Promotie B.E.J. (Brechtje) van Zeijts

Hieronder volgt een korte samenvatting van het proefschrift:

Begrijpend lezen is een belangrijke vaardigheid voor academisch succes en functioneren in de maatschappij in bredere zin. Tegelijkertijd is er tegenwoordig steeds meer informatie beschikbaar in gesproken vorm, wat nieuwe manieren biedt voor leren en het vergaren van informatie. Het proefschrift onderzoekt hoe kinderen informatieve video’s begrijpen ten opzichte van informatieve teksten, en verkent de mogelijkheden van audio en video’s binnen het begrijpend leesonderwijs. Het beschrijft vier experimentele onderzoeken, uitgevoerd in de context van het Nederlandse basisonderwijs.

Deel I van het proefschrift is gericht op het verschaffen van inzicht in hoe kinderen informatie in tekst- en videovorm begrijpen. De resultaten laten zien dat het begrijpen van teksten en video’s die dezelfde informatie presenteren, berust op vergelijkbare cognitieve processen (Hoofdstuk 2 en 3). Dit levert empirisch bewijs voor een algemene begripsvaardigheid, die ten grondslag ligt aan het begrijpen van verschillende mediavormen. De bevindingen gaan in tegen de algemene aanname dat video’s meer passief of oppervlakkig worden verwerkt dan geschreven teksten.  

Deze bevindingen vormden de basis voor Deel II van het proefschrift, waarin werd onderzocht of audio en video’s kunnen worden ingezet om het maken van inferenties te bevorderen. Inferenties zijn impliciete verbanden in een verhaal die lezers moeten invullen. Het herkennen van dit soort ‘gaten’ in de gegeven informatie is een belangrijke vaardigheid voor het begrijpen van zowel geschreven tekst als niet-geschreven media zoals video’s. Het bleek echter lastig om het maken van inferenties te bevorderen (Hoofdstuk 4 en 5), zowel tijdens het lezen als tijdens het luisteren en kijken van video’s.