Sportliefhebbers kunnen hun hart ophalen: deze zomer is met een EK Voetbal en Olympische Spelen een echte sportzomer. Bij sport denk je misschien niet gelijk aan wetenschap. Toch zijn er aan Erasmus Universiteit Rotterdam verschillende wetenschappers die zich, in uiteenlopende vakgebieden, bezighouden met sport. Zoals sportfilosoof Sandra Meeuwsen. Zij organiseert in het laatste weekend van de Olympische sportzomer in Parijs namens onze universiteit een symposium over de relatie tussen Impact, Integriteit en Inclusie in en via sport.
Sport en filosofie is voor de buitenstaander wellicht een ongewone combinatie. Wat maakt sport zo interessant voor jou?
“De moderne sport kent een specifiek ideologisch fundament, met een bepaald mensbeeld en sturende waarden, die verband houden met de actuele vraagstukken in en rond sport. Als filosoof pellen wij deze veelal impliciete lagen af en bevragen we de wortels hiervan. Zodoende ontstaat er ruimte voor alternatieven, bijvoorbeeld een meer 'menselijke' opvatting over topsporters, of minder sturen op extra regels en meer op het versterken van de moraliteit op alle lagen van dit werkveld."
"Het draagvlak voor topsport is gedaald door diverse misstanden."
Sandra Meeuwsen
Sportfilosoof
Welke actuele maatschappelijke thema’s kom je tegen in de sport?
"Natuurlijk zijn dit actuele topics als polarisatie, inclusie, diversiteit en anti-discriminatie. Je zou kunnen zeggen dat de sport een vergrootglas is van dergelijke thema’s, die nu ook breed in onze maatschappij om aandacht schreeuwen. In het verlengde hiervan spelen nog steeds integriteit in de sport en het verhogen van de maatschappelijke impact van sport een belangrijke rol. Het draagvlak voor (top)sport is gedaald onder invloed van de diverse misstanden, waardoor de noodzaak om hier duurzaam verbetering in aan te brengen, alleen maar verder stijgt."
"Vanuit ESPRIT onderzoeken wij hoe een systemische aanpak hierbij het verschil kan maken. Systemisch wil zeggen dat wij individueel gedrag – en dus moraliteit - relateren aan hardnekkige institutionele reflexen in de sport, die deze problematiek gecreëerd hebben en in stand houden. Bijvoorbeeld het afdwingen van beleid via financieel belonen of korten. Dus ook ‘hardere’ afgeleide vraagstukken, zoals de governance en financiering van (top)sport, eisen nu de aandacht. Mede door het sterk veranderde politieke klimaat."
Over ESPRIT
Het Erasmus Center for Sport Integrity & Transition (ESPRIT) biedt een unieke combinatie van toegepaste ethiek in het hart van de moderne sport, en wetenschappelijk onderzoek ter ondersteuning van de uitdagingen waar de moderne sport voor staat. De basisdoelstelling van ESPRIT als interdisciplinaire onderzoeksgroep is het onderzoeken en aanpakken van complexe integriteitsvraagstukken in de sport, binnen een wereld in transitie. Lees meer.
Waarom is het zo belangrijk om die thema's juist vanuit de sport te onderzoeken?
"Omdat de sport ons een uniek prisma biedt voor de actuele uitdagingen op sociaal-economisch gebied. De moderne sport kent een autonome governance, met eigen regelgeving, opleidingen en een sport-specifieke ‘mores’. Deze afgeschermde bubbel kan echter geen weerstand bieden aan de krachten die in de ‘echte’ wereld vrij spel hebben: strijdlust, hebzucht, controledwang of overwinnen, om er maar een paar te noemen. Het kan ons veel leren over hoe we ook breed-maatschappelijk bepaalde ontwikkelingen kunnen keren. Bijvoorbeeld polarisatie; via sport kunnen tegenstellingen overbrugd dan wel uitvergroot worden. Welke mechanismen spelen hierbij en hoe kan een nieuw evenwicht ontstaan?"
Hoe kan de filosofie bijdragen aan oplossingen bij complexe onderwerpen als discriminatie, ongelijkheid, fraude of misbruik?
"Wij zoeken vanuit ESPRIT steeds naar de onderscheidende, complementaire bijdrage aan het duiden van de ‘Wicked Problems’ in de sport. Als het bijvoorbeeld gaat om het verbeteren van integriteit, dan heb niet veel aan nog meer juridisering en compliance. Wij onderzoeken hoe een zachte aanpak, bestaand uit 'embeddded ethics' en systeeminterventies, een meer duurzaam effect kan hebben."
Bijzondere erkenning
Tijdens een Pre-Olympische Conferentie in Parijs ontving Sandra Meeuwsen de zogenaamde “Prix des Amis” 2024, een bijzonder soort Olympische medaille. Daarmee eerde het ‘Comité Français Pierre de Coubertin’ haar inzet voor de evolutie van het Olympisme, en in het bijzonder het ontsluiten van de Franse filosofie ten behoeve van de internationale sportfilosofie.
Denk je dat internationale sporttoernooien er over 10 jaar heel anders uitzien?
"Ja, ik denk dat we naar een meer bescheiden, ‘casco’ opzet gaan. Dat wil zeggen: met faciliteiten die op- en afgebouwd kunnen worden, waardoor we veel duurzamer kunnen genieten van de magie van sport. Niet elke keer Olympische Spelen in een ander continent, maar misschien gewoon weer in Griekenland, waar de antieke Olympische Spelen immers ontstaan zijn. Voor het mondiale voetbal gelden andere wetten; hier zal de zucht naar groter en het accepteren van dubieuze regimes als gastheer, leiden tot een implosie van het draagvlak en daarmee verdienmodel. En ook dat zal uiteindelijk minder megaloman
"We gaan toe naar een meer bescheiden opzet van grote sporttoernooien."
Sandra Meeuwsen
Sportfilosoof
Waar blijf jij voor thuis (of ga je juist naartoe) deze zomer?
"Persoonlijk ben en blijf ik gek van wielrennen en atletiek, de sporten waar ik zelf ook aardig in gepresteerd heb. Dus de Tour volg ik op de voet, maar straks ook de atletiekwedstrijden in Parijs. Femke Bol natuurlijk, maar ik ben ook heel benieuwd welke nummers Sifan Hassan uiteindelijk zal lopen. En het zwemtoernooi, daar kijk ik ook graag naar, want ik was triatleet en ben dus ook verzot op zwemmen. Heel benieuwd of er in de Seine gezwommen zal worden!"
Over Sandra Meeuwsen
Sandra Meeuwsen studeerde filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Op de universiteit ontdekte ze de atletieksporten later ook de triatlon. Als triatleet presteerde ze in de Nederlandse top 10 en ze was in die sport later ook trainer en coach. Van 1994 tot 2007 werkte Sandra bij NOC*NSF, waarna zij vanuit een eigen bureau sportbonden, gemeenten en landelijke beleidspartners bijstond in het ontwikkelen van sportbeleid. In 2020 promoveerde ze aan de Vrije Universiteit Brussel op een filosofisch proefschrift over de keerzijde van de moderne sport. Sinds juni 2022 is Sandra directeur van het 'Erasmus Center for Sport Integrity & Transition' (ESPRIT), ondergebracht bij Erasmus School of Philosophy (ESPhil).
- Professor
- Meer informatie
Bekijk ook ons nieuwsdossier Sport & Maatschappij.
- Gerelateerde content
