Augustinus

Inleiding

inzicht in de ontwikkelingen in het denken van Augustinus over ontoereikendheid van het menselijk verstand en beperktheid van taal, levensorde 

‘Ik ben mijzelf een grote vraag geworden’ zegt Augustinus (354-430) in zijn autobiografische Belijdenissen als hij als een van de eersten in de geschiedenis nadenkt over het menselijk geheugen. Dit werk zou van groot belang worden als bron voor latere filosofen, zoals Augustinus’ denken over de ideale staat in De stad Gods van invloed zou zijn op latere theorieën over de politiek en economie.
Aan Augustinus’ denken over filosofische, theologische, psychologische of economische kwesties ging evenwel steeds een fundamenteel inzicht vooraf, zoals ook uit het bovenstaand citaat duidelijk wordt. Een mens is beperkt: niet alleen in zijn rationaliteit maar ook in zijn moraliteit. Daarom rijzen vragen: komen mensen alleen door speculatie tot kennis en wijsheid? En als dit niet het geval blijkt omdat zij onderkend hebben dat hun verstand ontoereikend is en hun taal te beperkt om uit te drukken wat zij denken: hoe komen zij dan tot inzicht in wat wezenlijk goed, waar en mooi is? Houdt inzicht verband met een levensvoering waarin deugden als ‘gematigdheid’ of ‘liefde’ prevaleren als weg naar inzicht?

De wijze waarop Augustinus de onvolkomenheid van mensen en hun taligheid postuleert lijkt hem tot voorloper van opvattingen over de ‘bounded rationality’ en ‘bounded morality’ te maken. Maar - in weerwil van zijn kennis van alle menselijke beperktheden – blijkt hij ook deugden als de moderantia (gematigheidheid) en de caritas (liefde) als opmaten tot inzicht te onderkennen.
In dit college worden cruciale teksten van Augustinus in chronologische volgorde gelezen om de ontwikkelingen in zijn denken op het spoor te komen over (1) de ontoereikendheid van de mens én (2) de menselijke levensorde, die idealiter door deugden wordt bepaald en daardoor tot ware wijsheid leidt.

De colleges worden niet opgenomen.

Voorkennis

Geen voorkennis vereist.

Voertaal

Nederlands

Periode

Bachelor 3, blok 3B; 13 maart t/m 15 april 2023

Course guide & literatuur

Informatie over het rooster en de literatuur? Raadpleeg dan de course guide. De roosters worden eind juli gepubliceerd.