Promotie S. (Shirley) Nieuwland

Samenvatting:

Dit proefschrift gaat over nieuwe vormen van toerisme in steden (nieuw stedelijk toerisme en creatief toerisme), waarbij toeristen steeds vaker op zoek zijn naar authentieke en lokale ‘off-the-beaten-path’ ervaringen. Deze nieuwe vormen van toerisme worden steeds vaker omarmt door stadsbesturen om dat het gezien wordt als een manier om toerisme duurzamer te ontwikkelen omdat het kan bijdragen aan het welzijn van alle stadsgebruikers.

In dit onderzoek is echter duideliijk geworden dat lang niet alle partijen in gelijke mate profiteren van deze vorm van stedelijk toerisme. In tegendeel, er zijn juist ook veel mensen die veel negatieve effecten ervaren. Het is dan ook belangrijk om nieuwe vormen van toerisme niet direct als duurzaam te bestempelen. Deze recente vormen van toerisme hebben ook hun uitdagingen en leidt niet automatisch tot duurzamer toerisme. 

Stedelijke ontwikkeling en de ontwikkeling van toerisme blijken sterk met elkaar verbonden en kunnen niet los van elkaar gezien worden. De aanwezigheid van bijvoorbeeld Airbnb appartmenten in de stad is niet alleen een toerisme probbleem, maar kan bestaande stedelijke problemen zoals gentrificatie versterken. In de praktijk blijkt nog niet altijd op deze manier naar de problematiek rondom toerisme in steden gekeken te worden. Dit zou meer gedaan kunnen worden, bijvoorbeeld door toerisme geen aparte beleidsafdeling te laten zijn maar juist te integreren in verschillende beleids gebieden.

Omdat recente vormen van toerisme in de stad vaak plaatsvinden in traditioneel minder toeristische bestemmingen (zoals ‘tweede steden’ of wijken buiten het centrum van de stad) is het van belang om ook de ervaren impact mee te nemen wanneer het gaat over de ontwikkeling van toerisme. In de binnenstad zijn mensen bijvoorbeeld vaak gewend aan grotere groepen mensen en drukte, terwijl juist in de buitenwijken waar mensen minder gewend zijn aan bezoekers, overlast ervaren kan worden door slechts een klein aantal toeristen.

Duurzaam toerisme in steden is verder moeilijk om te verwezenlijken omdat veel van de strategieen gebasseerd zijn op (onbewust) neoliberaal groei-denken. Doordat deze manier van denken zo sterk vertegenwoordigd is in onze samenleving, heeft de ontwikkeling van duurzaam toerisme nauwelijks kans van slagen. Dit is niet alleen het geval bij overheden, maar bijvoorbeeld ook bij stadsmarketingorganisaties, ondernemers en zelfs bewoners. Als stad wordt er bijvoorbeeld vaak gekozen voor strategieeën die meer bezoekers en meer inkomen opleveren, en als consument kiezen we vaak voor een goedkopere optie ten opzichte van een duurzame optie (denk bijvoorbeeld aan een vliegticket vs. trein ticket of een goedkope Airbnb vs. officicieel geregistreerde accommodatie). Het is van belang dat deze manieren van denken bij alle betrokkenen gaat veranderen. De wetenschap kan hierin een rol spelen door gebruik te maken van actie-onderzoek in de onderzoeksopzet.