In het eerste deel van dit tweeluik over de bijzondere carrière van Merel Pontier, strafrechtadvocate in de VS en alumna van Erasmus School of Law, lees je haar verhaal. Van het begin van Merels studietijd, het ontstaan van haar interesse in de doodstraf en het Amerikaanse strafrechtssysteem tot haar drive voor vechten tegen de doodstraf en voor een eerlijk proces voor iedereen. Ook wil Merel aan huidige rechtenstudenten laten zien dat een Nederlandse rechtenmaster grenzeloze mogelijkheden biedt.
Het is 2010: het begin van Merels studietijd. Welke studie Merel precies ging kiezen, was tot kort voor aanvang nog onzeker. Een ding wist ze wel: “Ik wil geen rechten studeren.” Ze had een aantal familieleden die rechten hadden gestudeerd en het speelde een grote rol in haar familie. Merel besloot zich daarvan af te zetten en zich aan te melden voor een internationale economische studie in Rotterdam, dit terwijl ze naar eigen zeggen helemaal niet goed was in economie. ”Ik wil geen rechten doen, allesbehalve rechten, want dat doet iedereen al.”
Van internationale economie naar strafrecht
Toen werd ze uitgeloot voor die economische opleiding en stond ze opnieuw voor de keuze. Met slechts enkele weken om te kiezen, besloot ze tóch te gaan voor rechten. Vanaf de eerste vakken vond Merel de studie al heel interessant. Ook haar liefde voor strafrecht kwam direct naar voren: “Vanaf dag één wist ik dat ik voor de strafrechtmaster zou willen kiezen. Dat vond ik verreweg het leukste vakgebied. Je krijgt alleen niet zo heel veel strafrechtvakken in de bachelor, dus besloot ik om tijdens mijn bachelor veel stages te lopen bij strafrechtkantoren om zo meer in aanraking te komen met het strafrecht.”
Proeven van het Amerikaanse strafrechtssysteem
In het bijzonder vond Merel het Amerikaanse strafrechtssysteem interessant. Deze interesse werd initieel gewekt door de CSI-programma's die ze op jongere leeftijd keek. Ze besloot dan ook om tijdens haar bachelor stage te lopen in New York. Ze was 21 toen ze een stage vond bij een strafrechtadvocaat gespecialiseerd in witteboordencriminaliteit op Wall Street. “Ik heb mijn bachelor op pauze gezet en daar een half jaar gewerkt aan fraudezaken. Je moet dan echt denken aan fraudezaken van het kaliber Wolf of Wall Street. Dat vond ik geweldig. Ik werkte op een heel klein kantoor, dus ik mocht altijd overal mee naartoe. Dat was mijn eerste aanraking met het Amerikaanse strafrechtssysteem en dat smaakte naar meer.”
Van white collar crime naar death row
Toen ze terugkwam naar Nederland, bleef Merel geboeid door het Amerikaanse strafrechtsysteem. In 2014 stuitte ze op de documentaire ‘Code Rood: De Doodstraf’ van Jessica Villerius, waarin Clinton Young werd geïnterviewd vanuit zijn toenmalige positie op death row. “Toen dacht ik, wauw, dat is toch wel ernstig. Ik heb me alleen met fraudezaken beziggehouden, en New York heeft geen doodstraf. Hier heb je, in plaats van een rijke cliënt in New York die heel veel geld betaalt voor een goede advocaat om er makkelijk mee weg te komen, een 18-jarige jongen die geen geld heeft en een oneerlijk proces lijkt te hebben. En die krijgt dan de doodstraf. Dat is onomkeerbaar.” De zaak van Clinton Young liet Merel vanaf dat moment niet meer los. Ze wilde Young graag helpen en besloot hem een paar weken later een brief te sturen. Al snel kreeg ze een brief terug.
Nadat Merel haar bachelor had afgerond en begonnen was met haar master Strafrecht, besloot ze opnieuw naar de VS te gaan. Ze liep haar masterstage bij een advocatenkantoor in Louisiana dat uitsluitend terdoodveroordeelden verdedigde. Daarnaast bracht ze bezoeken aan Young in de gevangenis: “In de weekenden reed ik van New Orleans, Louisiana naar Livingston, Texas. Dat was 8 à 9 uur rijden. Op zaterdag reed ik heen en dan bezocht ik Young, vervolgens verbleef ik in een hotel. Zondagochtend reed ik dan terug en doordeweeks werkte ik. Dat waren bijzondere maanden.”
Alles achterlaten in de strijd voor een eerlijk proces
Toen Merel terugkwam uit Louisiana is ze in 2016 afgestudeerd. Na haar afstuderen is ze bij het OM gaan werken. De VS en de zaak van Young bleven haar echter trekken. Zeker toen Young bijna geëxecuteerd werd in 2017: “Toen dacht ik: oké, zo serieus is het. Als je niks doet, dan wordt iemand geëxecuteerd, en dan kun je nooit meer iets doen. Dat kun je niet meer terugdraaien.” Dat was het punt waarop Merel begon na te denken over wat ze voor Young kon doen naast haar rol die ze al had ingenomen binnen de Clinton Young Foundation, welke was opgericht na de documentaire van Villerius.
Om Young echt te kunnen helpen, besloot ze alles op alles te zetten om Amerikaans strafrechtadvocate te worden. Haar drijfveer om iedereen te voorzien van goede rechtsbijstand en een eerlijk proces bleek enorm: “De consequenties zijn in doodstrafzaken zo groot. Voor mij was het duidelijk: hier moet ik mijn werk van maken.” Niet veel later in 2018 meldde zij zich aan voor de master US Law for Foreign Lawyers aan The University of Texas School of Law. Na een lang proces met veel papierwerk werd ze aangenomen en zat zij in 2019 in het vliegtuig richting Austin. Hier heeft ze uiteindelijk de speciaal voor haar ingerichte master Capital Punishment behaald. Om als advocaat te kunnen werken in Amerika is naast een masterdiploma ook een voltooid bar exam nodig. “Een verschrikking” zo noemt Merel de test die bestaat uit vragen over álle 28 rechtsgebieden binnen het Amerikaanse rechtssysteem. Alle Capital Punishment vakken die Merel tijdens haar master volgde, maakten geen onderdeel uit van deze test. Met een slagingspercentage van 20 procent voor niet-Amerikanen leek het onbegonnen werk, maar Merel zette alles op alles om het tegendeel te bewijzen: “Ik heb alles opgegeven en moest het halen”. In 5 maanden tijd, waarin Merel 15 uur per dag moest studeren, behaalde ze eind oktober 2020 het examen en sindsdien is ze een van de advocaten van Clinton Young.
Merels strijd tegen de doodstraf
Merels ultieme doel is de afschaffing van de doodstraf. Door samen met de Foundation te werken aan meer zaken van terdoodveroordeelden, zet zij zich hiervoor op microniveau in. “De doodstraf is onomkeerbaar en zeker met de kans op een fout oordeel is dat natuurlijk enorm kwalijk en leidt dit tot verschrikkelijke gevolgen”, aldus Merel. Door individuele zaken van terdoodveroordeelden aan te vechten, draagt Merel bij aan de strijd tegen de doodstraf. Ook publiceert ze regelmatig artikelen over death row om hier aandacht voor te vragen en staat ze nu ook levenslanggestraften bij. Door interviews met Nederlandse en Amerikaanse media probeert Merel de zaak van Young en de misstanden omtrent de doodstraf en het Amerikaanse rechtssysteem onder de aandacht te brengen bij een breder publiek.
Grenzeloze mogelijkheden
Naast haar strijd tegen de doodstraf, wil Merel de huidige strafrechtstudenten van Erasmus School of Law laten zien wat je kan bereiken met een master Strafrecht: ”Ik wil de nieuwe generatie graag voorbereiden, je kan namelijk van alles doen met je Nederlandse master.” Daarvoor gaf zij in 2019 aan meer dan tweehonderd Rotterdamse rechtenstudenten een lezing over de zaak van Clinton. “Ik wil graag laten zien wat je kan doen met een Nederlandse master. Je bent namelijk totaal niet beperkt tot Nederland of andere landsgrenzen. Tegelijkertijd had ik zonder mijn master aan Erasmus School of Law nooit aan de Universiteit van Texas kunnen studeren.” In het volgende deel van het tweeluik zal inhoudelijk verder ingegaan worden op de zaak van Clinton Young en de rol van Merel in deze zaak.
- Meer informatie
Klik hier voor meer informatie over de Clinton Young Foundation.
- Gerelateerde content
