Wafelwinkels zijn veel steden liever kwijt dan rijk en Airbnb voert de druk op de huizenmarkt verder op. Shirley Nieuwland van Erasmus School of History, Culture and Communication laat in haar proefschrift zien dat steeds meer steden inzetten op toerisme waar ook bewoners van profiteren. Alleen geldt dat niet voor iedereen: "Als toeristen in de Zwaanshals koffiedrinken, zal dat je een zorg zijn als je op Zuid woont."
Een stedentrip, maar dan zonder uren in de rij te staan voor de Sagrada Familia of het Colosseum. Steeds meer reizigers prefereren een vakantie ‘off the beaten path’ ver van massatoerisme. Nieuw is het niet, maar met komst van Airbnb kunnen reizigers zich tijdelijk helemaal een local wanen. “Mensen willen niet als buitenstaander een plek ervaren, maar hetzelfde doen en beleven als locals. Denk aan het bezoeken van een hip koffietentje of een vintage kledingwinkel in een leuke wijk”, vertelt promovenda Shirley Nieuwland.
Niet alleen Airbnb gebruikt ‘live like a local’ in hun marketingstrategie, ook steden zetten steeds meer in op deze vorm toerisme. In plaats van wafelwinkels in het centrum, waar locals nooit komen, hopen steden toeristen te lokken naar andere wijken waar zij tussen de inwoners koffiedrinken en winkelen. Lokale ondernemers profiteren van deze bezoekers en ook kunnen noodlijdende ov-verbindingen in stand worden gehouden, zo wordt gedacht. Bovendien krijgen deze wijken vaak een opknapbeurt om de ‘authentieke’ ervaring te versterken.
Keerzijde
Win-win voor bewoners en toeristen zou je denken, maar het onderzoek van Nieuwland laat zien dat deze ontwikkeling ook een keerzijde heeft. Voor een van haar studies keek ze naar Valencia en Rotterdam, waar toerisme minder gevestigd is als bijvoorbeeld in Barcelona en Amsterdam. “Het zijn vooral de hippe wijkjes die opgeknapt worden. Als meer mensen in de Zwaanshals koffie gaan drinken, zal je dat een zorg zijn als je op Zuid woont”, zegt ze. Ook worden huizen steeds duurder omdat sommige wijken meer in trek raken en doordat investeerders huizen opkopen om deze om te vormen tot Airbnb’s.
Paradise found
Op de website paradisefound.nl deelt Shirley Nieuwland inzichten uit haar onderzoek en haar eigen reiservaringen. Ze wil hiermee ook andere reizigers inspireren om een duurzame en verantwoorde manier te reizen. Zo schreef ze hier een blog over hoe je een Airbnb kan vinden die wel verantwoord is. Met die tips kun je echt tijdelijk in het huis van een local zitten in plaats van anoniem appartement van een investeringsmaatschappij.
In Rotterdam valt het aandeel Airbnb’s nog relatief mee, maar de promovenda zag in Valencia extreme gevallen. “Hele appartementenblokken zijn daar omgetoverd tot Airbnb’s en de locals vertrekken massaal omdat ze het niet kunnen betalen. In Valencia is veel verzet tegen het opkomend toerisme en bewoners bundelen hun krachten in wijkverenigingen. Terwijl een buurt op het eerste gezicht oogt als een hippe en gezellige wijk. Er zijn geen souvenirwinkels of toeristenmenu’s te vinden.”
Groei vaak nog heilig
Volgens de onderzoeker is toerisme niet duurzaam als hierdoor lokale bewoners worden verdreven uit hun buurt. “Er wordt vrijwel altijd ingezet op groei van toeristen, maar je kunt toerisme ook benaderen vanuit het oogpunt van een fijnere stad. Als groei het hoofddoel is, komen andere belangen in gevaar. Dat wordt dan vaak verantwoord met cijfers over hoeveel toerisme de stad oplevert”, zegt ze.
Het is daarom voor de promovenda veelzeggend dat toerisme in veel gemeenten onder Economische Zaken is ondergebracht. Het advies van Nieuwland is om het toerisme niet langer als apart domein te zien, maar om verschillende afdelingen op toerisme meer te laten samenkomen. Huisvesting, infrastructuur en stedelijke ontwikkeling hebben allemaal een duidelijke link met toerisme. “Als er wordt gesproken over gentrificatie van wijken, kun je dit niet los zien van toerisme. Alleen op een dossier Airbnb zie je dat het debat samenkomt. Het is overduidelijk een vorm van toerisme, maar Airbnb heeft ook direct impact op de huizenmarkt.”
“Je wil niet dat de mensen die de stad hebben opgebouwd, verdreven worden omdat zij geen huis kunnen betalen.”
Steeds meer grote steden proberen Airbnb aan banden te leggen. Maar één van Nieuwlands studies laat zien dat de meeste steden rijkelijk laat zijn met het maken van beleid. Zo werd in Valencia pas in 2018 strenger beleid ingevoerd, maar daarvoor zijn al tal van huizen opgekocht. Ook vinden huiseigenaren steeds manieren om strengere regels, zoals registratieplicht te omzeilen. “Speel op tijd in op de groei van Airbnb, want terugdraaien is heel lastig. En op papier kan je beleid nog zo goed zijn, als je het niet kan handhaven schiet je er weinig mee op. ”
Voorzichtige kentering
Er lijkt wel een voorzichtige kentering gaande, ziet Nieuwland. Zo publiceerde de Gemeente Rotterdam onlangs een visie waar groei geen doel op zich is, maar ‘een middel om de ambities van de stad te realiseren’. Volgens de onderzoeker op papier hele goede plannen. “Hoe dat in de praktijk gebracht wordt, moet ik nog zien. Als je Rotterdam op de kaart wil zetten, ontkom je er niet aan om na te denken over de impact van toerisme. Als je een wijk aantrekkelijker maakt, moet het ook een fijne plek blijven voor bewoners. Je wil niet dat de mensen die de stad hebben opgebouwd, verdreven worden omdat zij geen huis kunnen betalen.”
- Promovendus
- Meer informatie
Promotie
Op 9 december verdedigt Shirley Nieuwland haar proefschrift ‘Live like a local revisited: A study on sustainable tourism development in cities’.
- Gerelateerde content
