Deelscooters en private lease auto’s namen de afgelopen jaren een vlucht. Maar welke rechten heb je als gebruiker? Josje de Vogel van Erasmus School of Law en Universiteit Antwerpen, promoveert hierop en ziet dat consumenten soms grote risico’s lopen. Ze pleit daarom voor nieuwe Europese wetgeving: "Soms is een lekke band of pechhulp niet eens gedekt. En het komt voor dat je niet eens naar het buitenland mag met een private leaseauto."
Snel even een deelscooter pakken om op tijd bij je afspraak te zijn in de stad. Twee streepjes batterij zou genoeg moeten zijn. Toch valt de scooter plotseling stil en kan de rit niet worden beëindigd, dus laat je de scooter achter op de stoep. Het overkwam Josje de Vogel. Zij deed onderzoek naar de rechten van gebruikers van vervoersmiddelen die zij niet zelf bezitten. Denk aan deelscooters en -auto’s, maar ook private leaseconstructies. "Je kunt je voorstellen dat ik het ergens wel leuk vond dat mij dit overkwam tijdens mijn onderzoek. En als jurist dacht ik direct; die extra kosten ga ik echt niet betalen", vertelt de onderzoeker.
Private lease en de kleine lettertjes
Hoewel het bij de promovenda om een relatief klein bedrag ging, kunnen de gevolgen veel groter zijn bij een private leaseauto. Ze spitte de algemene voorwaarden door van tal van aanbieders in Nederland, Frankrijk, Duitsland en België. Wat hierbij gelijk opvalt is dat er grote verschillen zijn tussen aanbieders: "Soms is een lekke band of pechhulp niet eens gedekt, of er staat in de kleine lettertjes dat je een aparte bundel nodig hebt om winterbanden te verwisselen. Er was zelfs een Duitse partij waarbij je als consument bij een defect zelf de fabrikant moet benaderen. En ook mag je soms niet eens naar het buitenland, of je bent niet verzekerd als je dit niet van tevoren meldt."
De EU ziet in de overgang van bezit naar gebruik een belangrijke sleutel om de mobiliteit te verduurzamen. Zo zijn er minder auto’s nodig en hebben aanbieders een prikkel om het voertuig zo goed mogelijk te onderhouden en repareren, waardoor de levenscyclus wordt verlengd. Zonder een groot startkapitaal kunnen consumenten toch een relatief dure elektrische auto rijden en dat is duurzamer dan het kopen van een oude diesel. Toch vinden veel mensen een contract te duur, blijkt uit marktonderzoek. En bovendien: "Contracten worden vaak aangeboden alsof ze hele gunstige voorwaarden bieden, maar vaak moet je dus allerlei extra’s afsluiten om ook service te krijgen."
In Nederland hoef je bij private lease gelukkig minder bang te zijn voor addertjes onder het gras. De sector heeft samen met de Consumentenbond een keurmerk private lease opgezet. Reparatie, pechhulp en vervangend vervoer zijn bij deze partijen altijd gegarandeerd. Ook hebben de aanbieders afgesproken om een kredietwaardigheidscheck te doen. "De markt heeft dit zelf opgepakt en doet dus meer dan het wettelijk minimum. Dat werkt nu goed, maar een keurmerk kan uiteenvallen door bijvoorbeeld onenigheid", zegt de jurist. Bovendien zijn partijen niet verplicht om zich aan te sluiten bij het keurmerk. Zo ging in 2021 een stuntaanbieder failliet waarna de auto’s werden opgehaald en de gedupeerden kregen hun vooruitbetaalde termijnen niet terug.
Kom met Europese wetgeving
De jurist pleit daarom voor Europese wetgeving waarin de wettelijke standaard hoger wordt gelegd en waarbij een kredietwaardigheidscheck verplicht wordt. Een private leasecontract kost vaak honderden euro’s per maand. Maar waar een abonnement met iPhone wel een BKR-registratie oplevert, geldt dit lang niet altijd voor private lease en dan ook nog maar voor een deel van de kosten. "Hoewel private lease kan worden aangemerkt als een consumentenkrediet, is er door landen toch voor gekozen om private lease expliciet uit te sluiten die betrekking hebben op krediet. Dat vind ik onbegrijpelijk."
Terug naar de deelscooters. Ook daar kunnen de rechten van consumenten beter, constateert de promovenda. Bij een defect heb je recht op vervanging of herstel. Dat is in de praktijk lastig, want je wilt niet wachten op een monteur en een alternatieve scooter is niet altijd in de buurt. En soms rijdt je deelfiets nog wel maar blijkt een spatbord en de bel afgebroken. "Nu kun je de rit stoppen of je verlies nemen. Ik bepleit dat je in zo’n geval een prijsvermindering kan krijgen om de gebruiker tegemoet te komen. Denk aan het terugkrijgen van het startbedrag of gratis rijminuten bijvoorbeeld."
- Onderzoeker
- Meer informatie
Josje de Vogel liet een magazine over haar proefschrift maken door Studio Wetenschap. Bekijk het magazine hier.
- Gerelateerde content
