In de media: De Erasmus Universiteit in Rotterdam wil onderzoek gaan doen naar transvrouwen in de topsport

De dartsters Anca Zijlstra en Aileen de Graaf willen niet meer voor het Nederlands team uitkomen als transvrouw Noa-Lynn van Leuven er ook in speelt. Op Facebook schreven ze zich te schamen voor een 'biologische man' in hun team. Ze willen dat er 'een gelijkwaardig speelveld' blijft in de competitie voor vrouwen. 

Het besluit van het duo leidde tot veel ophef. Van Leuven zelf zei bij de NOS dat ze het betreurt dat "heel veel mensen vergeten dat ik ook een mens ben". De Nederlandse dartsbond stelt zich vierkant achter haar op, omdat ze aan alle criteria voldoet: de 'geslachtsaanpassende behandeling' is al minstens een jaar gaande, haar testosteronspiegel is beneden het vereiste niveau en in haar paspoort staat dat ze vrouw is. 

De deelname van transvrouwen in de topsport leidde in andere sporten zoals atletiek, zwemmen, rugby en cricket al tot felle discussies. Filosoof Sandra Meeuwsen, directeur van het Erasmus Center for Sport Integrity & Transition, bouwt aan expertise op dit thema. Daarnaast voert ESPRIT ook onderzoek op dit complexe vraagstuk uit voor de Nederlandse sportkoepel NOC*NSF. 

Begrijpt u dat mensen het niet eerlijk vinden dat Van Leuven bij de vrouwen meedoet? 

"Enigszins wel, maar je moet hier met een bepaalde empathie naar willen kijken. Die speelsters hebben een lange aanloop naar de top achter de rug, daar moet je begrip voor hebben. Maar die transgender vrouw heeft ook een hele geschiedenis achter de rug. Heb ook begrip voor de mens. Zij is echt niet naar het gemeentehuis gegaan met het idee om medailles weg te kapen. Nee, deze mensen hebben meestal een zware identiteitscrisis achter de rug, en ze zijn toevallig goed in een bepaalde sport. Deze ontwikkeling zet de traditionele binaire organisatiestructuur in de sport onder hoogspanning. "

Meer lezen? Lees het gehele artikel op de website van Trouw.

Meeuwsen was over hetzelfde onderwerp ook te gast in het programma Nieuws en Co van de NOS en NTR. Zij werd daar onder meer gevraagd naar het waarom van de noodzaak om überhaupt onderzoek te doen naar dit onderwerp. 

"Onderzoek doe je altijd wanneer er sprake is van een kennislacune. We kunnen zeggen dat er op dit themagebied behoorlijk wat onbeantwoorde vragen zijn. Om die redenen nemen wij nu het initiatief tot het optuigen van een promotietraject dat interdisciplinair wordt opgezet. Niet alleen vanuit medisch oogpunt – meer sportspecifiek: bewegingswetenschappen - maar ook vanuit een ethisch oogpunt, dat gaat over integriteit. Welk mensbeeld stuurt dit debat en welke ‘sport-waarden’ vergen een herijking om tot oplossingen te komen? Maar ook juridisch, dan kijken we naar het sportrecht versus wetgeving over anti-discriminatie en de mensenrechten. Hoe verhouden deze verschillende juridische invalshoeken zich tot dit vraagstuk? Als laatste wil ik ook de sociale wetenschappen en psychologie hier noemen, omdat mentaal welzijn in de topsport een cruciale rol speelt." 

Hebben transvrouwen een lichamelijk voordeel in de topsport? Wat is daar bekend van in de wetenschap? 

"We zoeken naar bevestiging van onze common sense - vooral als het over transvrouwen gaat. Er zou mogelijk een voordeel zijn na een transitie. Denk aan lichamelijke kwaliteiten zoals botdichtheid en spiermassa die door het doormaken van de puberteit - van jongen naar man - ergens in het lichaam een plek krijgen. We zien ook dat door meer sociale acceptatie kinderen steeds jonger besluiten om in transitie te gaan. Als we kijken naar de structuur van de topsport die nog steeds binair is georganiseerd – in mannen en vrouwen verhoudt die structuur zich steeds ingewikkelder tot een breder continuüm van allerlei gendercategorieën. Denk hierbij ook aan de categorie DSD of intersex – denk aan Castor Semenya – ; dat zijn vrouwen die met een hoger testosteron-gehalte worden geboren. Doordat zij met zo'n lichaam gezegend zijn, bereiken ze makkelijker de top en dan ontstaan de vragen. Hetzelfde geldt voor transvrouwen, zeker als de transitie na de puberteit plaatsvindt." 

Staan bonden open voor gesleutel aan die binaire organisatie?

"In de sport is een heel turbulent proces gaande. Internationaal zijn de richtlijnen behoorlijk streng, met name van de internationale federaties. In Nederland zijn we wat ruimdenkender. De meeste bonden zoeken naar maximale inclusie tot aan de top (WK’s en Olympische Spelen). In de breedtesport speelt dit veel minder ; aan de top is het balanceren tussen eerlijkheid en inclusie. Als je kijkt naar de topsport is dat sowieso al een bijzondere categorie mensen. Deze atleten zijn amper nog vergelijkbaar met een gemiddelde Nederlander. In basketbal zie je bijvoorbeeld heel veel lange mensen, waar zou dat mee te maken hebben? We moeten los van gender opzoek naar eerlijke marges waarin je sporters kunt indelen." 

Voor het gehele interview van Nieuws en Co met Sandra Meeuwsen, bezoek je de website van de NPO.