De gemeenteraadsverkiezingen zijn geweest, dus is het tijd voor de formatie van de gemeenteraden. Veel gemeenten zijn gewend aan coalitieakkoorden, waarin een coalitie van partijen de wethouders aanwijst en de beleidsplannen voor de komende vier jaar vastlegt. Er bestaat echter een alternatief; het raadsakkoord. Lianne van Kalken, wetenschappelijk docent Staatsrecht aan Erasmus School of law, legt uit in Ien, de Podcast dat dit akkoord de kloof tussen coalitie en oppositie helpt te overbruggen en een open debat stimuleert.
De wet zegt niets over de manier waarop een gemeenteraad tot een eventueel akkoord moet komen. “Wat wel gevormd moet worden is een college”, legt Van Kalken uit. Hoewel gemeenteraden traditioneel vaak tot een coalitieakkoord willen komen, is dit niet bij wet geregeld. Een opkomend fenomeen is het raadsakkoord, waarbij partijen niet kiezen voor een traditioneel coalitieakkoord, maar voor een akkoord dat gesloten wordt met de gehele raad. Door niet alles vooraf vast te leggen in een coalitieakkoord is er ruimte voor debat in de gemeenteraad en kunnen partijen per onderwerp een eigen standpunt innemen.
Coalitie versus oppositie cultuur doorbreken
In sommige gemeenten is het raadsakkoord zo ingericht dat zowel het aanwijzen van wethouders als het beleid op hoofdlijnen raadsbreed wordt bepaald. In andere gemeenten met een raadsakkoord worden de wethouders door de coalitie geleverd en worden de inhoudelijke zaken raadsbreed behandeld in open debat. “Het doel is om de oppositie- en coalitiecultuur te doorbreken. Er wordt dan gewerkt met wisselende meerderheden. Het is niet coalitie versus oppositie, maar je hebt op inhoud debat”, licht Van Kalken toe.
Niet alleen maar voordelen
Een raadsakkoord is een goed alternatief en biedt kansen, maar is in de praktijk niet zo eenvoudig als soms wordt gedacht; het vereist medewerking van de burgemeester, wethouders, de griffie en de raadsleden zelf. “Het is ook wel lastig, het vergt een andere cultuur en een andere manier van werken. Het gaat niet in alle gemeenten die het doen meteen goed”, zegt Van Kalken.
Voor gemeenten die een raadsakkoord overwegen, adviseert ze het volgende: “het zou gemeenteraden helpen om te bedenken waarom ze het nou eigenlijk doen en wat het doel is. Op basis daarvan kunnen ze een variant kiezen die goed bij die gemeente zou passen. (…) Het zou gemeenten helpen als ze weten welke varianten er zijn en welke inrichtingskeuzes vervolgens gemaakt moeten worden.”
- Promovendus
- Meer informatie
Klik hier om de hele aflevering van Ien, de podcast te luisteren.
- Gerelateerde content
