Tina van der Vlies onderzoekt op welke manier geschiedenisonderwijs een rol speelt bij hoe we naar de samenleving kijken en waarom de manier waarop we over onze geschiedenis leren en praten door de jaren heen verandert.
Tina van der Vlies onderzocht nationale geschiedverhalen tussen 1920 en 2010 in Engelse en Nederlandse geschiedenisschoolboeken. Ook doet ze onderzoek naar patronen en ontwikkelingen in het publieke debat over geschiedenisonderwijs tussen 1920 en 2020. Het werk van Tina van der Vlies is belangrijk geworden voor beleidsmakers en onderwijzers, omdat het onderzoek nieuw licht werpt op actuele maatschappelijke debatten in Nederland en daarbuiten.
Geschiedenis is iets van het nú
Van der Vlies: “We denken bij geschiedenis vaak aan verhalen uit een andere tijd, waar andere mensen bij betrokken waren. Iets waar we nú niet zoveel meer mee te maken hebben. Maar juist als we meer leren over geschiedenis en onderzoek doen naar lange termijn ontwikkelingen, begrijpen we beter waarom dingen gebeuren en kunnen we dit beter plaatsen in de huidige context. Hier in Nederland, maar ook in de rest van de wereld. Er zijn in de samenleving vaak heftige, emotionele en polariserende discussies over geschiedenis, omdat onze visie en ideeën over het verleden samenhangen met die over het heden en de toekomst. Het gaat over identiteit, waarden en burgerschap. Dit zien we bijvoorbeeld terug in de standbeeldendiscussie, maar ook bij geschiedverhalen in schoolboeken: geselecteerde beelden over het verleden die massaal worden doorgegeven aan volgende generaties. Ik vind het belangrijk om kennis en achtergrondinformatie toe te voegen aan het huidige maatschappelijke debat, zodat discussies inhoudelijker gevoerd kunnen worden. Daardoor kunnen we niet alleen actuele ontwikkelingen beter begrijpen, het zorgt er ook voor dat we elkaar mogelijk beter begrijpen.”
De wereld beter begrijpen
Door wat we horen en lezen over het verleden vormen we een beeld en geheugen over hoe onze nationale geschiedenis eruit heeft gezien en welke betekenis dit verleden heeft gehad. De manier waarop we naar geschiedenis kijken speelt een rol bij hoe we naar actuele thema’s kijken. Van der Vlies betrekt daarom zowel Engeland als Nederland in haar onderzoek: “Beide landen hebben bijvoorbeeld een koloniaal verleden en een bevolking die cultureel gezien steeds heterogener is geworden, maar beide landen kennen wel een andere geschiedenis. Nederland is bijvoorbeeld bezet geweest door Nazi-Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar Engeland niet.”
Hoe ideeën over het verleden de Brexit-campagne beïnvloeden
Deze historische verschillen, inclusief de beeldvorming achteraf, kunnen een grote invloed hebben op het verloop van huidige maatschappelijke debatten. De stemmen voor Brexit worden bijvoorbeeld gekoppeld aan de grote aandacht voor nationale geschiedenis in het Engelse geschiedenisonderwijs.
Van der Vlies: “Ook speelde nationale geschiedenis een rol in het publieke debat over de Brexit: voorstanders benadrukten bijvoorbeeld de nationale mythe van een krachtig ‘alleenstaand Engeland’ en verhaalden trots hoe Engeland ‘alleen’ stond tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tegenstanders van de Brexit probeerden dit heroïsche idee van ‘standing alone’ te ontkrachten en verwezen daarbij ook naar de geschiedenis. Kortom, geschiedenis is niet iets van vroeger maar overal om ons heen. Inzicht in geschiedenis en historische beeldvorming is belangrijk om de wereld beter te begrijpen en kritisch te blijven. Ook omdat dit grote invloed kan hebben op het verloop van huidige maatschappelijke debatten.”
Research Prize 2021
Voor de grote maatschappelijke impact van haar onderzoek won Tina van der Vlies bij de opening van het academisch jaar de Research Prize. Dit is een prijs voor een veelbelovend gepromoveerd onderzoeker die uitzonderlijke onderzoeksprestaties verricht.
Maatschappijgeschiedenis helpt bij het oplossen van ingewikkelde problemen
Van der Vlies: “Echt bijzonder, ik ben er super blij mee. Ik ben heel erg dankbaar dat er inspanningen zijn verricht om mij te nomineren en ook wil ik graag de jury en het Erasmus Trustfonds bedanken voor deze prachtige prijs! Ik zie het niet alleen als waardering voor mijn onderzoek, maar ook als waardering voor de relevantie van het geschiedenisonderzoek aan de Erasmus Universiteit. Dat is echt maatschappijgeschiedenis: grote, complexe maatschappelijke problemen en uitdagingen van vandaag de dag hebben baat bij een historische benadering, omdat geschiedenis inzicht biedt in patronen en ontwikkelingen door de tijd heen. Bovendien is het verleden eigenlijk een groot laboratorium, vol met voorbeelden van waarom iets wel of niet heeft gewerkt in een bepaalde context.”
"Het verleden is eigenlijk een groot laboratorium, vol met voorbeelden van waarom iets wel of niet heeft gewerkt in een bepaalde context.”
Tina van der Vlies
Assistant Professor EHCC
Bij haar nieuwe onderzoek werkt Van der Vlies samen met universiteiten uit verschillende landen en met experts die een andere wetenschappelijke achtergrond hebben. Van der Vlies: “Ik vind het belangrijk om als historica samen te werken met wetenschappers uit andere vakgebieden, zoals de samenwerking met onderwijsexperts van de University of Cambridge of met psychologen van de Universidad Autónoma de Madrid. Door samen te werken met anderen kunnen we steeds meer begrijpen wat de kracht is van bepaalde geschiedverhalen in het heden en hoe we concreet tegenwicht kunnen bieden tegen hun invloed. Dat is heel actueel in een tijd van opkomend nationalisme en extreemrechts populisme. Bovendien is de samenwerking belangrijk omdat we zo de manier waarop we geschiedenislessen aanbieden steeds kunnen blijven verbeteren, of dat nu op de lagere school is of in het hoger onderwijs.”
- Onderzoeker
- Gerelateerde content
