NZa legt CZ en Menzis aanwijzing op wegens wachttijden

Het specifieke probleem dat leidde tot de aanwijzingen aan CZ en Menzis is gerelateerd aan wachttijden, verduidelijkt Buijsen. Zorgverzekeraars hebben namelijk de verantwoordelijkheid om voldoende zorg in te kopen, zodat hun verzekerden tijdig de benodigde behandelingen kunnen ontvangen. “Zorg is voldoende ingekocht wanneer de bij die zorgverzekeraars verzekerde naturapolishouders niet te lang hoeven te wachten voor de zorg die zij nodig hebben, de voor hen passende zorg. Of als het verzekerden met een restitutiepolis betreft, de zorgverzekeraars voldoen aan hun zorgplicht wanneer zij voldoende goed bemiddelen naar de zorgaanbieders die voor hen passende zorg kunnen leveren. De NZA heeft geconstateerd dat verzekerden bij CZ en Menzis te lang moeten wachten op voor hen passende zorg”, aldus Buijsen.

Wachttijden en zorgverplichtingen

Of aan de zorgplicht wordt voldaan is een complex vraagstuk. Om de prestaties van zorgverzekeraars te meten, hanteert de NZa diverse criteria, legt Buijsen uit. “De verschillende aspecten van de zorgplicht worden verschillend gemeten. Hebben we het specifiek over wachttijden (lengte van wachtlijsten), dan moeten die binnen zogenaamde Treeknormen liggen.” Buijsen licht toe dat per zorgvorm door zorgverzekeraars en zorgaanbieders ooit afspraken zijn gemaakt over welke wachttijd aanvaardbaar is. Buijsen: “Een wachtlijst mag immers niet zo lang zijn dat door de tijd erop doorgebracht extra gezondheidsschade optreedt.”

NZa deed al sinds 2017 onderzoek naar de naleving van de zorgplicht door zorgverzekeraars. Op de vraag waarom het zo lang heeft geduurd voordat formele maatregelen werden genomen, wijst Buijsen op de verschuivende focus binnen de zorgsector. “De belangrijkste reden is dat het accent in de afgelopen jaren vooral op de betaalbaarheid en de kwaliteit van de zorg gelegen heeft. De toegankelijkheid van de zorg had niet echt de aandacht.” Dat is volgens Buijsen veranderd doordat de toegankelijkheid in het gedrang gekomen is door de personeelstekorten in de zorg en de grotere vraag naar zorg. De tekorten waren het gevolg van krapte op de arbeidsmarkt en het relatief hoge ziekteverzuim in de gezondheidssector die vooral door de vergrijzing wordt veroorzaakt, zo stelt Buijsen. “Het begint in de zorg echt te wringen nu, en vooral dat signaal lijkt uit te gaan van de maatregelen opgelegd door de NZa.”

“Kijk niet alleen naar de premie”

Wat betreft de rol van zorgaanbieders, politiek en verzekerden bij het verbeteren van de zorgtoegang, benadrukt Buijsen de noodzaak van meer samenwerking tussen partijen. “Het idee dat zorgaanbieders met elkaar moeten concurreren op de zorginkoopmarkt en zingen naar de gunsten van een zorgverzekeraar zal moeten worden verlaten. Er zal veel meer samengewerkt moeten worden tussen zorgaanbieders, en de politiek zal met maatregelen moeten komen om dit te faciliteren.” Ook adviseert hij verzekerden om bij het kiezen van een zorgverzekeraar niet alleen naar de premie te kijken. “De individuele verzekeringsplichtige doet er intussen goed aan om bij het maken van zijn of haar keuze voor een zorgverzekeraar niet alleen te kijken naar de hoogte van de nominale premie, maar ook naar de prestaties van de verzekeraar waar het wachttijden betreft.”

Over de mogelijke gevolgen van de aanwijzingen voor de concurrentiepositie van CZ en Menzis, waarschuwt Buijsen dat dergelijke maatregelen schadelijk zijn voor hun imago. “Goede reclame is het natuurlijk niet. Maar de keuze voor een zorgverzekering en een zorgverzekeraar maken verzekeringsplichtigen pas tegen de jaarwisseling. Dat is nog een eind weg.”