Prof. Fabian Amtenbrink, hoogleraar Europees recht aan Erasmus School of Law, was vrijdagochtend 24 juni te gast bij RTL Z. Als één van de eerste wetenschappers reageerde hij op de uitslag van het referendum van 23 juni, waarin de bevolking van Groot-Brittannië voor het verlaten van de Europese Unie stemde.
Op donderdag 23 juni besliste de Britse bevolking met een kleine meerderheid van 52% dat Groot-Brittannië de Europese Unie zal verlaten. Hoewel de exitpolls een nipte overwinning aangaven voor het blijven in de Unie, werd tijdens de definitieve uitslag duidelijk dat de Brexit waarheid wordt. De Britse Premier David Cameron kondigde na de uitslag zijn vertrek aan.
Wake-up call
Tijdens de uitzending van de Ontbijtshow van RTL Z – voor de gelegenheid omgedoopt tot The Full English Brexit Breakfast Show – gaf prof. Amtenbrink aan dat de Brexit de grootste wake-up call voor de Europese Unie is. ‘De Unie moet zichzelf opnieuw uitvinden. Het gaat dan bijvoorbeeld om zaken als het omgaan met regeldruk en het verminderen van overregulering.’ Daarnaast moet volgens Amtenbrink de Europese Unie goed gaan nadenken over de democratische legitimatie van hetgeen in Brussel wordt bepaald, zodat de burgers zich meer betrokken voelen bij de Unie. Ook moet Brussel betere antwoorden vinden op de zorgen van de burgers, voornamelijk op het gebied van de immigratie, werkloosheid en sociaal beleid. ‘Dat zijn de belangrijkste zorgpunten van de Europese burgers en de vraag is of Europa daar op dit moment antwoorden op vindt en kan vinden.’
Het wachten is op een formele aanvraag van de Britten om de Europese Unie te verlaten. Op dat moment treedt artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie in werking. Over de precieze werking van dat artikel moet worden onderhandeld, aangezien het veel open normen bevat.
In RTL Z Nieuws van 13.00 uur werd prof. Amtenbrink telefonisch om een reactie gevraagd op de uitspraken van Boris Johnson, een van de belangrijkste voorstanders van een Brexit. Johnson vindt dat er ‘no need for haste’ in het starten van de onderhandelingen van een terugtrekkingsakkoord met de Europese Unie en dat het nu belangrijk is om de tegenstanders in het Brexit-debat met elkaar te verzoenen. Amtenbrink: ‘Wij worden getuigen van de geboorte van de nieuwe Boris Johnson die zich als staatsman en wellicht de komende premier presenteert.’
Het feit dat Johnson geen haast heeft met het beginnen van de onderhandelingen verklaart Amtenbrink door te wijzen op de procedure van artikel 50. Deze stelt dat pas vanaf het formeel kennisgeven door de Britse regering van het voornemen om zich uit de Europese Unie terug te trekken de periode van maximaal twee jaar onderhandelingen start.
Een rampscenario wat zich nu voltrekt
Amtenbrink deed eerder, samen met collega’s dr. Anastasia Karatzia en René Repasi, in opdracht van het Europees Parlement onderzoek naar de gevolgen van Brexit. In een interview met Erasmus Magazine spreekt hij van een rampscenario. ‘Als Brexit een feit wordt, moeten op alle mogelijke fronten nieuwe voorwaarden onderhandeld worden. Van handelsverdragen tot afspraken over reizen en vestiging in EU-landen. In de handel met Groot Brittannië zouden bijvoorbeeld ook weer douanerechten van toepassing kunnen zijn. Dit zou nadelen hebben voor Europa, maar vooral ook voor Groot-Brittannië, waar bijna tachtig procent van de bruto toegevoegde waarde in de finance en services sector wordt gegenereerd.’