“Het wereldwijde verlies aan biodiversiteit gaat op dit moment schrikwekkend snel, het is meer dan duizend keer erger dan wat een natuurlijk verlies aan biodiversiteit zou zijn. Dat komt door ons, mensen, en door bedrijven. Bedrijven spelen hier een zeer grote en cruciale rol: ze bezitten en beheren een groot deel van de landschappen op aarde,” zegt Steve Kennedy.
Dr. Steve Kennedy is Universitair Hoofddocent Duurzaam ondernemen bij Rotterdam School of Management, Erasmus University. Hij is academisch directeur van het masterprogramma Global Business & Sustainability, en wetenschappelijk directeur van het Centre for Eco-Transformation.
Een deel van uw werk gaat over landschappen en landschapsbehoud, wat is het grootste probleem?
“In 2018 hebben we met één van onze projecten een bezoek gebracht aan Murcia, in Spanje, waar we de grote problemen uit de eerste hand konden zien. De problemen met de grond die daar spelen, spelen op veel plekken in Europa en de wereld. Moderne landbouwpraktijken zijn gericht op zo hoog mogelijke opbrengsten genereren op korte termijn, maar zij hebben geleid tot aantasting van het landschap op lange termijn. Water wordt met enorme snelheid opgebruikt, monocultuur heeft de biodiversiteit verminderd. En waardevolle voedingsstoffen uit de bodem gaan verloren, onder andere door het gebruik van veel kunstmest. De kunstmest stroomt ook het water in, waardoor er steeds minder zuurstof in rivieren en zeeën zit. Als je naar de Golf van Mexico kijkt, is daar een groot stuk waar niets meer kan leven, vanwege alle kunstmest afkomstig van de velden rondom de rivier. ”
En wat kan hieraan worden gedaan?
“We kunnen een aantal dingen doen: proberen de voedzame stoffen in de bodem te houden, het gebruik van kunstmest beperken en water beter reguleren. In delen van Spanje bestaan grote problemen vanwege droogte. Landbouwbedrijven kunnen watersystemen aanleggen om het water te reguleren. Of bomen planten om water vast te houden: deze zijn bovendien goed voor de stabiliteit van de bodem en kunnen functioneren als windschermen. Een ander belangrijk onderwerp om over te praten is de diversiteit aan flora en fauna.”
Waarom is een diversiteit aan flora en fauna zo belangrijk?
“Mijn onderzoek richt zich op het concept veerkracht. We proberen sociaal-ecologische systemen zo te maken, dat het systeem bij een schok of verstoring zijn basisfunctie kan behouden. Je kunt denken aan acute ‘schokken’ zoals een storm of het uitbreken van een insectenplaag, maar ook aan langzame zoals klimaatverandering. Een diversiteit aan flora en fauna is als het ware het vangnet voor een ecosysteem. Als er één soort ernstig wordt aangetast, is er een ander dier (of plant) die de vitale ecologische processen kan voortzetten.
Wij onderzoeken hoe organisaties deze veerkracht kunnen en moeten vormgeven. Hoe kunnen ze bestand zijn tegen de schokken die zullen komen? Want de veerkracht van bedrijven is onlosmakelijk verbonden met de veerkracht van ecosystemen.”
“De veerkracht van bedrijven is onlosmakelijk verbonden met de veerkracht van ecosystemen”
Kunt u een voorbeeld geven hiervan?
“Veerkracht kan op veel verschillende manieren worden opgebouwd. We kunnen bijvoorbeeld nagaan hoe boeren regeneratieve praktijken gebruiken om de diversiteit van soorten binnen ecosystemen op te bouwen. Boeren kunnen ervoor kiezen om meerdere soorten gewassen te verbouwen op het land in plaats van één, bijvoorbeeld met de techniek genaamd ‘multicropping’. Hiermee is de boer beter bestand tegen schokken (zoals ziekte of insecten) dan bij monocropping.
Ik werk nu aan een paper hierover: de impact van biodiversiteit op bedrijven. Hoe verbeteren – of verslechteren – organisaties de biodiversiteit van ecosystemen? Het gaat niet alleen om het aantal dieren en planten tellen, het is nodig dat er een basisbegrip komt van welke soorten flora en fauna een ecosysteem écht nodig heeft om te kunnen functioneren. Welke soorten zijn de sleutel tot ecosysteemverandering? Waar liggen de kritische grenzen? Als we dit gaan begrijpen, kunnen we zorgen dat we de limieten niet overschrijden. Wereldwijde veranderingen die al aan de gang zijn, zoals klimaatverandering, gaan een aanzienlijke invloed hebben op hoe onze ecosystemen werken. Sommige soorten kunnen misschien niet goed leven in warmere omstandigheden. Veerkracht vraagt ons eigenlijk om aanpassingsvermogen op te bouwen, om binnen grenzen te blijven, terwijl we tegelijkertijd rekening houden met de mogelijkheden – of noodzaak – te kunnen transformeren.”
Wat is de rol van bedrijven in dit verhaal?
“Bedrijven spelen hier een zeer grote en cruciale rol, omdat ze een groot deel van de landschappen en dus ecosystemen op aarde bezitten. En landschappen zijn net zo belangrijk voor bedrijven: ze voorzien deze van voedsel, vezels, medicijnen, ze stabiliseren ons klimaat, regelen schoon water en de gehele recreatie- en toeristenindustrie hangt ervan af. Het werkt in beide richtingen. Bedrijven hebben echt bloeiende landschappen nodig. Daarom moeten we werken aan bedrijfsmodellen die helpen bloeiende, gezonde landschappen te creëren en behouden.
Ik werk aan een nieuw Europees project genaamd ‘Arcadia’ (hopelijk wordt het gefinancierd, fingers crossed!) waarbij 20 promovendi onderzoek gaan doen in verschillende Europese landen, van Nederland tot Bulgarije tot Zweden tot Italië. We gaan business cases ontwikkelen voor alle verschillende soorten landschappen in Europa: hoe kunnen we deze landschappen herstellen? En hoe kunnen we hiermee tegelijkertijd lokale gemeenschappen helpen?”
“Bedrijven hebben echt bloeiende landschappen nodig. Daarom moeten we werken aan bedrijfsmodellen die helpen bloeiende, gezonde landschappen te creëren en behouden”
Hoe belangrijk is actie?
“Er zijn twee manieren waarop het ecosysteem van de aarde op dit moment in een nieuw regime wordt geduwd. Dat is klimaatverandering, en verlies aan biodiversiteit. Dat laatste gaat op dit moment schrikwekkend snel, het verlies is ongeveer duizend keer groter dan wat een natuurlijk verlies aan biodiversiteit zou zijn, enkel vanwege mensen, en bedrijven. We verliezen met andere woorden onze genenpool in hoog tempo. Wie weet wat voor medicijnen we in de toekomst nodig gaan hebben, welke planten we nodig hebben, als er nieuwe virussen komen: en blijven ze bestaan? Of denk aan het verliezen van watercirculatie, of het verliezen van klimaatstabilisatie, enzovoort. De dieren en planten op aarde regelen prachtige dingen voor ons. Als je de statistieken kent, kan het wel eens moeilijk zijn om nog uit bed te komen. De werkelijkheid is grimmig. Vorig jaar schreven ongeveer 15.000 wetenschappers een stuk waarin ze de noodklok luiden: ‘hoge nood in de biosfeer’.
Aan de andere kant werk ik graag samen met studenten aan deze uitdagingen, omdat zij juist hoop hebben en nieuwe en innovatieve ideeën. Klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit zijn dé grote uitdagingen van onze tijd. We hebben het geluk in ieder geval in te zien dat dit de uitdagingen zijn, en we kunnen er nog iets aan doen.”
“We hebben het geluk in ieder geval in te zien dat klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit dé grote uitdagingen van onze tijd zijn, en we kunnen er nog iets aan doen”
- Universitair Hoofddocent
- Meer informatie
Een onderdeel van het Centre for Eco-Transformation is het European Network for the Advancement of Business and Landscape Education (ENABLE): een multidisciplinair Europees gefinancierd netwerk, dat zich richt op klimaatverandering en de biosfeer in Europa. ENABLE wil bewustzijn creëren over het functioneren van ecosystemen en de voordelen van duurzaam landschapsbeheer wereldwijd. Met ENABLE heeft Steve Kennedy twee MOOC’s ontwikkeld om duurzaam landschapsherstel te introduceren bij bedrijven.
- Gerelateerde content
