De Tweede Kamer boog zich in juni over een wetswijziging die ziekenhuizen verplicht om patiëntgegevens aan te leveren voor kwaliteitsregistraties. Medisch specialisten juichen deze ontwikkeling toe omdat de registraties hiermee vollediger worden en de administratieve lasten verminderen. Martin Buijsen, hoogleraar Gezondheidsrecht aan Erasmus School of Law, heeft in een artikel in Medisch Contact zijn inzichten hierover gedeeld.
De nieuwe wet, de Wet kwaliteitsregistraties zorg, beoogt een eind te maken aan de wildgroei aan kwaliteitsregistraties en verplicht ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra (zbc’s) om patiëntendata gepseudonimiseerd aan te leveren. Patiënten hoeven hiervoor geen toestemming te geven. De wetgeving geldt voorlopig alleen voor de medisch-specialistische zorg, met uitzondering van de ggz.
De doorbraak van het medisch beroepsgeheim?
Volgens Buijsen is de doorbreking van het medisch beroepsgeheim in dit geval goed te verdedigen. "De geheimhoudingsplicht van de zorgverlener kan ondergeschikt gemaakt worden aan grotere belangen, zoals het bevorderen van de kwaliteit van onze gezondheidszorg. Dit is ook niet uniek: er zijn meer wetten die mogelijk maken dat het beroepsgeheim doorbroken wordt.” Buijsen stelt dat patiënten wel geïnformeerd moeten worden over deze nieuwe wettelijke bepalingen, bijvoorbeeld via websites van de overheid en de zorgaanbieders.
Een van de belangrijkste voordelen van de wetswijziging is dat de verplichte aanlevering van patiëntendata de administratiedruk vermindert. Momenteel moeten artsen vaak extra gegevens invoeren in elektronische patiëntendossiers (epd’s) die niet goed zijn afgestemd op kwaliteitsregistraties. De nieuwe wetgeving maakt het mogelijk druk uitoefenen op epd-leveranciers om hun systemen beter aan te passen aan de registraties.
Buijsen erkent dat er veel tijd wordt besteed aan administratieve taken in de gezondheidszorg. Hoewel hij vraagtekens plaatst bij het nut van sommige administratieve verrichtingen, vindt hij dat iedereen het eens is over het belang van kwaliteitsregistraties. Deze registraties zijn vanuit de zorg zelf ontstaan om de kwaliteit van zorg te verbeteren. De overheid heeft op haar beurt de verplichting ervoor te zorgen dat deze verwerking van persoonsgegevens voldoet aan de AVG.
Toestemming
Buijsen legt uit dat het ethische principe van respect voor autonomie soms betekent dat impliciete toestemming van patiënten voldoende is voor de verwerking van gegevens, zeker wanneer het gaat om het gebruik van deze voor het verbeteren van de zorgkwaliteit. “Het is een misvatting te denken dat respect voor autonomie in de gezondheidszorg en in de geneeskunde altijd neerkomt op expliciete toestemming. Dat is niet zo. De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst kent al heel lang bepalingen die toezien op het anonieme gebruik van patiëntgegevens en lichaamsmateriaal ten behoeve van medisch-wetenschappelijk, medisch-statistisch en wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de volksgezondheid, die uitgaan van geen bezwaar, van impliciete toestemming dus”, vult Buijsen aan. Het wetsvoorstel regelt verder dat de gegevens bij de bron, dus bij het ziekenhuis of zbc, versleuteld moeten worden om misbruik te voorkomen.
De ggz is voorlopig uitgezonderd van de verplichte kwaliteitsregistraties vanwege de grote variatie in behandelingen en het gebrek aan overeenstemming over uitkomstmaten. Buijsen sluit echter niet uit dat er in de toekomst ook kwaliteitsregistraties voor de ggz zullen komen. “Te veel instellingen en zorgverleners behandelen dezelfde aandoeningen op verschillende wijze, en ook is er gebrek aan overeenstemming over uitkomstmaten. Dat is in de somatische zorg momenteel wat anders. Die vormen van zorg zijn strakker geprotocolleerd en is er meer overeenstemming over uitkomstmaten. Maar het is zeker niet uitgesloten dat er in de toekomst kwaliteitsregistraties van de GGZ zullen komen.”
Transparantie, privacy en samenwerking in de zorgsector
Buijsen benadrukt verder dat zorgaanbieders de eerstaangewezenen zijn om patiënten te informeren over het gebruik van hun gegevens voor kwaliteitsregistraties. Hij pleit voor een intensieve samenwerking tussen zorgaanbieders en patiënten om de bewustwording te vergroten. De nieuwe wet moet niet alleen de kwaliteit van zorg verbeteren, maar ook meer duidelijkheid geven over de juridische kaders rondom privacy. De verplichte aanlevering van data moet voldoen aan strikte privacyregels om ervoor te zorgen dat patiëntgegevens veilig en verantwoord worden gebruikt.
Deze wetswijziging kan een belangrijke stap zijn in het verhogen van de transparantie en kwaliteit van de zorg in Nederland. Buijsen en andere experts hopen dat deze nieuwe regelgeving zal leiden tot betere zorgresultaten en een meer gestroomlijnde administratie binnen de zorgsector.
- Professor
- Meer informatie
Lees hier de gehele bijdrage van Martin Buijsen in het artikel van Medisch Contact.