Rechtvaardigheid op een (schoongeboende) werkvloer, dat is waar alumna Mylena Maitimu hard voor werkt. Om haar geest te scherpen volgde ze naast een studie International Business Administration de Bachelor in Philosophy of a Specific Discipline. Haar inzichten vertaalde ze twee seizoenen lang in beeld en geluid als vrijwillig redactielid bij de podcast Stadswandelingen van Erasmus Verbindt. We interviewden haar over haar redactiewerk, de herwaardering van arbeidsrelaties en schoonmakers in de nacht.
Interview door Sieme de Wolf
Mylena komt maar moeilijk op adem wanneer ze om twee uur 's middags de faculteit oploopt. Achter haar aan sleept ze een rolkoffer vol kleding: “Voor een kledingruil met vriendinnen.” De second degree-alumna heeft een enerverende ochtend achter de rug: een sollicitatiegesprek in Hilversum voor een traineeship bij één van de grote radio- en televisieomroepen.
Toen in de vroege zomer dit interview plaatsvond, was Mylena nog aan het afstuderen. Inmiddels heeft ze de master Sociologie aan de Universiteit van Amsterdam met succes afgerond, waar ze een bijzondere focus legde op arbeidssociologie. Nu is Mylena fulltime aan de slag; met een omroepsbrede traineeship bij de NPO én als redactielid bij het programma Medialogica van omroep HUMAN, een journalistiek programma dat kritisch kijkt naar de beeldvorming van media en de invloed ervan op de publieke opinie.
Niet alleen denkt en praat Mylena graag over arbeid, als trainee en redacteur werkt ze zelf ook hard om alle ballen in de lucht te houden. Iets waar ze overigens als middelbare scholier, vrij letterlijk, al mee begonnen is: ze bereikte als tafeltennisster de Nederlandse top. Maar dat geheel terzijde.
Mylena’s liefde voor media maken kreeg een impuls toen de Rotterdamse zich in 2022 aansloot bij de redactie van Stadswandelingen, een podcast van studenteninitiatief Erasmus Verbindt. De makers van Stadswandelingen gaan ‘al wandelend in gesprek met Rotterdammers en wetenschappers’, op zoek naar antwoorden op stedelijke vraagstukken. Onlangs verscheen het derde seizoen van Stadswandelingen, met als seizoensthema ‘de nacht’. Het journalistieke werk in en voor de stad is Mylena op het lijf geschreven: ze werd geboren en groeide op in de Maasstad en noemt zichzelf ‘een Rotterdammer in hart en nieren’, dus kan ze goed meepraten over het Rotterdamse nacht- en dagleven. Voor een aflevering over nachtwerk schreef Mylena het draaiboek en regelde ze de sprekers: arbeidssocioloog Fabian Dekker en Dennis Heegen, een vuilnisman die ook kapper is. We nemen een kop thee en gaan zitten in een lokaal.
Wiep van Bunge
Mylena’s kennismaking met de studie filosofie heeft een kleine aanloop gehad. Op de middelbare school vond ze bedrijfskunde interessant, dus ging ze direct na haar examenjaar, in 2017, International Business Administration studeren. Met succes - ze studeerde af -, maar weinig enthousiasme: “Het was niks voor mij. Het voelde onpersoonlijk in een collegezaal met soms wel zeshonderd mensen, en ik miste ook het kritische reflecteren.” Dus schreef ze zich, nadat ze met genoegen een college van Wiep van Bunge had bijgewoond, in haar tweede jaar in voor de second degree.
Machtsrelaties
Tijdens de studie filosofie ontdekte Mylena haar liefde voor journalistiek én arbeidssociologie: “Tegen het einde van de second degree ging ik stage lopen bij Pakhuis de Zwijger in Amsterdam, waar ik Tegenlicht-meetups organiseerde en aan de programmareeks ‘Nieuwe economie’ heb gewerkt. Bij dat laatste zochten de sprekers tijdens onze debatavonden antwoorden op vragen waar de huidige economie ons voor stelt, met thema's als degrowth economics en de commons. Ik vond het leuk om daar redactiewerk en productionele taken te doen. En gedurende die tijd kwam tot de conclusie dat de filosofen die ik interessant vond, Marx bijvoorbeeld, meestal ook sociologen zijn. Zo ben ik bij de master Sociologie aan de Universiteit van Amsterdam beland. Daar heb ik me verder verdiept in arbeidssociologie, waar de interesse voor bedrijfskunde en filosofie in samenkomt.”
Wat Mylena in de arbeidssociologie aantrekt zijn werkrelaties en de machtsrelaties die daar inherent aan zijn, waarbij uitbuiting ook een rol speelt: “De uitbuiting die er plaatsvindt in de maatschappij, in de zin van hoe Marx dat bedoelde. Niet alleen bij het productieve werk wat we met zijn allen doen, maar vooral ook bij het reproductieve werk dat in de samenleving plaatsvindt.”
Schoonmakers
Reproductief werk is volgens Mylena de economische of filosofische term voor het veelal onbetaalde werk dat het productieve werk in stand houdt: “Wanneer bijvoorbeeld, als je het heel plat zegt, de man kan gaan werken op kantoor omdat de vrouw zijn ontbijt maakt. Of: ik kan uitrusten na een lange dag op mijn werk omdat mijn huisgenoot voor mij heeft gekookt.” Werk- en machtsrelaties zijn voor Mylena interessant, omdat ze, volgens haar, “elkaar in stand houden, maar ook vaak op gespannen voet staan.”
“En reproductieve arbeid wordt vaak ook minder gewaardeerd,” vervolgt ze. “Ik schrijf nu mijn scriptie over schoonmakers, die worden vaak te weinig betaald. Dat komt nog weleens in het nieuws, bijvoorbeeld wanneer de FNV-onderhandelingen plaatsvinden. Het vaak te lage loon van schoonmakers komt ook deels doordat schoonmaakwerk van nature reproductieve arbeid is, en daarnaast vooral door vrouwen wordt gedaan, en daardoor niet echt op waarde wordt geschat.”
Verschillende perspectieven
Deze onderwaardering en soms ook onderbetaling gaat Mylena aan het hart. Deels hierdoor meldde ze zich aan bij Stadswandelingen, om geluid te kunnen geven aan een kritisch perspectief. Hierbij maakt ze gebruik van het concept intersectionaliteit - een manier van denken om verschillende kanten van iemands leven in kaart te brengen, waardoor er nieuwe verbanden aan het licht komen - die Mylena voor het eerst tegenkwam in een tekst van Donna Haraway tijdens de cursus Thinking Lived Themes.
Maar Mylena had ook ambitieuze motivaties om zich aan te melden: “Na mijn stage bij Pakhuis de Zwijger haalde ik mijn bachelor, en al gauw miste ik het om iets praktisch te doen met de kennis die ik had opgedaan, en ik wilde ook nieuwe vormen van media maken ontdekken. Zo ben ik bij Erasmus Verbindt terechtgekomen. Inmiddels ben ik naar Amsterdam verhuisd, maar destijds woonde ik ook nog in Rotterdam. En ik wilde graag de binding met de stad en de universiteit behouden.”
De nacht
Die binding kunnen we ook terughoren in de afleveringen waar ze aan heeft gewerkt. Mylena vertelt dat ze in het tweede seizoen samen met andere redactieleden een aflevering maakte over stress en gezondheid: “Ik maakte het draaiboek, bereidde interviews voor en zocht de gasten.” Ze vond Manon Hillegers, een psychiater die zich bezighoud met mentale gezondheid onder jongeren, en Eric van Dommelen, een Rotterdamse oud-politieagent die in een burn-out terecht kwam.
In het derde seizoen was het thema ‘de nacht', en omdat Mylena graag nadenkt over arbeidssociologie, lag het voor haar voor de hand om een aflevering over nachtwerk te maken: “We gaan in de podcast bijvoorbeeld gesprek met arbeidssocioloog Fabian Dekker over zijn boek over nachtwerk.”
Volgens het Stadswandelingen-format is er naast wetenschapper, ook een Rotterdammer die het eerstepersoonsperspectief vertolkt. Destijds werkte Mylena nog in Rotterdam, bij Jordy's Bakery, en dat bracht haar op ideeën. “Daar moest ik soms om zes uur beginnen en dan stond er altijd, zeker in het weekend, een team vuilnisophalers de Nieuwe Binnenweg schoon te prikken.” Uiteindelijk vond ze Dennis, een vuilnisman die ook kapper was, een uniek perspectief. “Ik kende niemand die vuilnisman was, dus plaatste ik op Instagram een oproepje, waarop meerdere mensen reageerden: ‘Dennis de kapper en vuilnisman, stuur hem een bericht’. Wat heel leuk is, is dat hij de ene dag vuilnis ophaalt, en de andere dag mensen knipt in zijn zaak.”
Meer informatie over Erasmus Verbindt
Het universiteitsbrede studenteninitiatief ‘Erasmus Verbindt’ (EV) verbindt wetenschap en samenleving in Rotterdam: to create a positive impact. Met dit initiatief willen de EUR-studenten een actieve bijdrage leveren aan het oplossen van de belangrijke en complexe maatschappelijke vraagstukken die voor ons liggen. De missie van Erasmus Verbindt wordt in drie tracks uitgevoerd. In een daarvan verkennen zij de manieren waarop de Rotterdamse wetenschap en stad Rotterdam reeds met elkaar verbonden zijn. Dat doen ze in de podcast ‘Stadwandelingen’.
Onzichtbaarheid
Filosofie en journalistiek hebben Mylena’s werk voor Stadswandelingen duidelijk beïnvloed, maar Stadswandelingen heeft op zijn beurt het leven van de alumna ook weer beïnvloed. “In de aflevering over nachtwerk gaan we in gesprek met Fabian Dekker, dat is een arbeidssocioloog aan de Erasmus Universiteit. Hij schreef het boek ‘Vergeten beroepen: Leven en werken als nachtwerker’, waar hij, volgens hem, de paradijsvogels van de nacht wilde interviewen. Dat zijn niet de mensen die zich neerleggen bij het feit dat hun werk nu eenmaal in de nacht is, maar mensen die graag ín de nacht willen werken. Soms zijn dat schoonmakers, maar ook radio-dj’s of mensen die in de zorg werken. Bijvoorbeeld een zorgmedewerker die het heerlijk vindt dat hij in de nacht niet met allerlei regelgeving bezig hoeft te zijn, en veel meer tijd heeft voor de ander. Of mensen die het fijn vinden om in de anonimiteit te werken. En in de nacht werk je ook deels onzichtbaar. Over dat aspect van onzichtbaarheid schreef ik mijn masterscriptie. In het bijzonder over de onzichtbaarheid van schoonmakers op de Zuidas.”
Die onderwerpkeuze kwam deels door de aflevering, maar ook omdat Mylena het vak ‘politics of care work’ volgde, legt ze uit. “Dat vak ging over de reproductieve arbeid. Schoonmaakwerk is daar ook een vorm van. En specifiek de Zuidas vond ik interessant, omdat er over die plek veel negatiefs wordt geschreven. Er gaat veel geld in omloop, maar ik vond het interessant om na te denken over wie ervoor zorgt dat de mensen daar hun werk kunnen doen. Je hebt mensen die met miljoenen euro’s per dag aan het werk zijn tegenover een schoonmaker die eigenlijk voor een minimumloon aan het werk is. Ik ging ervan uit dat daar een groter contrast zou zijn. Of dat die onzichtbaarheid van een schoonmaker op zo’n plek groter zou zijn.”
Meer respect
Arbeid in de nacht, onzichtbaarheid en vuilnisophalers, het zit allemaal in de laatste aflevering waar Mylena aan heeft gewerkt, en ze hoopt dan ook dat luisteraars het luisteren van Stadswandelingen aflevering 19: ‘Onzichtbaar werk: Hoe Rotterdammers ‘s nachts dienst hebben’, anders naar (nacht-)werk gaan kijken. “Of misschien ook anders naar een vuilnisman. Als luisteraars straks misschien iets meer respect krijgen voor praktische beroepen, ben ik tevreden.”
Beluister hier Stadswandelingen aflevering 19: over de waarde en waardering van nachtwerk op Spotify.