigen inkomen of gemak. De leiders van een onderneming hebben de morele plicht om ook nu de invloed van hun besluiten op deze belanghebbenden mee te nemen(6). Ze moeten niet alleen hun bedrijf door de crisis heen helpen, maar ook iedereen die deels van het bedrijf afhankelijk is. 

Referenties

1. Friedman, M. (1970) The social responsibility of business is to increase its profits. The New York Times Magazine, 13 september.
2. Financieele Dagblad (20 maart 2020). Op kosten van de leveranciers. Geraadpleegd op 25 maart 2020 via https://fd.nl/ondernemen/1338679/op-kosten-van-de-leveranciers.
3. De Ruiter, M. (15 maart 2020). Corona treft vooral de zwakke broeders van de arbeidsmarkt: zzp’ers, oproep- en uitzendkrachten. De Volkskrant. Geraadpleegd op 25 maart 2020 via https://www.volkskrant.nl/economie/corona-treft-vooral-de-zwakke-broeders-van-de-arbeidsmarktzzp-ers-oproep-en-uitzendkrachten.
4. Duursma, M (20 maart 2020). Niet alleen gejuich over staatssteun. NRC Handelsblad. Geraadpleegd op 25 maart 2020 via https://www.nrc.nl/nieuws/2020/03/20/niet-alleen-gejuich-over-staatssteun-a3994348.
5. Kaptein, M. (2020). The Moral Duty to Love your Stakeholders. Gelezen op 23 maart 2020 via: https://www.researchgate.net/publication/338101110_The_Moral_Duty_to_Love_Your_Stakeholders.
6. Biemond, J.A., Slob, H. & Commandeur, H.R. (2020). De bedrijfseconoom moet mee met de tijdgeest. Economisch-Statistische Berichten, 105(2), p.90-91.