Beurs type: NWO Promotiebeurs voor Leraren
Projectnaam: Poppin’ pills is all we know; performatieve pedagogiek en weerstand in het middelbaar beroepsonderwijs
Onderzoekers: Jacob Koolstra, ROC van Amsterdam – Erasmus School of Philosophy onder supervisie van prof. dr. Liesbeth Noordegraaf-Eelens en universitair hoofddocent dr. Maren Wehrle
Tijdlijn:01-03-2023 - 01-03-2028 (mits verlenging wegens ouderschapverlof)
Dit project richt zich op de rol die weerstand speelt in de persoonlijke ontwikkeling van studenten in het beroepsonderwijs in Nederland. Het combineert continentale filosofie en kritische pedagogie en is geïnspireerd door het werk van Walter Benjamin, Michel Foucault en Judith Butler. Het onderzoek biedt kritiek op de manier waarop weerstand van studenten traditioneel wordt opgevat in het beroepsonderwijs. Voortbordurend op deze kritiek onderzoekt het project de mogelijkheden die deze weerstanden bieden om studenten te vormen tot ondernemende en creatieve individuen. Door dit theoretisch kader te combineren met kwalitatief en empirisch onderzoek door middel van interpretatieve fenomenologische analyse (IPA), ontwikkelt de studie een basis voor een concept van performatieve pedagogie. Binnen dit conceptuele kader kunnen studenten weerstand transformeren door creatieve iteratie, met actieve ondersteuning en stimulatie van docenten, om zo een unieke bijdrage te leveren aan hun persoonlijke groei en die van de maatschappij.
Door de kloof tussen de sociale codes van de schoolcultuur en de andere leefwerelden van studenten in het beroepsonderwijs en de beroepsopleiding, komen er vaak botsingen voor. Leraren verwachten van studenten dat ze zich aan regels houden, zich richten op hun toekomst en rekening houden met anderen binnen de schoolsetting, maar onder leeftijdsgenoten, beïnvloed door de straat- en popcultuur, gelden andere normen. Een voorbeeld van deze vormen van verzet is de populaire muziek van hiphopartiest Travis Scott; zijn teksten zijn hedonistisch, apolitiek en worden uitgebeeld in muziekvideo's die grote commerciële merken en individueel materieel gewin verheerlijken. Scott vertegenwoordigt een houding van hedonistisch en apolitiek individualisme, waarbij het verwerven van rijkdom en status de belangrijkste drijfveren voor studenten zijn geworden.
Om de weerstand van leerlingen tegen de sociale codes op school aan te pakken, verwijzen onderwijsdenkers vaak naar het Duitse onderwijsconcept 'bildung', ook - op onconventionele wijze - in het beroepsonderwijs. Bildung, of cultivering/edificatie, met een focus op “brede culturele overdracht, inclusief kennis van tradities en moraliteit”, is in tegenspraak met het hierboven beschreven apolitieke individualisme. Bildung impliceert echter ook dat persoonlijke ontwikkeling zich vooral richt op wat er al is (d.w.z. “kennis van tradities en moraal”) en weinig aandacht besteedt aan wat studenten kunnen bijdragen. De eerder genoemde Scott staat bijvoorbeeld ook bekend om zijn vindingrijkheid; hij wist zijn fans op innovatieve manieren te bereiken door als eerste artiest op te treden in een videogame. Weerstand en creativiteit zijn dus twee kanten van dezelfde medaille.
Door een alternatief begrip van weerstand te ontwikkelen, werpt de studie licht op hoe een onderwijsruimte gecreëerd kan worden die studenten in het beroepsonderwijs aanmoedigt om aan hun persoonlijke ontwikkeling te werken door middel van creatieve iteratie. Deze notie van performatieve pedagogie geeft docenten de mogelijkheid om de weerstanden van studenten te omarmen, zonder volledig de mogelijkheid te verliezen om de leerprocessen van studenten te beïnvloeden en te co-creëren.