De afgelopen jaren wordt bij steeds meer bedrijven, steeds vaker gestaakt in Nederland. 2023 kende al stakingen van onder andere het treinpersoneel, streekvervoer, zorgpersoneel en afvalophaaldiensten. Stakingen worden door de samenleving en werkgevers vaak als vervelend ervaren. De vraag is: hebben ze nu eigenlijk wel zin? Ruben Houweling, hoogleraar Arbeidsrecht aan Erasmus School of Law, legt aan Rijnmond uit waarom juist nú zoveel gestaakt wordt en hoe stakingen impact kunnen hebben.
Waar Nederland eerder bekend stond als polderland waar de arbeidsomstandigheden grotendeels rond de vergadertafel werden besproken, lijkt het (dreigen met) staken de laatste jaren steeds gebruikelijker te worden. “De stakingsbereidheid is in de afgelopen paar jaar toegenomen. Dat komt door een combinatie van twee belangrijke factoren: de inflatie en de krapte op de arbeidsmarkt. Alle kosten zijn toegenomen, dus mensen vinden het niet meer dan terecht om iets aan de loonontwikkeling te doen. En omdat er weinig werkzoekenden zijn, hebben mensen ook meer de ruimte om eisen te stellen. Dit is dé tijd om te staken.”
Succesformule voor een staking
Is het neerleggen van het werk een effectief middel om tot een betere cao te komen? Volgens Houweling wel: “Staken loont sowieso. Het is een middel dat je soms nodig hebt om een vuist te kunnen maken. Onder druk wordt alles vloeibaar.” Aan een succesvolle staking zijn volgens de hoogleraar Arbeidsrecht wel twee voorwaarden verbonden: “Het belangrijkst is dat de staking daadwerkelijk door mensen gevoeld wordt. Dat kan door publiciteit, zoals met het streekvervoer. Veel mensen hebben er last van en dat zorgt voor imagoschade bij de werkgever. Ook de groep waarmee je gaat staken moet aanzienlijk zijn. Met z'n tweeën met een bord voor iemands deur staan, daar is niemand van onder de indruk.”
Geen absoluut recht
Toch is het stakingsrecht niet absoluut. Het is namelijk niet zo dat werknemers zomaar zonder gevolgen voor onbepaalde tijd hun werk kunnen neerleggen, vertelt Houweling: “Als je heel lang gaat staken, kan een werkgever ervoor kiezen het loon niet meer uit te keren. Dat kan niet iedereen zich veroorloven. Het streekvervoer heeft sporadisch gestaakt op verschillende plekken in het land, dus het zal voor hen wel meevallen. Maar een of twee dagen per week staken, is voor iedereen te overzien.”
Slechts in uitzonderlijke gevallen kan een staking verboden worden, vertelt Houweling: “Er moet heel wat gebeuren wil je een staking kunnen verbieden. Essentiële diensten, zoals die van de politie, kunnen niet zomaar gestaakt worden. Bijvoorbeeld bij een wedstrijd van Feyenoord tegen Ajax zou je de politie kunnen verbieden om te staken. Dus tenzij er buitenproportioneel veel schade wordt toegebracht, mag eigenlijk iedereen de straat op. Zoals je ziet staken mensen dat de laatste tijd steeds vaker. En dat loont.”
- Professor
- Meer informatie
Klik hier voor het hele nieuwsbericht van Rijnmond.
- Gerelateerde content
