Elementen van een pedagogisch-didactische strategie voor impactgedreven onderwijs

De ondersteunende rol van docenten in de ontwikkeling van studenten is van het grootste belang, vooral als het gaat om het vormen van individuen die een positieve impact willen hebben op de wereld. Het gaat er niet alleen om dat studenten ontdekken wie ze zijn, maar ook dat ze in staat worden gesteld om aanjagers van verandering te zijn en worden uitgerust met de nodige vaardigheden. 

Om te begrijpen wat studenten in deze context nodig hebben van docenten, kun je je richten op drie belangrijke vragen bij het (opnieuw) opzetten van een impactgedreven cursus of programma:

• Hoe ondersteun je het leren van studenten?
• Hoe geef je een impactgedreven studielandschap vorm?
• Hoe help je studenten te gedijen in het studielandschap?

Het leren ondersteunen

Om het leren te ondersteunen, help je studenten om na te denken over theoretische concepten, de perspectieven en misschien aanwezige vooroordelen van studenten, hun waarden, acties en gevoelens. Denk na over hoe studenten moeten reflecteren, waarop ze moeten reflecteren binnen je cursus, wanneer ze dit moeten doen en of en zo ja, hoe je hun reflectie gaat beoordelen. 

Feedback is belangrijk omdat deze studenten specifieke inzichten geeft in hun sterke punten en verbeterpunten, hun leerproces stuurt en hen helpt inzicht te krijgen in hun voortgang. Feedback laat studenten zien dat ze hun vaardigheden kunnen ontwikkelen door zich in te spannen en door te leren van fouten. 

Het beheren van cognitieve belasting is bedoeld om zoveel mogelijk ruimte in het werkgeheugen van studenten vrij te maken voor het leren. 

Het ondersteunen van sense-making door studenten houdt in dat ze geholpen worden om nieuwe informatie – bijvoorbeeld uit colleges, workshops, maar ook interacties met stakeholders en het leren van medestudenten – te integreren in hun bestaande kennis, waardoor ze beter in staat zijn om inzichten toe te passen in nieuwe contexten. Het opnemen van leerstrategieën zoals samenvatten, mappen, tekenen, visualiseren, zelftests en het onderwijzen van medestudenten, in de cursusopzet kan dit proces aanzienlijk verbeteren, zodat studenten informatie doeltreffend kunnen ordenen en gebruiken bij het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken.

Coachen door vragen te stellen: coaching biedt persoonlijke begeleiding, waardoor studenten met meer zelfvertrouwen en competentie door de complexiteit van maatschappelijke vraagstukken kunnen navigeren. Coaching stimuleert kritisch denken, probleemoplossende vaardigheden en veerkracht, waardoor studenten hun leerproces in eigen hand kunnen nemen. Vragen stellen in plaats van handelingen voorschrijven bij het coachen van studenten bevordert kritisch denken en zelfgestuurd leren, in overeenstemming met constructivistische theorieën.

Coöperatief leren is een gestructureerde vorm van groepswerk waarbij studenten samenwerken aan gezamenlijke doelen, waarbij de nadruk ligt op onderlinge afhankelijkheid en individuele verantwoordelijkheid. Het wordt gekenmerkt door specifieke rollen en taken voor de groepsleden, duidelijke doelstellingen en een sterke nadruk op het collectieve succes van de groep en op de individuele leerresultaten van de groepsleden.

Vormgeven aan een impactgedreven onderwijslandschap

Het onderwijslandschap hanteert vijf ontwerpprincipes die helpen om een studielandschap te ontwerpen dat erop gericht is studenten te helpen hun impactvermogen te verbeteren. Hoewel elk element belangrijk is, kunnen er bij het ontwerpen keuzes worden gemaakt. De keuzes kunnen gericht zijn op welke elementen in het ontwerp moeten worden gebruikt. Bijvoorbeeld authenticiteit en het innemen van perspectieven, maar zonder de stakeholders erbij te betrekken (bijvoorbeeld door een casus te gebruiken). Of de keuze met welke intensiteit de ontwerpprincipes worden gebruikt. Stakeholders kan bijvoorbeeld een rol in het ontwerp worden gegeven door ze uit te nodigen voor een presentatie van het werk van de student (lage intensiteit) of door ze een rol in het proces te geven van begin tot eind (hoge intensiteit). 

De vijf ontwerpprincipes zijn:

• Authenticiteit van het probleem
• Betrokkenheid van stakeholders
• Interdisciplinaire samenwerking
• Meerdere perspectieven
• Navigeren in complexiteit

Wederzijdse samenwerking: een primaire doelstelling van impactgedreven onderwijs is het faciliteren van maatschappelijke transformatie. Daarom is het binnen de leercontext absoluut noodzakelijk dat de cursus iets oplevert voor de stakeholders die relevant zijn voor het maatschappelijke vraagstuk in kwestie. Hiervoor moeten de bijdragen van deze stakeholders en de voordelen die hun deelname hen oplevert, worden onderzocht. Deze wederzijdse uitwisseling van waarde wordt de wederkerigheid van de samenwerking genoemd. Lees verder voor meer informatie over de fundamentele onderdelen die nodig zijn om dit doel te bereiken.

Studenten helpen te gedijen in het studielandschap

Volgens de zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan[1] kunnen we drie psychologische basisbehoeften identificeren: autonomie, competentie en verbondenheid. Door deze behoeften prioriteit te geven, kunnen docenten studenten effectief ondersteunen bij hun ontwikkeling. 

Autonomie: dit betekent het gevoel hebben dat je de vrijheid hebt om je eigen keuzes te maken en dat wat je doet voortkomt uit je eigen interesses en verlangens, niet omdat dit van iemand anders moet. Je hebt het gevoel dat je acties echt weerspiegelen wie je bent, en niet dat anderen je hiertoe dwingen. In didactische termen verwijst dit onder andere naar de mate van student agency. Student agency is het vermogen van studenten om zelfstandig te handelen en hun eigen vrije keuzes te maken in hun leerproces. Dit belichaamt het idee dat studenten controle hebben over hun studielandschap, activiteiten en wat ze leren. Met agency worden studenten aangemoedigd om initiatief te nemen, beslissingen te nemen en hun leren zelf te sturen. 

Competentie betekent je bekwaam voelen en vertrouwen hebben in wat je doet. Het gaat erom dat je gelooft dat je taken tot een goed einde kunt brengen en je doelen kunt bereiken.

Verbondenheid gaat over je verbonden voelen en het gevoel dicht bij andere mensen te staan. Het betekent zorgzame relaties hebben en het gevoel hebben dat je bij een groep of gemeenschap hoort. Het idee is dat iedereen deze verbondenheid met anderen moet voelen om gelukkig te zijn en goed te functioneren, ongeacht waar hij of zij vandaan komt.

De theorie benadrukt dat het bieden van ondersteunende omgevingen die autonomie, competentie en verbondenheid bevorderen essentieel is voor het bevorderen van de intrinsieke motivatie, groei en algehele bloei van individuen. De behoeften van studenten op deze gebieden kunnen per persoon verschillen. 

[1] Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development, and wellness. The Guilford Press. https://doi.org/10.1521/978.14625/28806